Cmentarz w Wilanowie

---

Historia

Cmentarz w Wilanowie został założony w 1816 roku dzięki inicjatywie Stanisława Kostki, Aleksandra Stanisława Potockich oraz Aleksandry z Lubomirskich Potockiej. Na początku cmentarz miał formę okrągłą, w centrum której znajdowała się neogotycka kaplica-mauzoleum, zbudowana w latach 1823–1824 według projektu Chrystiana Piotra Aignera. W kaplicy tej spoczywają groby Stanisława Kostki oraz Ignacego Potockiego.

Cmentarz przeszedł wiele zmian i był wielokrotnie powiększany. W około 1860 roku miał miejsce znaczący rozwój, kiedy to dodano ramiona do okrągłej formy, nadając jej kształt krzyża greckiego. Kolejne powiększenie miało miejsce w latach 1877–1888, a ostatnie zmiany w obrębie cmentarza miały miejsce na przełomie XX i XXI wieku.

Wokół cmentarza, około 1860 roku, wprowadzono ogrodzenie ceramiczne, które zaprojektował Henryk Marconi. W 1947 roku Gerard Ciołek opracował plan regulacji oraz powiększenia obszaru cmentarza, który zyskał chaotyczny układ w wyniku wydarzeń z czasów wojny; jednakże projekt ten ostatecznie nie został zrealizowany.

Na cmentarzu spoczywają powstańcy z roku 1863, żołnierze polegli we wrześniu 1939 roku oraz powstańcy warszawscy z 1944 roku. Wśród zbiorowych grobów z okresu II wojny światowej można znaleźć: 10 grobów, w których znajdują się ciała 73 żołnierzy 360 Pułku Piechoty, 32 groby z ciałami 171 powstańców warszawskich z pułków Baszta (batalion Oaza) i Waligóra (pluton Grochów i dywizjon Jeleń), a także groby kilkunastu cywilnych ofiar egzekucji, jakie miały miejsce na terenie Wilanowa.

Pochowani na cmentarzu (m.in.)

W templu pamięci, jakim jest Cmentarz w Wilanowie, spoczywają liczni zasłużeni dla Polski, których życiorysy odzwierciedlają historię naszego narodu. Wśród pochowanych znajdują się:

• Kazimierz Augustowski (1916–2007) – ppłk Wojska Polskiego oraz żołnierz podziemia,
• Zygmunt Augustowski (1915–2008) – działacz niepodległościowy,
• Marcin Barlik (1944–2018) – geodeta, profesor Politechniki Warszawskiej,
• Matylda Zofia Bauer (1921–1979) – organizatorka polskiego harcerstwa na kontynencie afrykańskim oraz wydawczyni „Głosu Harcerskiego”,
• Włodzimierz Bednarski (1935−2020) – znany aktor,
• Bogusław Bijak (1930-2011) – kapłan archidiecezji warszawskiej, prałat i proboszcz związany z ruchem ludowym,
• Jan Błuszkowski (1940–2011) – socjolog, profesor Uniwersytetu Warszawskiego,
• Jan Bogdanowicz (1894–1967) – profesor pediatrii,
• Bohdan Bohonos (1920–2000) – pułkownik Wojska Polskiego oraz komendant Oficerskiej Szkoły Topografów,
• Tomasz Brandyk (1951–2009) – profesor SGGW, członek Polskiej Akademii Nauk,
• Maria Branicka de Virion (1923–1989) – córka ostatniego właściciela Wilanowa, hrabiego Adama Branickiego,
• Andrzej Chiczewski (1930–1997) – dziennikarz, reżyser filmów dokumentalnych,
• Kazimierz Adolf Czarnecki (1939–2006) – geodeta oraz profesor Politechniki Warszawskiej,
• Janusz Dietrych (1907–2001) – specjalista w zakresie teorii konstrukcji maszyn,
• Jerzy Dowiat (1920–1982) – historyk specjalizujący się w badaniach nad średniowieczem,
• Irena Ejsmond (1906–1990) – odznaczona tytułem Sprawiedliwego wśród Narodów Świata,
• Wojciech Fijałkowski (1927–2014) – historyk sztuki oraz muzeolog, varsavianista,
• Ignacy Gepner (1931–1971) – harcmistrz,
• Stanisław Gepner (1889–1965) – major Wojska Polskiego, muzealnik, artysta malarz, znawca historycznego umundurowania i uzbrojenia,
• Przemysław Gintrowski (1951–2012) – uznawany kompozytor i muzyk,
• Stanisław Grabau (1897–1976) – sędzia Sądu Najwyższego,
• Mirosław Grochowski (1924–1981) – współzałożyciel i wieloletni prezes Spółdzielni Pracy Dom Mody „Astra”,
• Edward Grzywa (1933–2014) – chemik oraz wykładowca na Politechnice Warszawskiej, polityk oraz minister,
• Anna Janicka „Anula” (1907–1996) – żołnierz Armii Krajowej, trzykrotna dama Krzyża Walecznych,
• Tadeusz Janicki ps. „Czarny” (1913–2004) – żołnierz Armii Krajowej, współorganizator batalionu „Miotła”, kawaler Orderu Virtuti Militari,
• Roman Jankowski (1890–1984) – prekursor reklamy neonowej,
• Tadeusz Janczyk (1904–1990) – ekonomista, publicysta oraz działacz społeczny a także polityczny, poseł na Sejm PRL I, III, IV i V kadencji,
• Czesław Jaworski (1934–2018) – adwokat oraz redaktor naczelny miesięcznika „Palestra”,
• Kazimierz Kamler (1907–1981) – architekt,
• Bohdan Karczewski (1930–1978) – fizyk teoretyk,
• Jan Kazimierczak (1910–2011) – pedagog, poseł na Sejm,
• Mikołaj Kiss-Orski (1915–1976) – scenograf teatralny,
• Maria Siwiak-Kobayashi (1943-2020) – lekarz psychiatra,
• Ludwik Kołkowski (1918–2001) – docent na Politechnice Warszawskiej,
• Leopold Kołodziejczyk (1904–1986) – organista parafii w Wilanowie,
• Jan Edward Kucharski (1914–1979) – literat,
• Stefan Kurowski (1923–2011) – ekonomista, działacz polityczny oraz profesor,
• Stanislaw Lechmirowicz ps. „Czart” (1924–1984) – podporucznik Armii Krajowej, uczestnik powstania warszawskiego oraz więzień polityczny stalinizmu,
• Czesław Mackiewicz (1905–1977) – działacz polonijny na Litwie,
• Stanisław Marcinów (1901–1980) – rzeźbiarz,
• Ludmiła Marjańska (1923–2005) – poetka oraz tłumaczka literatury angielskiej,
• Joanna Mikulska-Meder (1948–2009) – doktor habilitowany, zastępca dyrektora Instytutu Psychiatrii i Neurologii,
• Alicja Migulanka (1932–1990) – aktorka,
• Hanna Mukarkar (1929–2012) – dziennikarka oraz tłumacz Polskiego Radia na zagranicę,
• Henryk Musiałowicz (1914–2015) – artysta malarz,
• Józef Niedźwiedzki (1928–2011) – rzeźbiarz, znawca oraz kolekcjoner dzieł sztuki dawnej,
• Czesław Ostrowski (1925–2008) – mistrz krawiecki, założyciel Pracowni Krawieckiej „Ostrowscy” w 1950,
• Eugeniusz Paciorkiewicz (1911–1968) – ksiądz rzymskokatolicki oraz kapelan AK, powstaniec warszawski,
• Ryszard Paciorkowski (1908–1981) – teolog oraz professor zwyczajny,
• Leon Julian Padlewski (1870–1943) – bakteriolog oraz profesor,
• Roman Padlewski (1915–1944) – kompozytor, pianista, muzykolog, skrzypek, dyrygent oraz krytyk muzyczny,
• Stanisław Padykuła (1946–2001) – polityk oraz inżynier, poseł na Sejm PRL,
• Romuald Paszkiewicz (1941–2003) – siatkarz olimpijczyk z Meksyku 1968,
• Wiktor Pełka (1913–1996) – pilot,
• Felicjan Zygmunt Piątkowski (1908–2004) – kartograf i poligraf, profesor Politechniki Warszawskiej,
• Maria Piotrowska-Zalewska (1931–1997) – reżyserka dubbingu,
• Andrzej Jerzy Piotrowski (1934–1978) – reżyser filmowy,
• Bolesław Płotnicki (1913–1988) – znany aktor,
• Urszula Płowiec (1933–2011) – ekonomistka,
• Ignacy Potocki (1750–1809) – polityk, pisarz oraz działacz patriotyczny,
• Stanisław Kostka Potocki (1755–1821) – polityk oraz działacz oświatowy,
• Adam Procki (1909–1990) – rzeźbiarz,
• Anna Przecławska (1929–2010) – profesor pedagogiki,
• Anna Radziwiłł (1939–2009) – historyk, senator I kadencji, a także była wiceminister edukacji,
• Janusz Franciszek Radziwiłł (1880–1967) – polityk z lat 30. XX wieku, senator II Rzeczypospolitej,
• Krzysztof Mikołaj Radziwiłł (1898–1986) – arystokrata oraz działacz, senator RP,
• Gabriel Rechowicz (1920–2010) – artysta plastyk,
• Stanisław Riess de Riesenhorst (1887–1944) – pułkownik kawalerii Wojska Polskiego,
• Mikołaj Roguet (zm. 1855) – inspektor Głównej Fabryki Rządowej Tabaki i Tytoniu w Siedlcach,
• Jerzy Sado (1941–2005) – profesor Politechniki Warszawskiej,
• Aleksander Sarkisow (1909–1994) – ppłk WP oraz nauczyciel akademicki,
• Tadeusz Sąsara (1937-2018) – Honorowy Prezes Polskiego Związku Piłki Siatkowej,
• Ireneusz Sekuła (1943–2000) – polityk, wicepremier,
• Tadeusz Somogi (1922–2009) – aktor,
• Czesław Somorowski (1930–2004) – profesor dr hab. w zakresie melioracji wodnych,
• Ligia Sopoćko (1915–1989) – nauczycielka tajnego nauczania, łączniczka sztabu Wojskowej Służby Ochrony Powstania,
• Zygmunt Szkudelski (1919–1967) – porucznik Armii Krajowej, kawaler Orderu Virtuti Militari,
• Jerzy Szmajdziński (1952–2010) – polityk, a także minister obrony,
• Bogdan Szymkowski (1909–1984) – aktor,
• Jerzy Świderski (1929-2017) – polski lekarz, profesorem dr hab., uczestnik powstania warszawskiego,
• Mateusz Święcicki (1933–1985) – kompozytor i publicysta,
• Bogdan Tyszkiewicz (1954–2005) – działacz sportowy oraz samorządowy,
• Mariusz Walter (1937–2022) – przedsiębiorca, współzałożyciel Grupy ITI,
• Halina Wasilewska-Trenkner (1942–2017) – minister finansów, członkini Rady Polityki Pieniężnej,
• Jan Wejchert (1950–2009) – przedsiębiorca oraz współzałożyciel Grupy ITI,
• Wojciech Wiesiołłowski (1939–1995) – tancerz baletu klasycznego oraz choreograf,
• Roman Wilhelmi (1936–1991) – znany aktor,
• Elżbieta Zdzienicka (1948–2012) – neurolog genetyk,
• Rajmund Ziemski (1930–2005) – malarz.

---

Oceń: Cmentarz w Wilanowie

---