Lucyna Ćwierczakiewiczowa

---

Życiorys

Lucyna Ćwierczakiewiczowa była osobą o nietuzinkowym pochodzeniu, pochodzącą z rodziny von Bachmanów, która znana była z wyjątkowej ekstrawagancji. Urodziła się jako córka prawnika, co pozwoliło jej na uzyskanie domowego wykształcenia. Po zakończeniu małżeństwa z Feliksem Staszewskim, obywatelem ziemskim, zdecydowała się na nowe życie, wiążąc się z inżynierem Stanisławem Ćwierczakiewiczem.

W całej swojej karierze rozwinęła się jako autorka wielu książek kucharskich, takich jak Jedyne praktyczne przepisy wszelkich zapasów spiżarnianych oraz pieczenia ciast, wydanej w Warszawie w 1858 roku, a także 365 obiadów za pięć złotych, której nakład przekroczył dwadzieścia wydań. Nie były to jedyne publikacje jej autorstwa – pojawiły się również takie tytuły jak Poradnik porządku i różnych nowości gospodarskich z 1876 roku oraz Nauka robienia kwiatów bez pomocy nauczyciela w 1879 roku.

W 1883 roku, osiągając sukces w wydawnictwie, zgromadziła kwotę 84 tysięcy rubli, co równało się niemal trzykrotnemu wartościowemu majątkowi ziemskiemu. High earnings Ćwierczakiewiczowej stały się tematem dwóch felietonów w warszawskich gazetach, takich jak „Kłosy” i „Tygodnik Ilustrowany”. Jej książki, jeśli chodzi o nakłady, przewyższały publikacje Adama Mickiewicza czy Juliusza Słowackiego.

W okresie od 1865 do 1894 roku była redaktorką działu mody i gospodarstwa domowego w tygodniku „Bluszcz” oraz współpracowała z „Kurierem Warszawskim”. W 1870 roku otworzyła salon na ulicy Królewskiej 3, gdzie przyjmowała gości, oferując im potrawy przygotowywane przez siebie.

Od 1875 roku była odpowiedzialna za redakcję popularnego kalendarza dla kobiet, zatytułowanego Kalendarz na rok… Kolęda dla Gospodyń. Podobnie jak w innych publikacjach, które tworzyła, kalendarz ten zawierał porady kulinarne i z zakresu gospodarstwa domowego. Jako zwolenniczka emancypacji, promowała niezależną pracę zawodową kobiet. W części literackiej kalendarza możliwe było przeczytać nowele, opowiadania, a także jednorakowe sztuki teatralne. Jej felietony przyczyniły się do większej popularności zalet Zakopanego.

Śmierć Lucyny Ćwierczakiewiczowej miała miejsce 26 lutego 1901 roku w Warszawie, gdzie została pochowana na cmentarzu ewangelicko-reformowanym (kwatera E-1-6). Była jedną z najbardziej lubianych postaci dziewiętnastowiecznej Warszawy, obiektem wielu opowieści, a nawet anegdot, z których najbardziej znana dotyczyła jej legendarnej oszczędności, co zaowocowało humorystycznym przekształceniem jej nazwiska na „Ćwierciakiewiczową”. Jednym z jej znanych zwolenników był Bolesław Prus.

Lucyna Ćwierczakiewiczowa miała nowoczesne, jak na swoje czasy, poglądy dotyczące higieny, czystości i zdrowia. Wartością jej porad była pomoc, jaką oferowały opinie cenionych warszawskich autorytetów medycznych. Jak zauważyła badaczka jej twórczości, Izabela Wodzińska, promując zdrową dietę i aktywność fizyczną, Ćwierczakiewiczowa wyprzedziła swoją epokę, stając się prekursorką obecnie obowiązujących zasad zdrowego życia. Przy tym sama zmagała się z otyłością.

Publikacje

Lucyna Ćwierczakiewiczowa, znana z wielu praktycznych publikacji, dostarcza wartościowych przepisów oraz porad dotyczących gotowania i domowych porządków. Poniżej przedstawiamy zbiór jej znakomitych dzieł:

• „365 obiadów” w opracowaniu Lucyny Ćwierczakiewicz, autorki wielu cenionych przewodników kulinarnych, takich jak „Kurs gospodarstwa dla kobiet” oraz „Jedynych praktycznych przepisów”. Publikacja wydana w Warszawie przez Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe w 1989 roku jest przedrukiem techniką fotooffsetową z oryginału.
• „Baby, placki i mazurki: praktyczne przepisy pieczenia chleba, bułek, placków, mazurków, tortów, ciastek, pierników i.t.p.” to kolejne dzieło Lucyny Ćwierczakiewiczowej, wydane w Warszawie przez Jana Fiszera w 1909 roku.
• „Cokolwiek bądź chcesz wyczyścić, czyli Porządki domowe” to publikacja, która ukazała się w Warszawie w 1982 roku, w Wydawnictwach Artystycznych i Filmowych. Jest to przedruk typograficzny z oryginału, wydanego przez Gebethner i Wolff w 1887 roku.
• „Jedyne praktyczne przepisy konfitur, różnych marynat, wędlin, wódek, likierów, win owocowych, miodów oraz ciast” według wydania z 1885 roku, wydane w Warszawie przez „Alfa” w 1985 roku, stanowi cenny przedruk z oryginału.
• „Nauka robienia kwiatów bez pomocy nauczyciela” to publikacja ilustrowana 239 rycinami, wydana przez Gebethner i Wolff w Warszawie w 1879 roku jako nakład autorski.
• „Obiady, ciasta, konfitury” to kolejne wydanie, tym razem z Rzeszowa, opublikowane przez Krajową Agencję Wydawniczą w 1991 roku; oryginał natomiast pochodzi z 1911 roku, wydany przez Jana Fiszera w Warszawie i Lwowie.

Odniesienia w kulturze

W 2018 roku na rynku wydawniczym pojawiła się biografia Lucyny Ćwierczakiewiczowej zatytułowana Pani od obiadów. Lucyna Ćwierczakiewiczowa. Historia życia. Książka ta została wydana przez Wydawnictwo Literackie i napisała ją Marta Sztokfisz, która przybliża życie tej niezwykle interesującej postaci.

Lucyna Ćwierczakiewiczowa odgrywa kluczową rolę także w literaturze współczesnej. Jest główną bohaterką powieści Mistrzyni, autorstwa Manueli Gretkowskiej. Ta książka, opublikowana w 2021 roku, ukazuje wpływ Ćwierczakiewiczowej na kulturę kulinarną oraz jej znaczenie w polskim kontekście społecznym. Wydano ją za pośrednictwem Znak literanova.

---

Oceń: Lucyna Ćwierczakiewiczowa

---