Aleje Jerozolimskie w Warszawie

---

Przebieg

Ulica Jerozolimskie w Warszawie rozpoczyna swój bieg od mostu Księcia Józefa Poniatowskiego. Krzyżuje się tam z Nowym Światem, chaotycznie mijając rondo gen. Charles’a de Gaulle’a, a następnie Marszałkowską, gdzie znajduje się rondo Dmowskiego. Kontynuuje swój bieg przez aleję Jana Pawła II oraz ul. Żelazną.

Po minięciu placu Zawiszy ulica zmienia kierunek na południowy zachód, kierując się w stronę granicy Warszawy. W okolicy od ronda Zesłańców Syberyjskich do ul. Łopuszańskiej, Aleje Jerozolimskie są częścią Obwodnicy Etapowej Warszawy oraz drogi krajowej nr 7 i trasy europejskiej E77.

W Alejach Jerozolimskich prowadzone są następujące drogi:

Numer drogi	Fragment
była	ulica Smolna – plac A. Zawiszy
była	plac A. Zawiszy – ulica M. Grzymały-Sokołowskiego
była	ulica M. Grzymały-Sokołowskiego – aleja Prymasa Tysiąclecia
_	aleja Prymasa Tysiąclecia – ulica Łopuszańska
oraz była	ulica Łopuszańska – aleja Obrońców Warszawy
_	aleja Obrońców Warszawy – granica miasta

Ulica biegnie dalej do Pruszkowa, gdzie przekształca się w aleję Wojska Polskiego na wysokości skrzyżowania z ulicami Bolesława Prusa oraz Bohaterów Warszawy, które jest drogą wojewódzką nr 718.

Warto zauważyć, że Aleje Jerozolimskie po remoncie w latach 70. uległy pewnym zmianom, zwłaszcza na północnej Ochocie. Odcinek od pl. Zawiszy do ul. Spiskiej został wybudowany jedynie częściowo, gdyż stworzono tylko jezdnię w kierunku ze wschodu na zachód. Obecnie, ten jednokierunkowy odcinek został przedłużony aż do ul. Niemcewicza, gdzie na zamkniętym odcinku Spiska-Niemcewicza zlokalizowano parking.

W kierunku wschodnim ruch z Alei Jerozolimskich poprowadzono ul. Niemcewicza oraz ul. Grójecką. Taki układ różni się od pierwotnych planów, które przewidywały umiejscowienie pasów jazdy w tunelu pod rondem. Z powodu kompleksowości realizacji oraz innych przesłanek związanych z budową obwodnicy śródmiejskiej, ostatecznie tunel ten nigdy nie został wykonany, co wpłynęło na obecny układ drogowy.

Historia

Historia Alej Jerozolimskich sięga XVIII wieku, kiedy to w zachodniej części obecnego placu Zawiszy, założono żydowskie osiedle znane jako Nowa Jerozolima. To wyjątkowe miejsce, założone w 1774 roku, znajdowało się na gruntach należących do Bożydar-Kałęczyna, które były własnością Augusta Sułkowskiego. W tamtych czasach ulica nazywana była Drogą Jerozolimską, a później jako Ulica Jerozolimska. Z biegiem czasu przyjęła nazwę Aleja Jerozolimska, a ostatecznie przekształciła się w znane dzisiaj Aleje Jerozolimskie.

Formalne wytyczenie ulicy miało miejsce w latach 1823–1824. Przecięła miasto na przestrzał od rogatek Jerozolimskich aż po brzeg Wisły. Jej szerokość wynosiła 40 metrów i została obsadzona czterema rzędami topoli, co nadało jej wyjątkowego charakteru.

W 1845 roku, przy skrzyżowaniu z Marszałkowską, powstał Dworzec Wiedeński, zrealizowany według projektu Henryka Marconiego. Wkrótce przy ulicy zaczęły powstawać eklektyczne, secesyjne oraz modernistyczne kamienice, a w 1902 roku obok skrzyżowania z ulicą Żelazną zbudowano Dworzec Kaliski, zaprojektowany przez Józefa Hussa.

Rok 1908 był przełomowy, ponieważ to wtedy po Alejach Jerozolimskich po raz pierwszy kursowały tramwaje elektryczne. W latach 1904–1913 wybudowano wiadukt prowadzący do powstającego mostu Mikołajewskiego, który obecnie nosi nazwę Poniatowskiego. Kolejnym ważnym wydarzeniem było rozpoczęcie budowy tunelu kolei średnicowej w latach 1921–1932, który przebiegał pod aleją.

Podczas II wojny światowej Aleje Jerozolimskie zmieniały nazwy w zależności od okupanta. Odebrały nazwy Bahnhofstraße (1941−1943), następnie Reichstraße (1943−1945) dla odcinka do ulicy Marszałkowskiej, a pod koniec wojny Ostlandstraße (1943−1945) dla fragmentu do mostu Poniatowskiego.

Podczas powstania warszawskiego Aleje stały się miejscem zaciętych walk; zbudowano barykadę w rejonie ulicy Brackiej, która stała się jedynym pieszym połączeniem między północną a południową częścią stolicy. Po powstaniu zniszczeniu uległy nie tylko Dworzec Główny, ale również większość kamienic między Nowym Światem a Marszałkowską.

19 stycznia 1945 roku odbyła się defilada Wojska Polskiego, którą przyjęli Bolesław Bierut oraz Edward Osóbka-Morawski. W latach 1946–1949 odcinek Alej Jerozolimskich od ul. Marszałkowskiej do Nowego Światu, a także fragment obejmujący al. 3 Maja aż do wiaduktu mostu Poniatowskiego, nosił nazwę al. Generała Władysława Sikorskiego. W 1948 roku wstawiono pierwszą po wojnie sygnalizację świetlną na skrzyżowaniu z ul. Nowy Świat.

Rok 1958 przyniósł poszerzenie jezdni w obrębie między ulicami Nowy Świat a Marszałkowską. W kolejnych latach, w latach 60. i 70. XX wieku, Aleje Jerozolimskie stały się częścią czterech dróg międzynarodowych, w tym:

• E7: od pl. Artura Zawiszy do skrzyżowania z ul. Marchlewskiego oraz ul. Chałubińskiego,
• E8: od ronda Dmowskiego do mostu Poniatowskiego,
• E81: od skrzyżowania z ul. Marchlewskiego i ul. Chałubińskiego do mostu Poniatowskiego,
• E82: z przebiegiem wspólnym z E7.

Ważniejsze obiekty

Aleje Jerozolimskie to jeden z najważniejszych traktów komunikacyjnych Warszawy, pełen niezwykłych obiektów i atrakcji. Warto bliżej przyjrzeć się niektórym istotnym miejscom, które towarzyszą tej popularnej arterii.

• Muzeum Narodowe, które stanowi skarbnice sztuki,
• Gmach dawnego Domu Partii, symbol czasów PRL,
• Sztuczna palma na rondzie gen. Charles’a de Gaulle’a, nietypowy element miasta,
• Pomnik Partyzanta, upamiętniający bohaterskich żołnierzy,
• Gmach Banku Gospodarstwa Krajowego, ważny punkt w historii finansów,
• Dom handlowy Vitkac, miejsce zakupów dla wymagających,
• Centralny Dom Towarowy, znany jako Cedet, obecnie pełniący funkcje biurowe,
• Widok Towers, nowoczesny kompleks wieżowców,
• Rotunda PKO w Warszawie, miejsce spotkań i wydarzeń,
• Hotel Metropol, klasyczny obiekt noclegowy,
• Hotel Polonia Palace, luksusowy hotel w samym centrum,
• Słup kilometrowy, ciekawostka geograficzna,
• Tunel średnicowy, kluczowy element transportu kolejowego,
• Dworzec Warszawa Śródmieście, centralny węzeł komunikacyjny,
• Kamienica firmy Drzewiecki i Jeziorański, przykład architektury,
• Dworzec Centralny, znany punkt orientacyjny,
• Centrum LIM, oferujące wiele różnych usług,
• Stacje kolei średnicowej, kluczowe dla komunikacji miejskiej oraz WKD,
• Central Tower, nowoczesny symbol Warszawy,
• Gmach Wojskowego Instytutu Geograficznego, znane miejsce naukowe,
• Kamienica Stanisława Rostkowskiego, przykład architektury przedwojennej,
• Kamienica Gustawa Pala, z zachowanym stylem secesyjnym,
• Osiedle Kombajn, nowoczesne osiedle,
• Atlas Tower, kolejny punkt na mapie współczesnej Warszawy,
• Aleje Jerozolimskie-Zachód, dynamicznie rozwijająca się część miasta,
• Główny Inspektorat Transportu Drogowego,
• Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne,
• Eurocentrum Office Complex, nowoczesne biurowce,
• Urząd Transportu Kolejowego,
• Polskie Koleje Państwowe,
• PKP Informatyka,
• PKP Intercity,
• Dworzec kolejowy Warszawa Zachodnia,
• Dworzec autobusowy Warszawa Zachodnia,
• Park Pięciu Sióstr, miejsce rekreacji,
• Przystanek kolejowy Warszawa Aleje Jerozolimskie.

Po południowej stronie ulicy, wciąż zachowały się struktury przedwojennych kamienic, których część znajduje się w rejestrze zabytków:

• pod numerem 47 – kamienica Wilhelma Rakmana,
• pod numerem 49 – kamienica Józefa Dawidsohna i Hackela Kadyńskiego (1913), zaprojektowana przez Józefa Napoleona Czerwińskiego,
• pod numerem 51 – kamienica Hoserów (1904–1905),
• pod numerem 53 – kamienica Izaaka Rotberga (1893–1894), dawny hotel Central, siedziba m.in. synagogi reformowanej, należącej do Gminy Wyznaniowej Żydowskiej,
• pod numerem 55 – kamienica Franciszka Łapińskiego (1880–1881), zaprojektowana przez Witolda Lanca,
• pod numerem 85 – kamienica Mikołaja Szelechowa (1912–1913), zaprojektowana przez Waldemara Piotra Feddersa.

Obiekty nieistniejące

W historii Warszawy znajdziemy wiele obiektów, które przestały istnieć, a które odgrywały istotną rolę w życiu miasta. Oto lista kilku z nich:

• Centralny Dworzec Pocztowy,
• Dworzec Główny w Warszawie,
• Dworzec Kaliski,
• Rogatki Jerozolimskie.

---

Oceń: Aleje Jerozolimskie w Warszawie

---