Tadeusz Prauss

---

Życiorys

Tadeusz Prauss był synem Tadeusza, który był architektem, oraz Janiny z Gąsiorowskich. Jego brat, inżynier Stanisław Prauss, zyskał uznanie jako konstruktor lotniczy oraz pilot sportowy. Edukację rozpoczął w Gimnazjum im. Mikołaja Reja w Warszawie, a następnie kontynuował naukę w Krakowie, gdzie uczęszczał do II Wyższej Szkoły Realnej. Maturę zdał w 1914 roku, tuż przed rozpoczęciem I wojny światowej.

Na początku 1915 roku, dokładnie 15 kwietnia, Prauss został powołany do cesarskiej i królewskiej armii, gdzie trafił do 13 pułku piechoty. Po zakończonym kształceniu w Szkole Oficerów Rezerwy w Opawie, odbył służbę na froncie, szczególnie w rejonie Bukowiny i Małopolski Wschodniej. W czerwcu 1916 roku rozpoczął naukę w szkole obserwatorów lotniczych w Wiener Neustadt. Ukończywszy kurs, w stopniu chorążego, zasiadł na pokładzie samolotów rozpoznawczych w eskadrze Flik 13 (Fliegerkompagnie 13), prowadząc 57 misji bojowych na froncie włoskim.

Od lipca do listopada 1918 roku, Prauss brał udział w nauce pilotażu, która zakończyła się tuż przed końcem wojny. Już 11 listopada 1918 roku, w stopniu podporucznika pilota, wstąpił do nowo tworzonego lotnictwa polskiego w Krakowie. Po przeniesieniu do Warszawy, w styczniu 1919 roku, został przydzielony do 3 eskadry wywiadowczej. W krótkim czasie wziął udział w wojnie polsko-bolszewickiej, gdzie operował w rejonie Kowla oraz Kijowa, uczestnicząc w misjach bombardowania i rozpoznawania pozycji nieprzyjaciela. W trakcie jednej z akcji, 19 maja, jego samolot został zestrzelony, a Prauss ranny 4 czerwca 1920 roku, co zakończyło jego 41 lotów bojowych podczas konfliktu.

Po zakończeniu walk, 23 października 1920 roku, Prauss został zatwierdzony w stopniu kapitana, a w 1921 roku objął dowództwo 10 eskadry wywiadowczej, a od września 16 eskadry wywiadowczej. Po weryfikacji, uzyskał stopień kapitana z 28 lokatą w korpusie oficerów aeronautycznych. Jego kariera rozwijała się, prowadząc do zajmowania coraz wyższych stanowisk, w tym zastępcy dowódcy Oficerskiej Szkoły Lotnictwa w Grudziądzu oraz wzięcia udziału w przelecie nad Alpami.

31 marca 1924 roku Prauss awansował na majora, a w styczniu 1925 roku, postanowił podjąć nowe wyzwanie jako dowódca dywizjonu w 4 pułku lotniczym w Toruniu. Był to czas istotnych zmian, w którym w 1928 roku objął komendanturę Centrum Wyszkolenia Podoficerów Lotnictwa. Po kolejnych awansach, w tym na stopień pułkownika w marcu 1937 roku, Prauss pełnił dowództwo lotnictwa Armii „Modlin” w 1939 roku, tuż przed wybuchem II wojny światowej.

Po ataku na Polskę, 13 września 1939 roku, Prauss stał na czoła z dowództwem lotnictwa Frontu Północnego. Po zakończeniu walk, wrócił do Lwowa, gdzie niestety został aresztowany przez operacyjne siły NKWD. Został uwięziony w Brygidkach i następnie przewieziony do obozu w Starobielsku. Wiosną 1940 roku, Prauss padł ofiarą zbrodni NKWD, a jego ciało zostało pochowane w bezimiennej mogile w Piatichatkach. Od 17 czerwca 2000 roku jego pamięć czczona jest w Cmentarzu Ofiar Totalitaryzmu w Charkowie.

W Warszawie znajduje się jego symboliczny grób na cmentarzu ewangelickim przy ul. Żytniej, w grobie rodzinnym Gąsiorowskich i Praussów (kwatera P-1-1).

Ordery i odznaczenia

Lista odznaczeń, które otrzymał Tadeusz Prauss, jest imponująca i wyróżnia się istotnymi osiągnięciami w dziedzinie wojskowości. Wśród najważniejszych wyróżnień znalazły się:

• Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari nr 973,
• Srebrny Krzyż Zasługi, nadany 10 listopada 1925 roku,
• Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921,
• Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości,
• Polowa Odznaka Pilota nr 13, przyznana 11 listopada 1928 roku,
• Brązowy Medal Zasługi Wojskowej z mieczami na wstążce Krzyża Zasługi Wojskowej, zdobyty w Austro-Węgrzech,
• Srebrny Medal Waleczności 2 klasy (Austro-Węgry),
• Brązowy Medal Waleczności (Austro-Węgry),
• Krzyż Wojskowy Karola (Austro-Węgry),
• czechosłowacka Odznaka Pilota, którą otrzymał w 1929 roku.

Upamiętnienie

Decyzja Ministra Obrony Narodowej z dnia 5 października 2007 roku potwierdziła pośmiertny awans Tadeusza Praussa do stopnia pułkownika, co miało miejsce na podstawie decyzji Nr 439/MON. To wydarzenie zostało ogłoszone w Warszawie, 9 listopada 2007 roku, podczas uroczystości pod nazwą „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów”.

Warto jednak zauważyć, że przyznany awans był wynikiem błędu, ponieważ Tadeusz Prauss już od 1937 roku pełnił funkcję pułkownika i w rzeczywistości zasługiwał na stopień generała brygady.

W ramach inicjatywy „Katyń… pamiętamy” oraz „Katyń… Ocalić od zapomnienia”, jesienią 2008 roku przy Zespole Szkół Ekonomiczno-Rolniczych w Słubicach zasadzono Dąb Pamięci, który honoruje Tadeusza Praussa.

---

Oceń: Tadeusz Prauss

---