Cmentarz ewangelicko-reformowany w Warszawie

---

Historia

Nekropolia, która stała się miejscem wiecznego spoczynku dla wiernych Kościoła Ewangelicko-Reformowanego, została założona w roku 1792. Zachowana tablica erekcyjna tego cmentarza znajduje się na słupie głównej bramy przy ul. Młynarskiej, co potwierdza jego historyczne znaczenie. Niestety, w dziejach tej nekropolii miały miejsce poważne zniszczenia, które nastąpiły w latach 1794 oraz 1831.

W czasie powstania warszawskiego w 1944 roku cmentarz przeżył tragiczne chwile. Teren ten był świadkiem ciężkich walk, a w wyniku działań militarnych został częściowo zniszczony. Zgubiono wówczas nie tylko cześć zabudowy, ale również całą dokumentację cmentarną, co miało dramatyczny wpływ na jego późniejsze zarządzanie i historię.

Na terenie nekropolii znajduje się kaplica rodowa, w której spoczywają Kronenbergowie. Pełniła ona funkcję domu przedpogrzebowego od 1945 do 1983 roku, aż do momentu budowy nowego gmachu, który charakteryzuje się neogotycką architekturą i doskonale wpisuje się w otaczający krajobraz. Gmach ten znajduje się w najstarszej części cmentarza, gdzie nie ma prawie żadnych grobów powojennych.

Warto również dodać, że na cmentarzu znajdują się groby przedstawicieli innych kościołów protestanckich oraz Kościoła Anglikańskiego, jak również osób bezwyznaniowych, co podkreśla jego wielokulturowy i ekumeniczny charakter. W 1965 roku nekropolia została wpisana do rejestru zabytków, a w roku 2014, razem z pięcioma innymi nekropoliami, które tworzą zespół zabytkowych cmentarzy wyznaniowych na Powązkach, została uznana za pomnik historii.

Osoby pochowane na cmentarzu

Na cmentarzu ewangelicko-reformowanym w Warszawie spoczywa wiele znamienitych postaci, które wniosły istotny wkład w różne dziedziny życia społecznego i kulturalnego. Oto niektórzy z nich:

• Michał Arct (1840–1918) – zasłużony księgarz i wydawca,
• Jan Baszkiewicz (1930–2011) – prawnik z dużym dorobkiem naukowym, historyk oraz politolog,
• Witold Bender (1930–2015) – archeolog oraz nauczyciel akademicki, który pełnił funkcję prezesa Synodu Kościoła Ewangelicko-Reformowanego w RP,
• Karol Beyer (1817–1877) – znany fotograf oraz numizmatyk,
• Jan Niecisław Baudouin de Courtenay (1845–1929) – renomowany językoznawca,
• Jadwiga Bornsteinowa (1877–1971) – ważna postać polskiej biblioteki, bibliotekarka,
• Stefan Brzozowski (1930–2008) – inżynier elektryk oraz reżyser światła, który także uczył na warszawskiej PWST,
• Jan Stanisław Bystroń (1890–1962) – wybitny etnolog i folklorysta, który miał znaczący wpływ na badania kulturowe,
• Ludwik Cohn (1902–1981) – adwokat, zaangażowany działacz socjalistyczny, jeden z założycieli KOR-u,
• Lucyna Ćwierczakiewiczowa (1829–1901) – autorka popularnych książek kucharskich, wg jej przepisów gotuje wiele pokoleń,
• August Karol Diehl (1837–1908) – superintendent generalny Kościoła Ewangelicko-Reformowanego w RP,
• Tadeusz Doktór (1950−2007) – psycholog i socjolog religii, który swoją pracą wpłynął na rozwój tego obszaru w Polskim społeczeństwie,
• Waldemar Dziki (1956–2016) – znany reżyser oraz producent filmowy,
• Barbara Enholc-Narzyńska (1931-2019) – aktywna działaczka ekumeniczna oraz delegatka Polskiej Rady Ekumenicznej,
• Ryszard Gerlicz (1906-1973) – inżynier dróg i mostów, którego osiągnięcia budowlane zasługują na uwagę,
• Anna German (1936–1982) – uwielbiana piosenkarka, która zostawiła po sobie niezwykły dorobek artystyczny,
• Aleksander Gins (1821–1908) – drukarz oraz właściciel drukarni,
• Stanisław Janicki (1872–1939) – meliorant, aktywny działacz rolniczy oraz polityk, minister w rządzie,
• Tadeusz Jarosz (1931–2011) – duchowny oraz inżynier,
• Juliusz Kaden-Bandrowski (1885–1944) – ważny polski pisarz i publicysta,
• Jacek Karpiński (1927–2010) – konstruktor i informatyk, a także żołnierz Batalionu Zośka,
• Tadeusz Karszo-Siedlewski (1893–1939) – przemysłowiec i senator II RP,
• Aleksander Kircun (1905–1989) – duchowny oraz zwierzchnik Polskiego Kościoła Chrześcijan Baptystów,
• Marian Kociniak (1936–2016) – postać znana w świecie filmu jako aktor,
• Janusz Kosiński (1944–2008) – ceniony dziennikarz muzyczny,
• Leopold Stanisław Kronenberg (1812–1878) – finansista, ziemianin,
• Stanisław Leopold Kronenberg (1846–1894) – również finansista,
• Zofia Lejmbach (1901–1995) – pierwsza kobieta, która została prezesem Konsystorza Kościoła Ewangelicko-Reformowanego RP, a także prof. med. i działaczka niepodległościowa,
• Adam Łysakowski (1895–1952) – bibliotekarz i dyrektor Państwowego Instytutu Książki,
• Zygmunt Malanowicz (1938–2021) – popularny polski aktor,
• Tola Mankiewiczówna (1900–1985) – aktorka i śpiewaczka operowa,
• Leon Majman (1911–2007) – dyplomata,
• Bohdan Marconi (1894–1975) – konserwator obrazów,
• Władysław Marconi (1848–1915) – znany architekt,
• Antoni Marianowicz (1924–2003) – pisarz i poeta,
• Kazimierz Mijal (1910–2010) – działający w polityce minister,
• Zofia Mrozowska (1922–1983) – wybitna aktorka,
• Kazimierz Muranty (1925–2004) – oficer lotnictwa oraz duchowny Zjednoczonego Kościoła Ewangelicznego,
• Marceli Nencki (1847–1901) – znany fizjolog,
• Jan Niewieczerzał (1914–1981) – superintendent Kościoła,
• Ludwik Norblin (1836–1914) – przemysłowiec i twórca Towarzystwa Akcyjnego „Norblin, Bracia Buch i T.Werner”,
• Bolesław Olszewicz (1893–1972) – geograf oraz kartograf,
• Kazimierz Orzechowski (1878–1942) – neurolog,
• Stanisław Prauss – konstruktor lotniczy, brat Tadeusza,
• Tadeusz Prauss – symbolicznie pułkownik pilot, zamordowany w Katyniu, brat Stanisława,
• Adam Próchnik (1892–1942) – historyk i działacz socjalistyczny,
• Jeremi Przybora (1915–2004) – influencer polskiej kultury, poeta i współautor telewizyjnego „Kabaretu Starszych Panów” z Jerzym Wasowskim,
• Juliusz Rawicz (1936–2013) – dziennikarz oraz jeden z założycieli „Gazety Wyborczej”,
• Marek Ludwik Reverdil – bibliotekarz królewski,
• Irena Semadeni z Konopackich (1901–1984) – chirurg-stomatolog,
• Tadeusz Semadeni (1902–1944) – sędzia, pionier sportu pływackiego w Polsce,
• Władysław Semadeni (1865–1930) – superintendent generalny Kościoła Ewangelicko-Reformowanego,
• Karol Sierakowski (1747–1820) – generał, profesor Szkoły Rycerskiej,
• Józef Simmler (1823–1868) – malarz o dużym dorobku artystycznym,
• Bronisław Zygmunt Siwik (1878–1933) – aktywny działacz PPS,
• Barbara Skarga (1919–2009) – znana filozofka,
• Hanna Skarżanka (1917–1992) – aktorka,
• Stefan Skierski (1873–1948) – superintendent generalny Kościoła Ewangelicko-Reformowanego,
• Katarzyna Antonina Sowińska (1776–1860) – działaczka patriotyczna i charytatywna,
• Władysław Spasowski (1877–1941) – pedagog oraz myśliciel,
• Michał Stankiewicz (1923–1985) – duchowny oraz prominentny zwierzchnik Kościoła Chrześcijan Baptystów,
• Aniela Steinsbergowa (1896–1988) – prawniczka oraz społeczniczka, aktywna w środowiskach opozycyjnych,
• Andrzej Szczypiorski (1928–2000) – pisarz i polityk,
• Janusz Szpotański (1929–2001) – pisarz oraz szachista,
• Jan Świderski (1904–1988) – chemik, profesor Uniwersytetu Warszawskiego oraz Akademii Medycznej w Warszawie,
• Bogdan Tranda (1929–1996) – proboszcz Parafii Ewangelicko-Reformowanej w Warszawie,
• Lech Tranda (1956–2012) – duchowny ewangelicko-reformowany,
• Paul Tremo (1733–1810) – uznawany kuchmistrz,
• Tadeusz Tomaszewski (1910–2000) – psycholog i myśliciel,
• Jan Walc (1948–1993) – historyk literatury i publicysta, który odegrał ważną rolę w debatach literackich,
• Teodor Werner (1836–1902) – złotnik, przedsiębiorca i współzałożyciel Towarzystwa Akcyjnego w Warszawie,
• Wacław Werner (1879–1948) – fizyk oraz wykładowca Politechniki Warszawskiej,
• Karol Fryderyk Woyda (1771–1845) – prezydent Warszawy,
• Janusz Andrzej Zajdel (1938–1985) – pisarz oraz fizyk,
• Monika Żeromska (1913–2001) – pisarka i malarka, córka Stefana Żeromskiego,
• Stefan Żeromski (1864–1925) – ważny prozaik, dramatopisarz, który pozostawił znaczący dorobek literacki,
• Wanda Żółkiewska (1909 lub 1912–1989) – pisarka i autorka wielu dzieł.

---

Oceń: Cmentarz ewangelicko-reformowany w Warszawie

---