Ludwik Norblin

---

Rodzina

Ludwik Norblin był potomkiem rodziny o bogatej historii. Urodził się jako syn Wincentego Konstantego (1805–1872), który prowadził zakład specjalizujący się w produkcji brązów i platerów, oraz Henrietty Leopoldyny Augusty, z domu Vorbrodt, I voto Cerisy (1805–1882). Związek Norblina z artystycznym dziedzictwem jest widoczny poprzez jego wnuka Aleksandra Jana (1777–1828) oraz prawnuka znanego malarza Jana Piotra Norblina de la Gourdaine (1745–1830).

Rodzina miała ośmioro dzieci, z których niestety pięcioro odeszło w niemowlęctwie lub dzieciństwie. Wśród żyjących rodzeństwa wyróżniała się młodsza siostra Ludwika, Albertyna Wilhelmina (1843-1912). Była ona żoną Teodora Wernera (1836–1902), który także miał swoje miejsce w warszawskim przemyśle.

Co do edukacji, nie posiadamy szczegółowych informacji o kształceniu Norblina. Można przypuszczać, że swoją praktykę zawodową zdobywał w fabryce swojego ojca, co wskazuje na silne rodzinne tradycje.

Działalność zawodowa

W 1865 roku Ludwik Norblin, w towarzystwie swojej siostry Albertyny oraz jej męża, Teodora Wernera, nabył od swojego ojca, Wincentego Norblina, fabrykę produkcji wyrobów metalowych, zlokalizowaną w Warszawie, przy ulicy Chłodnej. Oszacowana wartość tego zakładu wynosiła blisko 110 tysięcy rubli, natomiast uzgodniona cena sprzedaży ustalona została na 100 tysięcy rubli. Ludwik posiadał 1/2 partii fabryki, podczas gdy jego siostra oraz Teodor Werner nabyli po 1/4 część. Sprzedający zadbał o wygodne warunki spłaty, rozkładając należność na długoterminowe raty w wysokości 5 tysięcy rubli rocznie.

Po dokonaniu zakupu, Ludwik Norblin w tym samym roku nawiązał współpracę z Teodorem Wernerem, który był złotnikiem oraz właścicielem fabryki wyrobów srebrnych w Warszawie. Choć obaj wspólnicy początkowo prowadzili osobne produkcje – zakład Norblina koncentrował się na wyrobach platerowanych, natomiast zakład Wernera specjalizował się w srebrze, pod koniec lat 70. XIX wieku, po przeniesieniu produkcji sreber do fabryki Norblina na ulicy Chłodnej, powstała zintegrowana wytwórnia, która dysponowała dwiema maszynami parowymi o łącznej mocy 19 KM i zatrudniała 112 pracowników. Roczna produkcja osiągała wartość 73 tysięcy rubli. W kolejnych latach szczegółowy stan autonomii obu działów spółki Norblina i Wernera nie jest dobrze udokumentowany.

W 1882 roku Ludwik Norblin zdecydował się na wykup przedsiebiorstwa produkcji platerów Braci Buch, które znajdowało się przy ulicy Żelaznej 17 (późniejszy nr 51). Transakcja obejmowała prawo do używania znaku firmowego oraz wyłączności na produkcję platerów. Firma „Bracia Buch” była kontynuatorem istniejącej od 1830 roku w Warszawie wytwórni wyrobów z nowego srebra, założonej przez Gustawa Hennigera. W 1886 roku Norblin przeniósł swoje zakłady z ulicy Chłodnej do siedziby przy ulicy Żelaznej. Od tego momentu przedsiębiorstwo funkcjonowało pod nazwą „Fabryka wyrobów platerowanych połączonych firm Norblin i Spółka – Bracia Buch”. Warto zauważyć, że część wyrobów platerowanych oraz cynowych, również po przeprowadzce na ulicę Żelazną, wprowadzała na rynek firma „Bracia Buch”. Lata osiemdziesiąte XIX wieku to czas intensywnego rozwoju fabryki, która rozszerzała swoje działalności poprzez otwieranie walcowni blach, druciarni, rurowni oraz odlewni.

Towarzystwo Akcyjne Fabryk Metalowych „Norblin, Bracia Buch i T. Werner” w Warszawie

W 1893 roku Ludwik Norblin odegrał kluczową rolę jako jeden z założycieli nowej firmy, określanej jako Towarzystwo Akcyjne Fabryk Metalowych „Norblin, Bracia Buch i T. Werner” z siedzibą znajdującą się przy ulicy Żelaznej 51 w Warszawie. Statut spółki został zatwierdzony 12 kwietnia 1893 roku, a oficjalne otwarcie działalności miało miejsce 1 lipca tego samego roku.

Kapitał zakładowy przedsiębiorstwa wynosił 1,5 miliona rubli, które zostały podzielone na 1500 akcji, z każdą akcją o wartości 1000 rubli. Z udziałów, które posiadał Ludwik Norblin, wynika, że 500 akcji (czyli jedna trzecia) należała do niego, podobnie jak 500 akcji posiadał jego partner Teodor Werner. Stryjeczny brat Norblina, Adam, miał 84 akcje, a reszta była w rękach spokrewnionych z rodzinami Norblinów i Wernerów. Akcje te dzielili m.in. Karol Temler i Aleksander Temler, z po 166 akcjami każdy oraz Kazimierz Szwede, który posiadał 84 akcje. Dyrektorem naczelnym nowej spółki został Stanisław Ignacy Norblin (1859-1920).

Po upływie sześciu lat zaobserwowano częściowe rozproszenie akcji – w 1899 roku Ludwik Norblin miał 413 akcji, oddając pozostałą część członkom rodziny. Kapitał, którego dostarczyli Norblin i Werner, posłużył do dalszego rozwoju zakładów. Zauważalny był postęp mechanizacji produkcji, a moc zainstalowanych silników parowych wzrosła z 80 KM w 1893 roku do 300 KM w ciągu kolejnej dekady. W zakładzie zatrudniano 400 pracowników, a wartość produkcji w 1893 roku szacowano na 1,2 miliona rubli.

W latach 90. XIX wieku fabryka zrealizowała projekty budowy walcowni metali kolorowych, w której produkowano różne wyroby, takie jak blacha mosiężna, drut mosiężny, miedziany, srebrny oraz rury miedziane i mosiężne. To przedsiębiorstwo znalazło się w gronie sześciu największych w branży metalowej na terenie Królestwa Polskiego, obok takich firm jak „Lilpop, Rau i Loewenstein”, „K. Rudzki i S-ka”, czy „Warszawska Fabryka Machin”. Realizowano zamówienia na rzecz rosyjskich ministerstw marynarki i komunikacji oraz dostarczano wyroby na rynek krajowy.

Norblinowskie zakłady zmonopolizowały produkcję rur miedzianych w Królestwie Polskim od 1895 roku, wstępując do kartelu z dwoma rosyjskimi walcowniami, a także biorąc udział w zamówieniach. Sieć firmowych sklepów rozciągała się w Królestwie Polskim oraz w kilku największych miastach cesarstwa rosyjskiego, w tym w Petersburgu, Moskwie, Odessie i Kijowie. Dodatkowo, przedstawicielstwo handlowe działało w Teheranie.

Wyroby srebrne i platerowane były regularnie prezentowane na targach oraz wystawach w Paryżu, a także wielokrotnie w Petersburgu i Kijowie. W 1896 roku, norblinowskie platerowane wyroby zostały uhonorowane najwyższym odznaczeniem rosyjskim, przysługującym im prawo wybijania herbu cesarskiego – dwugłowego orła, z wyjątkiem produktów realizowanych pod marką Wernera.

Początek XX wieku, aż do wybuchu I wojny światowej, stanowił dalszy okres rozwijania zakładów. Wprowadzano nowe usprawnienia organizacyjno-techniczne wzorując się na zachodnich modelach, w tym instalację walcarki skośnej do rur oraz pras hydraulicznych. W około 1908 roku w firmie opracowano nowy stop cynowy, który nazwano verit, a który był także wykorzystywany przez niemiecką wytwórnię Württembergische Metallwarenfabrik. Moc zainstalowanych silników wzrosła z 300 KM w 1904 roku do 800 KM w 1908, osiągając szczyt 950 KM na początku I wojny światowej.

Wartość produkcji przełomu lat 1908-1914 wzrosła z 1,5 miliona rubli w 1908 roku do 2,1 miliona rubli w 1914 roku, a zatrudnienie w tym okresie wzrosło do 600 pracowników. Spółka Akcyjna Fabryk Metalowych „Norblin, Bracia Buch i T. Werner” dynamicznie się rozwijała, z krótką przerwą w czasie I wojny światowej, a w II Rzeczypospolitej była uważana za jedno z najważniejszych polskich przedsiębiorstw metalowych, które prowadził inżynier Stefan Przanowski.

Działalność społeczna i charytatywna

Ludwik Norblin, znany ze swojej istotnej działalności społecznej, przez wiele lat pełnił funkcję członka Kolegium Kościelnego Zboru Ewangelicko-Reformowanego w Warszawie, a od 1886 roku stanowisko jego prezesa. Był również hojnym donatorem tegoż Kolegium, co podkreśla jego zaangażowanie w życie społeczne.

W swoim testamencie przeznaczył część swojego znacznego majątku, wycenianego na ponad 1 milion rubli, na wsparcie różnych instytucji kościelnych oraz charytatywnych. Wśród obdarowanych znalazły się m.in.:

• Kolegium Kościelne Zboru Ewangelicko-Reformowanego w Warszawie – 30 tys. rubli,
• Towarzystwo Doraźnej Pomocy Lekarskiej – 20 tys. rubli,
• Schronisko dla Nauczycielek Francuzek, którego założycielem był jego stryjeczny brat Adam Norblin – 20 tys. rubli,
• Szpital Dziecięcy w Warszawie – 10 tys. rubli,
• Towarzystwo Opieki nad Ubogimi Matkami i Dziećmi – 20 tys. rubli,
• Warszawskie Towarzystwo Dobroczynności – 20 tys. rubli,
• Towarzystwo Zachęty Sztuk Pięknych – 10 tys. rubli oraz 12 obrazów, w tym dzieł takich artystów jak Matejko, Siemiradzki, Kotsis, Fałat i Brandt;
• Naczelny Komitet Narodowy (NKN) – także wzmiankowany na liście obdarowanych.

Dodatkowe zapisy testamentu wskazywały na wsparcie dla przedstawicieli rodzin spokrewnionych z Norblinami, takich jak Schuchowie, Fukierowie, Janiccy oraz Vorbrodtowie.

Ludwik Norblin zmarł podczas kuracji w Johannisbadzie, znanym uzdrowisku w południowych Sudetach, a jego ostatni spoczynek znajduje się na cmentarzu ewangelicko-reformowanym w Warszawie, przy ul. Żytniej. Znajduje się tam grobowiec Norblinów, który przetrwał do dzisiaj (kwatera B, rząd 6 nr 5).

Prywatnie, Ludwik dwukrotnie wchodził w związek małżeński. Po raz pierwszy ożenił się z luteranką, Cecylią Eufrozyną Strohmeyer (1844–1864). Po jej przedwczesnej śmierci, w 1866 roku ożenił się z Jadwigą Ludwiką Fukier (1848–1911), córką warszawskiego kupca Teofila Fukiera (1816–1891), również ewangeliczką reformowaną. Obie jego małżeństwa pozostawały bezdzietne, a żony zostały pochowane w tym samym grobie co ich mąż.

---

Oceń: Ludwik Norblin

---