Bolesław Olszewicz

---

Rodzina

Pochodził z rodziny, która wyznawała ewangelicko-reformowane wartości i miała korzenie żydowskie. Jego rodzicami byli Adolf (zmarły w 1900 roku) oraz Regina, z domu Zweigbaum (zmarła w 1922 roku). W 1887 roku, jego rodzice przeszli na wyznanie ewangelickie. Warto zauważyć, że starszym bratem Bolesława był Wacław Olszewicz, a jego siostra Wanda włama związała się z dyplomatą Kazimierzem Reychmanem.

W swoim życiu był trzykrotnie żonaty. Jego drugą żoną, z którą poślubił się w 1916 roku w Warszawie, była Bronisława Nieporowska, jednak związek ten zakończył się rozwodem. Trzecią żoną Bolesława, z którą zawarł związek małżeński od 1926 roku, była aktorka Zofia z Rozwadowskich (1894-1973). Co warto podkreślić, Bolesław Olszewicz był bezdzietny.

Młodość

Bolesław Olszewicz zdobywał swoją edukację początkową w gimnazjum gen. Pawła Chrzanowskiego z siedzibą w Warszawie, a po tym czasie kontynuował naukę w szkołach zlokalizowanych w Lozannie oraz Genewie. Był aktywnym członkiem patriotycznego ruchu „Zet”, co świadczy o jego zaangażowaniu w sprawy narodowe.

W czasie swojej edukacji w gimnazjum Olszewicz dokonał swojego debiutu literackiego, publikując w warszawskim czasopiśmie „Ziemia” artykuł zatytułowany: Pierwsze wiadomości o odkryciu Ameryki w literaturze polskiej. Była to znacząca inicjatywa, która z pewnością wpłynęła na jego dalszą karierę.

W latach 1910–1913 studiował na prestiżowej paryskiej Sorbonie, gdzie poszerzał swoją wiedzę o geografię oraz historię, a także wzbogacał swoje wykształcenie uczestnicząc w zajęciach w Szkole Nauk Politycznych. Jednak w 1913 roku z powodu odmowy przedłużenia paszportu przez władze carskie, Olszewicz zmuszony był wrócić do Polski, co uniemożliwiło mu ukończenie studiów.

Po powrocie do Warszawy Olszewicz podjął kolejne ważne kroki w swoim życiu zawodowym, dołączając do grupy założycielskiej Związku Bibliotekarzy Polskich, który ostatecznie został ustanowiony w 1917 roku.

Od wojny do wojny

Bolesław Olszewicz był jedną z kluczowych postaci związanych z rozwojem geografii w Polsce. Pełnił ważne funkcje w licznych instytucjach oraz towarzystwach naukowych, które miały ogromne znaczenie w okresie międzywojennym. Należał do grona założycieli Polskiego Towarzystwa Geograficznego oraz był członkiem jego zarządu w latach 1918–1925. Jego aktywność obejmowała także Towarzystwo Miłośników Historii oraz Polskie Towarzystwo Ludoznawcze. W latach 1918–1921 pracował jako starszy asystent w katedrze geografii Uniwersytetu Warszawskiego.

Podczas wojny z bolszewikami Olszewicz służył w Wojsku Polskim, gdzie zajmował się badaniami nad historią kartografii wojskowej w departamencie naukowym Ministerstwa Spraw Wojskowych. Był nie tylko organizatorem działu kartograficznego w Centralnej Bibliotece Wojskowej, ale również jej kierownikiem. Jego zaangażowanie przyczyniło się do odzyskania dla Polski wielu cennych zbiorów, jako członka polskiej delegacji przy Mieszanej Komisji Reewakuacyjnej oraz przy Specjalnej w Moskwie. W 1919 roku w zeszytach wydawnictwa „Bellona” opublikowana została jego praca – Polska kartografia wojskowa, obejmująca dzieje od początku XV wieku po powstanie styczniowe.

W 1926 roku Olszewicz objął stanowisko wykładowcy historii handlu oraz geografii politycznej w Wyższej Szkole Handlowej w Poznaniu, kierując jednocześnie tamtejszą biblioteką aż do 1931 roku. Jego kariera naukowa rozwijała się w Bibliotece Narodowej w Warszawie, gdzie pracował w latach 1931–1933, koncentrując się na opracowywaniu zbiorów kartograficznych. Olszewicz był również encyklopedystą, a jego nazwisko figuruje w gronie edytorów trzytomowej Podręcznej encyklopedii handlowej, wydanej w 1931 roku w Poznaniu.

W 1933 roku obronił pracę doktorską na Uniwersytecie Poznańskim, a w marcu tego samego roku został kustoszem Biblioteki Uniwersytetu Warszawskiego, gdzie pracował aż do wybuchu II wojny światowej we wrześniu 1939 roku.

W trakcie okupacji niemieckiej Olszewicz znalazł się w trudnej sytuacji, gdyż nie miał stałego zatrudnienia. Utrzymywał się głównie z oszczędności oraz sprzedaży książek. Mimo to kontynuował współpracę z tajnymi placówkami naukowymi, pracując nad przyszłymi publikacjami. Niestety, cała jego biblioteka, znajdująca się pod adresem ul. Kielecka 34, zginęła w ogniu podczas powstania warszawskiego. Po wybuchu tego tragicznym zajścia, Olszewicz został deportowany z Warszawy do Miechowa, gdzie 16 stycznia 1945 roku dotrwał do końca okupacji.

We Wrocławiu

W roku 1945 Bolesław Olszewicz był wykładowcą historii na Uniwersytecie Jagiellońskim. Jednak już w styczniu 1946 został przeniesiony do Wrocławia, gdzie przyjął stanowisko na katedrze geografii historycznej nowo powstającego uniwersytetu. W tym czasie uzyskał tytuł profesora nadzwyczajnego, a pełnoprawnym profesorem został dopiero w 1958 roku.

W latach 1953–1969 Olszewicz kierował Pracownią Historii Geografii i Kartografii w Instytucie Geografii Polskiej Akademii Nauk we Wrocławiu. Był jednym z współzałożycieli Polskiego Towarzystwa Geograficznego, a w 1957 roku otrzymał Członkostwo Honorowe PTG, co stanowiło ważne wyróżnienie dla jego osiągnięć w dziedzinie geografii.

Był odpowiedzialny za organizację działalności naukowej związanej z tzw. Ziemiami Odzyskanymi, a także wykazał się jako wybitny dydaktyk, prowadząc 11 przewodów doktorskich w obszarze geografii. Nie tylko skupił się na pracy naukowej, ale również na działalności społecznej, co miało znaczący wpływ na rozwój tej dziedziny.

Ostatnie lata jego życia to czas na przekazywanie części swoich bogatych zbiorów do Biblioteki Ossolineum, co podkreśla jego zaangażowanie w rozwój wiedzy i badań geograficznych.

Niestety, zmarł nagle na skutek ataku serca. Ostatecznie spoczął na Cmentarzu Ewangelicko-Reformowanym w Warszawie, w kwaterze I-I-1, pozostawiając po sobie niezatarte ślady w polskiej geografii.

Odznaczenia

Wśród wielu zasług Bolesława Olszewicza, warto zwrócić uwagę na jego znaczące odznaczenia, które zdobył w ciągu swojej kariery.

• Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski,
• Złoty Krzyż Zasługi (22 lipca 1950),
• Honorowa Odznaka Stowarzyszenia Bibliotekarzy Polskich,
• Złota Odznaka PTTK,
• Złota Odznaka PTG.

Najważniejsze prace

Na dorobek Bolesława Olszewicza składa się wiele znaczących dzieł, które przyczyniły się do rozwoju geografii polskiej oraz kartografii. Oto najważniejsze z nich:

• dziewięć wieków geografii polskiej, Wiedza Powszechna, Warszawa 1967,
• kartografia polska XV-XVII w., wyd. IHN PAN, PTG 2004,
• kartografia polska XIX wieku, wyd. Retro-Art, Warszawa 1998,
• lista strat kultury polskiej, wyd. S. Arct, Warszawa 1947,
• polska kartografia wojskowa, wyd. Bellona, Warszawa 1921.

---

Oceń: Bolesław Olszewicz

---