W sercu Warszawy, na wolskim cmentarzu żydowskim, znajdują się ohele, które stanowią niezwykle ważny element kultury i historii tego miejsca. Obecnie możemy tam zobaczyć około 40 tych budowli, co czyni cmentarz największym skupiskiem oheli w Polsce. Warto podkreślić, że przed II wojną światową istniały na tym cmentarzu czterdzieści jeden takich konstrukcji, które były wznoszone ku pamięci wybitnych rabinów i cadyków, co potwierdza ich znaczenie w społeczności żydowskiej.
Jednakże pojawia się pewne zamieszanie dotyczące daty powstania pierwszego ohelu. Wątpliwości te wynikają z różnic w interpretacji statusu grobowca Bera Sonnenberga. Jeśli uznamy go za ohel, to stanie się on pierwszym tego typu budynkiem na wolskim cmentarzu, gdyż jego budowa datowana jest na około 1831 rok. Z drugiej strony, jeśli przyjmiemy, że owo miejsce jest mauzoleum, to najstarszym ohelem będzie ten zmarłego w 1839 roku Szlomo Zalmana Lipszyca.
Okres II wojny światowej był szczególnie tragiczny dla oheli, ponieważ wiele z nich uległo zniszczeniu. Dodatkowo niemieckie zniszczenie dokumentacji cmentarza uniemożliwiło ich zlokalizowanie w latach powojennych. W kontekście pożądania wspomnień o zmarłych, zaniedbane ohele popadały w ruinę, co znacząco wpłynęło na wygląd cmentarza. Dopiero w ostatnich latach rozpoczęto działania mające na celu remont i odbudowę niektórych z tych budowli, co jest krokiem w stronę ożywienia pamięci o żydowskiej społeczności Warszawy.
Przyjrzymy się bliżej temu wyjątkowemu zjawisku, prezentując zestawienie oheli, ich ruin oraz lokalizacji w których z dużą dozą prawdopodobieństwa stały ohele przed II wojną światową.
Przypisy
- Adrianna Rozwadowska: Żyd antysemita, Legia i jelenie. Dyrektor cmentarza: "Moja praca to ciągłe napięcie". wyborcza.biz, 01.11.2021 r. [dostęp 13.11.2021 r.]
- Wodziński na mapce na s. 226 odnotowuje ruinę ohelu leżącą w południowej części kwatery 47, pomiędzy ohelami Mordechaja Józefa Eleazara Leinera i Aharona Cwi Landaua.
- W latach tych ohel spłonął i, pewnie niezwłocznie, został odnowiony. Tak Schiper s. 220
- Data ta odnosi się jedynie do wniosku, który rodzina i zwolennicy zmarłego wnieśli do warszawskiego Dozoru Bożniczego o zgodę na wybudowanie ohelu. Ostatecznie odmówiono zgody i ohel nie powstał. Na grobie zmarłego wystawiono jedynie ozdobną macewę. Tak Schiper Cmentarze s. 119
- Ohel ten wymienia Schiper lecz nie podaje miejsca położenia. Współczesne źródła nie odnotowują takiego pochówku ani ohelu, co świadczyłoby o zupełnym zniszczeniu nagrobka.
- Tak Schiper s. 186, choć podaje, że ten był rabinem w Szczucinie
- Tak Schiper s. 235
Pozostałe obiekty w kategorii "Cmentarze":
Cmentarz Wojskowy na Powązkach | Panteon Wielkich Polaków | Cmentarz Komunalny Północny w Warszawie | Cmentarz w Wilanowie | Cmentarz Wawrzyszewski | Mauzoleum Trzech Pisarzy | Cmentarz ewangelicko-augsburski w Warszawie | Cmentarz mariawicki w Warszawie | Cmentarz parafii Najświętszej Maryi Panny Matki Kościoła w Sulejówku w Warszawie-Wesołej | Cmentarz Powstańców Warszawy | Cmentarz ewangelicko-reformowany w Warszawie | Mauzoleum Potockich w Wilanowie | Cmentarz Żołnierzy Włoskich w Warszawie | Cmentarz Wolski w Warszawie | Cmentarz Czerniakowski | Cmentarz parafialny w Zerzniu | Cmentarz Ofiar II Wojny Światowej w Wawrze | Cmentarz na Tarchominie | Cmentarz na Solipsach | Mauzoleum Żydów Bojowników o Niepodległość Polski w WarszawieOceń: Ohele na cmentarzu żydowskim w Warszawie na Woli