Jan Baszkiewicz

---

Życiorys

Jan Baszkiewicz, syn Bolesława Ludwika, który pracował jako pracownik umysłowy w Miejskich Zakładach Komunikacyjnych w Warszawie, oraz Michaliny z Perzanowskich, zdobył swoje średnie wykształcenie w renomowanym Liceum im. Władysława IV w Warszawie. W 1951 roku ukończył studia na Wydziale Prawa Uniwersytetu Warszawskiego. Dwa lata później, w 1955, uzyskał tytuł doktora nauk prawnych, a jego praca doktorska została uhonorowana nagrodą państwową. W wieku zaledwie 26 lat został docentem w Polskiej Akademii Nauk, a w 1965 roku awansował na profesora nadzwyczajnego, osiągając kolejny stopień profesorski w 1972 roku.

W 1957 roku, Jan przeniósł się do Wrocławia, gdzie objął kierownictwo Katedry Historii Doktryn Politycznych i Prawnych na Uniwersytecie Wrocławskim. Dodatkowo, pełnił funkcję prodziekana Wydziału Prawa w latach 1962–1964, a w okresie 1965–1968 był prorektorem tego uniwersytetu. Dopiero po wydarzeniach marcowych w 1968 roku, Jan został uznany za persona non grata przez władze partyjne, co zmusiło go do opuszczenia Wrocławia i objęcia stanowiska kierownika Katedry Powszechnej Historii Państwa i Prawa na Uniwersytecie Śląskim.

W 1973 roku Jan Baszkiewicz dołączył do grona pracowników naukowych Instytutu Nauk Politycznych UW, gdzie został profesorem zwyczajnym. Jego aktywność nie ograniczała się jednak tylko do działalności naukowej; od wczesnych lat studenckich zaangażował się w życie polityczne. Pełnił funkcję wiceprzewodniczącego komitetu warszawskiego Związku Niezależnej Młodzieży Socjalistycznej, a w 1948 roku wstąpił do Związku Akademickiej Młodzieży Polskiej. Należał również do Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej aż do jej rozwiązania, a w latach 1956–1957 zasiadał w Komitecie Dzielnicowym PZPR Stare Miasto w Warszawie. Jego zaangażowanie obejmowało także członkostwo w Komitecie Uczelnianym na Uniwersytecie Wrocławskim oraz w Radzie Konsultacyjnej przy Przewodniczącym Rady Państwa PRL, Wojciechu Jaruzelskim.

Jan Baszkiewicz był również członkiem Centralnej Komisji do Spraw Stopni i Tytułów Naukowych oraz Ogólnopolskiego Komitetu Grunwaldzkiego w latach 1986–1989. Jako członek korespondent Polskiej Akademii Nauk od 1986 roku, a później członek rzeczywisty od 1994 roku, aktywnie uczestniczył w pracach Wydziału I – Nauk Społecznych oraz w Komitecie Nauk Politycznych PAN i Komitecie Nauk Prawnych PAN. Uczestniczył również w pracach Towarzystwa Naukowego Warszawskiego oraz w Centralnej Komisji do spraw Stopni i Tytułów Naukowych, gdzie działał w Sekcji I – Nauk Humanistycznych i Społecznych.

W swoich badaniach Jan Baszkiewicz koncentrował się na historii myśli politycznych i ruchów społecznych oraz instytucji politycznych, w tym na głębszym rozumieniu epoki Oświecenia i historii Francji, ze szczególnym uwzględnieniem rewolucji francuskiej. Współpracował z wieloma znakomitymi umysłami, w tym z Stefanem Mellerem, pełniąc rolę konsultanta historycznego w filmie Danton (1982) wyreżyserowanym przez Andrzeja Wajdę.

Baszkiewicz był również redaktorem naczelnym pisma Acta Poloniae Historica w latach 1975-1978 oraz członkiem komitetów redakcyjnych czasopism takich jak „Państwo i Prawo” oraz „Czasopismo Prawno-Historyczne”. Jego wkład w życie akademickie i publiczne był nieoceniony, dlatego z pewnością zostanie zapamiętany jako postać wybitna.

Jan Baszkiewicz zmarł 27 stycznia 2011 roku i został pochowany na cmentarzu ewangelicko-reformowanym w Warszawie (kwatera 13-4-1B).

Wybrane publikacje

Jan Baszkiewicz to autor wielu znaczących publikacji naukowych, które wniosły istotny wkład w polską historiografię oraz studiowanie doktryn politycznych. Jego prace, zarówno dotyczące historii Polski, jak i Francji, pokazują niezwykle szeroką erudycję i umiejętność analizy złożonych procesów społeczno-politycznych. Oto zestawienie wybranych dzieł tego wybitnego badacza:

• Powstanie zjednoczonego państwa polskiego na przełomie XIII i XIV wieku (1954),
• Powszechna historia państwa i prawa. T. 1, Starożytność i wieki średnie (1964),
• Państwo suwerenne w feudalnej doktrynie politycznej do początków XIV w. (1964),
• Polska czasów Łokietka (1968),
• Historia doktryn politycznych i prawnych (1970, 1971, 1973, 1984, wspólnie z Franciszkiem Ryszką),
• Myśl polityczna wieków średnich (1970, 1998, 2009),
• Historia Francji (1974, 1978, 1995, 1999, 2004, 2008),
• Maksymilian Robespierre (1976, 1989),
• Danton (1978, 1980, 1990),
• Wolność, Równość, Własność: rewolucje burżuazyjne (1981),
• Rewolucja francuska 1789–1794: społeczeństwo obywatelskie (1983, wspólnie ze Stefanem Mellerem),
• Ludwik XVI (1983, 1985),
• Richelieu (1984, 1995),
• Francuzi 1789–1794: studium świadomości rewolucyjnej (1989),
• Nowy człowiek, nowy naród, nowy świat: mitologia i rzeczywistość rewolucji francuskiej (1993),
• Henryk IV Wielki (1995),
• Francja. Historia państw świata w XX wieku (1997),
• Młodość uniwersytetów (1997),
• Powszechna historia ustrojów państwowych (1998, 2002),
• Władza (1999, 2009),
• Francja nowożytna: szkice z historii wieków XVII–XX (2002),
• Anatomia bonapartyzmu (2003),
• O niektórych filozoficznych i praktycznych dylematach praw człowieka (2003),
• Francja w Europie (2006),
• Odnowienie Królestwa Polskiego 1295–1320 (2008),
• Państwo, rewolucja, kultura polityczna (2009).

Publikacje te są nie tylko źródłem wiedzy, ale również inspiracją dla kolejnych pokoleń badaczy oraz miłośników historii.

Ordery i odznaczenia

Jan Baszkiewicz, uznany działacz i naukowiec, został uhonorowany licznymi odznaczeniami za swoje zasługi w różnych dziedzinach. Poniżej przedstawiamy znaczące nagrody, które otrzymał w trakcie swojej kariery:

• Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski, przyznany 2 sierpnia 2002 roku,
• Złoty Medal Jubileuszowy Uniwersytetu Wrocławskiego, który otrzymał w 2002 roku,
• Kawaler Orderu Legii Honorowej, przyznany we Francji w 1996 roku – wyróżnienie to miało na celu docenienie jego wkładu jako „zasłużony ambasador kultury polskiej we Francji i oddany rzecznik naukowej współpracy polsko-francuskiej”.

Nagrody i wyróżnienia

Jan Baszkiewicz, w uznaniu za swoje osiągnięcia akademickie oraz wkład w badania historyczne, został uhonorowany licznymi nagrodami i wyróżnieniami. Wśród nich znajduje się:

• Nagroda Państwowa III stopnia za dzieło zatytułowane „Powstanie Zjednoczonego Państwa Polskiego na przełomie XIII i XIV w.” w roku 1955,
• Nagroda „Problemów” przyznana w 1984 roku za popularyzację kluczowych zagadnień dotyczących nowożytnej historii Europy,
• Doktor honoris causa Uniwersytetu Wrocławskiego z 2003 roku,
• Doktor honoris causa Uniwersytetu Pedagogicznego w Krakowie, który otrzymał w 2005 roku,
• Doktor honoris causa Uniwersytetu Jagiellońskiego przyznany w 2008 roku,
• Doktor honoris causa Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie, który także uzyskał w 2008 roku.

Upamiętnienie

Jan Baszkiewicz, wybitna postać związana z Uniwersytetem Warszawskim, jest upamiętniany w wyjątkowy sposób. Największa aula w Gmachu Audytoryjnym Wydziału Neofilologii i Studiów Międzynarodowych nosi jego imię.

W dniu 7 listopada 2011 roku zorganizowano istotne wydarzenie na Wydziale Dziennikarstwa i Nauk Politycznych UW, które miało na celu uhonorowanie jego dorobku oraz wpływu na społeczność akademicką. Konferencja nosiła tytuł: Profesor Jan Baszkiewicz – człowiek uniwersytetu.

Dodatkowo, w celu uświetnienia pamięci profesora, ustanowiono nagrodę jego imienia, przyznawaną za najlepszą pracę doktorską z obszaru nauki o polityce.

---

Oceń: Jan Baszkiewicz

---