Ulica Nowy Świat w Warszawie

Ulice i place

Ulica Nowy Świat to fascynujący fragment Warszawy, położony w urokliwym obszarze Śródmieścia. Ta popularna arteria stanowi istotną część Traktu Królewskiego, będącego kluczowym szlakiem turystycznym stolicy.

Ulica jest znana z bogatej historii oraz licznych atrakcji, które przyciągają mieszkańców i turystów.

Historia

Ulica Nowy Świat w Warszawie to nie tylko zwykły ciąg komunikacyjny, ale również ważny element historycznego szlaku prowadzącego z Ujazdowa do Starej Warszawy. W XVII wieku nazwa „Nowy Świat” była symbolem nowego osadnictwa, które zaczęło rozwijać się poza granicami miejskich wałów. Dotyczyło to zarówno samej ulicy, jak i osady, która wykiełkowała wzdłuż tej ważnej trasy.

W późniejszym okresie, w XVII i XVIII wieku, na obszarze, gdzie teraz znajduje się ulica, utworzono kilka jurydyk, w tym: Nowoświecką, Tamkę-Kałęczyn, Bożydar-Kałęczyn, Aleksandrię oraz Ordynacką. Były to jednostki administracyjne, które zostały jednak zniesione z dniem 1791 roku na mocy ustawy – Prawo o miastach, która weszła w życie w 1794 roku.

Rok 1908 przyniósł nową jakość w transport pieszym i miejskim, gdyż uruchomiono tramwaje elektryczne kursujące po Nowym Świecie. W okresie międzywojennym ulica zyskała na znaczeniu, stając się ośrodkiem handlowym z licznie działającymi sklepami oraz kilkunastoma restauracjami. Niestety, znaczna część zabudowy została zniszczona podczas obrony Warszawy w wrześniu 1939 roku.

W obliczu wyzwań powstania warszawskiego, w sierpniu 1944 roku, ustawiły się dwie barykady powstańcze, jedna w okolicy ul. Chmielnej, a druga w rejonie ulic Ordynackiej oraz Wareckiej. Po kapitulacji Powstania, która miała miejsce 6 września 1944 roku, wyznaczona nieparzysta strona ulicy stanowiła linię polskiej obrony.

W marcu 1947 roku rozpoczęła się odbudowa zniszczonych budynków, przywracając pierwotny wygląd pierzei ulicy. Ciekawe, że wysokość budynków została obniżona do dwóch pięter, co odpowiadało rozwojowi architektonicznemu z czasów Królestwa Polskiego. Pierwsza po wojnie sygnalizacja świetlna zainstalowana została w styczniu 1948 roku, na skrzyżowaniu z Al. Jerozolimskimi. Po remoncie, realizowanym na nowej asfaltowej nawierzchni, ulica została ponownie otwarta dla ruchu 22 lipca 1949 roku.

Na przełomie lat 1995 i 1996 z okazji 400-lecia statusu Warszawy przeprowadzono remont ulicy według projektu Krzysztofa Domaradzkiego, który trwał 133 dni i kosztował 3,4 mln złotych. W ramach tych prac jezdnia została zwężona do 7 metrów, a chodniki poszerzone. Ulica zyskała nową tożsamość, z letnimi kawiarniami oraz drzewami w pojemnikach, spełniając rolę przyjemnego miejsca wypoczynku.

Na Nowym Świecie rosną dwa grusze samosiejki, zauważalne w pobliżu wylotu ul. Foksal oraz pomiędzy ulicami Ordynacką i Świętokrzyską. Co więcej, w 1994 roku Trakt Królewski, wpisany w historyczny zespół miasta oraz Wilanów, został uznany za pomnik historii, co dobitnie podkreśla jego znaczenie w kontekście warszawskiego dziedzictwa kulturowego.

Opis

Ulica Nowy Świat w Warszawie rozpoczyna swoją trasę przy placu Trzech Krzyży, gdzie następnie przecina istotne arterie, takie jak Aleje Jerozolimskie oraz ul. Świętokrzyską. Z czasem ulica przechodzi w Krakowskie Przedmieście u wlotu ul. Oboźnej, a całość zwieńczona jest w pobliżu pomnika Mikołaja Kopernika.

Na odcinku od Al. Jerozolimskich do ul. Świętokrzyskiej ulica wyróżnia się zwartą zabudową, która jest w stylu klasycystycznym. Styl ten został nadany w czasie odbudowy po zniszczeniach II wojny światowej. Warto dodać, że na tym odcinku ulica została odbudowana do wysokości dwóch pięter, z przywróceniem elewacji części budynków, co miało na celu odtworzenie ich XIX-wiecznego charakteru; w części południowej budynki pozostały w swojej pierwotnej wysokości.

Geograficznie, Nowy Świat stanowi naturalną kontynuację ul. Krakowskie Przedmieście. Ostatecznie, ulica kończy swój bieg przy pomniku Mikołaja Kopernika, gdzie po drugiej stronie tej arterii umiejscowione są budynki z adresami „Nowy Świat 69” oraz „Krakowskie Przedmieście 1”.

Obiekty

Ulica Nowy Świat w Warszawie jest jednym z najbardziej znanych szlaków turystycznych w stolicy. Położona jest w samym centrum i pełna jest interesujących obiektów, które przyciągają zarówno mieszkańców, jak i turystów.

Po stronie nieparzystej, na zachodniej pierzei, znajdują się:

Na stronie parzystej, czyli wschodniej pierzei, znajdują się:

  • Kamienica Byćhowskiego, znana również jako Kamienica Natansona (nr 2, róg ul. Książęcej),
  • Kamienica Pajkowskiego, wcześniej znana jako Kamienica Celnikiera oraz Kamienica Państwowego Monopolu Tytoniowego (nr 4),
  • Biurowiec Nowy Świat 2.0 (nr 5),
  • Gmach dawnego Domu Partii (nr 6/12),
  • Pomnik Charles’a de Gaulle’a usytuowany przy rondzie o tej samej nazwie, w miejscu, gdzie kiedyś stała kamienica nr 14, siedziba Ministerstwa Komunikacji,
  • Pomnik Partyzanta, zlokalizowany między Alejami Jerozolimskimi a ulicą Smolną,
  • Pałac Branickich (nr 18/20),
  • Kamienica Starczewskiego, znana także jako Kamienica Strzałkowskich (nr 22),
  • Pawilony Nowy Świat (nr 22/28),
  • Kamienica Greulicha (nr 24),
  • Kamienica Mèyeta (nr 28),
  • Kamienica Spitzbartha (nr 30),
  • Kamienica Branickiego (nr 32),
  • Kamienica Paprockiego (nr 34),
  • Kamienica Korpaczewskich (nr 38),
  • Kamienica Rogozińskiego (nr 40),
  • Kamienica Klassena, znana również jako Kamienica Lessla (nr 42),
  • Kamienica Tylcera (nr 44),
  • Kamienica Brandta (nr 46),
  • Kamienica Bobkiewicza (nr 48),
  • Kamienica Willerta (nr 50),
  • b. Hotel Savoy (nr 58),
  • Kamienica Demelmajerów (nr 58a, południowy róg ul. Ordynackiej),
  • Kamienica Zrazowskiego (nr 64),
  • Kamienica Dorfnerów (nr 66),
  • Pałac Staszica, pałac Towarzystwa Przyjaciół Nauk (nr 72),
  • Pomnik Mikołaja Kopernika,
  • nieistniejąca Kaplica Moskiewska oraz, później, kościół Matki Boskiej Zwycięskiej, który również nie przetrwał do naszych czasów.

Każdy z tych obiektów ma swoją unikalną historię i wartość kulturową, co sprawia, że ulica Nowy Świat jest miejscem, które każdy powinien odwiedzić.

Przypisy

  1. Grzegorz Piątek: Najlepsze miasto świata. Warszawa w odbudowie 1944−1949. Warszawa: Wydawnictwo W.A.B, 2020, s. 229. ISBN 978-83-280-3725-0.
  2. Grzegorz Mika: Od wielkich idei do wielkiej płyty. Burzliwe dzieje warszawskiej architektury. Agencja Wydawniczo-Reklamowa Skarpa Warszawska, 2017, s. 273. ISBN 978-83-63842-67-3.
  3. Piotr Rozwadowski (red. nauk.): Wielka Ilustrowana Encyklopedia Powstania Warszawskiego. Tom 1. Warszawa: Dom Wydawniczy Bellona i Fundacja „Warszawa Walczy 1939–1945”, 2005, s. 296. ISBN 83-11-09261-3.
  4. Dariusz Bartoszewicz, Nowy Świat i okolice. gazeta.pl, 16.06.2002 r.
  5. Jarosław Zieliński: Atlas dawnej architektury ulic i placów Warszawy. Tom 14 Nowowiejska−Francesco Nullo. Warszawa: Biblioteka Towarzystwa Opieki nad Zabytkami, 2008, s. 70−71. ISBN 978-83-88372-37-7.
  6. Kwiryna Handke: Słownik nazewnictwa Warszawy. Warszawa: Slawistyczny Ośrodek Wydawniczy, 1998, s. 153. ISBN 83-86619-97X.
  7. Jarosław Zieliński: Ulica Nowy Świat. Warszawa: Wydawnictwo Veda, 1998, s. 7–8. ISBN 83-85584-55-2.
  8. Encyklopedia Warszawy. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1994, s. 300. ISBN 83-01-08836-2.
  9. Włodzimierz Rosłoniec: Grupa „Krybar” Powiśle 1944. Warszawa: Instytut Wydawniczy Pax, 1989, s. 192. ISBN 83-211-1037-1.
  10. Dobrosław Kobielski, Józef Zięba: Kronika lat 1944–1986, [w:] Kalendarz Warszawski'88. Warszawa: Krajowa Agencja Wydawnicza, 1987, s. 19. ISBN 83-03-01684-9.
  11. Kronika wydarzeń w Warszawie 1945−1958. „Warszawskie Kalendarz Ilustrowany 1959”, s. 42, 1958. Wydawnictwo Tygodnika Ilustrowanego „Stolica”.
  12. Władysław Bartoszewski, Bogdan Brzeziński, Leszek Moczulski: Kronika wydarzeń w Warszawie 1939–1949. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1970, s. 24.
  13. Eugeniusz Szwankowski: Ulice i place Warszawy. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1970, s. 145.
  14. Kwiryna Handke: Słownik nazewnictwa Warszawy. Warszawa: Slawistyczny Ośrodek Wydawniczy, 1998, s. 153–154. ISBN 83-86619-97X.
  15. Jarosław Zieliński: Ulica Nowy Świat. Warszawa: Wydawnictwo Veda, 1998, s. 7–8. ISBN 83-85584-55-2.
  16. Warszawskie tramwaje elektryczne 1908−1998. Tom I. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, 1998, s. 6. ISBN 83-907574-00.
  17. Wacław Wiernicki: Wspomnienia o warszawskich knajpach. Prószyński i S-ka, 1994, s. 71. ISBN 83-902520-0-7.
  18. Danuta Szmit-Zawierucha: O Warszawie inaczej (anegdoty, fakty, obserwacje). Warszawa: Spółdzielnia Wydawnicza Anagram, 1996, s. 165. ISBN 83-86086-28-9.
  19. Eugeniusz Szwankowski: Warszawa. Rozwój urbanistyczny i architektoniczny. Warszawa: Państwowe Wydawnictwa Techniczne, 1952, s. 20.
  20. Karol Małcużyński, Wacław Wojnacki: Zwiedzamy nową Warszawę. Warszawa: Spółdzielczy Instytut Wydawniczy „Kraj”, 1950, s. 40.
  21. Jerzy Lileyko: Skarpa Warszawska w oczach historyka sztuki – jaka być powinna, [w:] Bożena Wierzbicka (red.) Skarpa Warszawska. Materiały sesji naukowej, Warszawa 28–29 maja 1993. Warszawa: Biblioteka Towarzystwa Opieki nad Zabytkami, 1993, s. 107–108.

Oceń: Ulica Nowy Świat w Warszawie

★★★★★
Średnia ocena:4.65 Liczba ocen:24