Muzeum Powstania Warszawskiego

---

Historia Muzeum Powstania Warszawskiego

Historia budowy

Budowa Muzeum Powstania Warszawskiego na długo była niemożliwa z powodu skomplikowanej sytuacji politycznej. W rzeczywistości dyskusje o konieczności jego powstania miały miejsce już w 1956 roku, podczas okresu odwilży po śmierci Józefa Stalina. Jednakże, na konkretne działania trzeba było czekać do 1981 roku, gdy powstał Społeczny Komitet Budowy Muzeum Powstania Warszawskiego. Rozpoczęto wtedy zbieranie pamiątek związanych z powstaniem.

Niestety, wprowadzenie stanu wojennego w grudniu tego samego roku na pewien czas uniemożliwiło dalsze prace. Dopiero w 1983 roku, gen. Mieczysław Dębicki, ówczesny komisarz Warszawy, powołał oddział Muzeum Powstania Warszawskiego, który działał przy Muzeum Historycznym m.st. Warszawy, które dzisiaj znane jest jako Muzeum Warszawy. Głównym celem tego oddziału było gromadzenie powstańczych zbiorów, co w ciągu dwóch dekad zaowocowało zebraniem kilkunastu tysięcy eksponatów.

W latach 1984-1994 trwały intensywne przygotowania do realizacji projektu Muzeum w miejscu ruin Banku Polskiego przy ulicy Bielańskiej. W 1984 roku dyrektor Muzeum Historycznego m.st. Warszawy, Janusz Durko, w partnerstwie ze Stowarzyszeniem Architektów Polskich, zainicjował konkurs architektoniczny. W 1986 roku projekt stworzyli Konrad Kucza-Kuczyński, Andrzej Miklaszewski oraz Zbigniew Pawłowski, a w 1994 roku odbyła się uroczystość wmurowania kamienia węgielnego. Niestety, z powodu problemów z prawem własności do terenu budowa nie mogła ruszyć.

Po wielu rozważaniach pojawiły się także propozycje umieszczenia wystawy o Powstaniu Warszawskim w jednej z nieczynnych gazowni. Pomysłodawcą tej idei był Andrzej Wajda, który zyskał wsparcie ówczesnego prezydenta Lecha Kaczyńskiego. W 2002 roku, gdy Lech Kaczyński objął stanowisko prezydenta Warszawy, obiecał, że Muzeum zostanie ukończone na 60. rocznicę wybuchu powstania warszawskiego.

W 2003 roku Jan Ołdakowski oraz zespół, w skład którego wchodzili Paweł Kowal, Lena Dąbkowska-Cichocka oraz Joanna Bojarska, opracowali koncepcję Muzeum. Kluczowe decyzje dotyczące budowy zapadły w lipcu 2003 roku. W grudniu Rada Warszawy przyjęła rezolucję o utworzeniu Muzeum. W sierpniu ogłoszono konkurs na projekt architektoniczny, który wygrał Wojciech Obtułowicz, a pod jego nadzorem projekt zrealizowali architekci: Łukasz Kępski, Grzegorz Lechowicz, Paweł Geroch i Małgorzata Mondalska-Duma.

Prace budowlane rozpoczęły się w kwietniu 2004 roku i trwały na pełnych obrotach przez kolejne cztery miesiące. Dzięki zaangażowaniu zespołu, Muzeum Powstania Warszawskiego zostało oficjalnie otwarte 31 lipca 2004 roku, czyli dzień przed 60. rocznicą wybuchu powstania warszawskiego, przez Lecha Kaczyńskiego.

W styczniu 2005 roku Audytorium Muzeum zyskało imię Jana Nowaka-Jeziorańskiego. 8 kwietnia 2011 roku na fasadzie muzeum odsłonięto tablicę pamiątkową poświęconą Lechowi Kaczyńskiemu, wykonaną z czarnego granitu z brązową podobizną prezydenta. Projekt wykonał Andrzej Renes.

W 2018 roku, przy Al. Ujazdowskich 11, otwarty został nowy oddział muzeum − Cele Bezpieki.

Historia budynku Elektrowni Tramwajowej

Na mocy decyzji prezydenta Lecha Kaczyńskiego budynki Elektrowni Tramwajowej, znajdujące się przy ul. Przyokopowej 28, zostały przekazane Muzeum Powstania Warszawskiego. Kompleks ten jest uznawany za jeden z najciekawszych i najlepiej zachowanych zespołów architektury przemysłowej w Warszawie.

Elektrownię wybudowano w latach 1904-1908, a w jej skład wchodził również budynek administracyjny oraz bocznica kolejowa. Dodatkowo wydobyto studnię artezyjską, a w 1917 roku zbudowano kotłownię. Rok później rozpoczęła się rozbudowa głównego gmachu, która trwała do 1923 roku.

W czasie działań wojennych we wrześniu 1939 roku elektrownia doznała znacznych uszkodzeń. 1 sierpnia 1944 roku oddział „Kedywu” odparł atak niemieckiej żandarmerii i Wehrmachtu. Pracownicy elektrowni walczyli do 6 sierpnia, kiedy to Niemcy wkroczyli do obiektu, zabijając część załogi. W trakcie powstania warszawskiego toczyły się w jego pobliżu zacięte walki. Po upadku powstania teren elektrowni został zbombardowany, a jego ocalałe fragmenty wysadzone.

Po wojnie podjęto decyzję o przekształceniu elektrowni w ciepłownię, co zresztą miało miejsce. Budynek często zmieniał właścicieli a w latach 70. jego ceglana fasada była pokryta szarym tynkiem typu baranek. Dzięki staraniom konserwatorów w 2004 roku, Muzeum mogło przywrócić mu pierwotny wygląd. Ciekawą metodę czyszczenia cegły opracował Bogusław Kornecki, który podgrzewał tynk palnikiem. W 2006 roku zdobył złoty medal na 34. Międzynarodowej Wystawie Wynalazczości w Genewie za swoje osiągnięcia.

W kwietniu 2004 roku, po demontażu urządzeń, rozpoczęto trudne prace remontowe przed planowanym otwarciem Muzeum w lipcu. W 2005 roku Muzeum podjęło się rewitalizacji grobu Piotra Lędziakowskiego, który zginął 13 kwietnia 1917 roku w wyniku wybuchu kotła. Fragmenty obiektów z elektrowni wykorzystano do jego odbudowy. Prace konserwatorskie przeprowadzili Bogusław Kornecki oraz Jerzy Niewiadomski, specjalista w renowacji zabytków metalowych.

Mimo, iż historyczny adres Elektrowni to ul. Przyokopowa 28, Muzeum ma zarejestrowany adres przy ulicy Grzybowskiej, która biegnie po północnej stronie tego obiektu.

Rozbudowa

W listopadzie 2018 roku ogłoszono wyniki konkursu architektoniczno-urbanistycznego na modernizację i rozbudowę Muzeum. Pojawią się nowe obiekty, które będą zapewniać lepszy dostęp do zespołu muzealnego z kierunku ul. Towarowej.

Ekspozycja

Ekspozycja Muzeum Powstania Warszawskiego umiejscowiona jest na trzech poziomach – parterze, antresoli i piętrze, zajmując łącznie ponad 3000 m². W skład wystawy wchodzi około 30 000 eksponatów: różnorodna broń, dokumenty, osobiste przedmioty, listy, 1500 fotografii, a także ponad 200 informacji biograficznych i historycznych. W muzeum dostępne są również materiały w formie map, tablic i filmów dokumentalnych z 1944 roku, które dopełniają całości. Wszystkie napisy umieszczone przy eksponatach dostępne są w językach polskim oraz angielskim.

Niektóre z wystaw zawierają drastyczne obrazy, związane na przykład z wydarzeniami w Palmirach oraz powstańczym szpitalem, i zostały odpowiednio oznakowane. W ramach ceny biletu odwiedzający mają możliwość obejrzenia filmu Miasto ruin. Muzeum przyciąga swoją interaktywnością oraz narracyjnym charakterem, wykorzystując obraz, dźwięk i światło, aby przybliżyć tragiczne wydarzenia z przeszłości. Dzięki efektywnej aranżacji wnętrza oraz bogatym multimedia, zwiedzający mogą przeżyć historię powstania z perspektywy jego uczestników. Trasa zwiedzania nawiązuje do chronologicznych wydarzeń i prowadzi przez różnorodne tematyczne sale, otulając gości atmosferą sprzed ponad 60 lat, podczas gdy przechadzają się po granitowym bruku.

Ekspozycja stała składa się z trzech głównych części, które są ze sobą powiązane chronologicznie. Na parterze zwiedzający mogą zobaczyć wystawę poświęconą II wojnie światowej, która obejmuje okres od września 1939 do końca akcji „Burza”, z uwzględnieniem zdarzeń w Warszawie, takich jak terror niemiecki oraz przygotowania do powstania. Przechodząc na antresolę przez Salę pod Liberatorem, można poznać losy powstańców w sierpniu 1944 oraz codzienność mieszkańców w okupowanej stolicy. Kolejna część, znajdująca się na piętrze, ukazuje dramatyczną sytuację Warszawy do dnia kapitulacji powstania, przedstawiając zniszczenie miasta, exodus ludności oraz warunki życia powstańców w obozach jenieckich, a także tło międzynarodowe i narodziny komunistycznego rządu w Lublinie. Uzupełnieniem tej wystawy są dodatkowe eksponaty w Sali pod Liberatorem.

Czas, jaki należy przeznaczyć na zwiedzanie ekspozycji oraz seans filmowy, wynosi średnio około 2 godzin. Dodatkowe 20–30 minut warto zarezerwować na wizytę w Parku Wolności oraz w schronie Ringstand 58c.

Parter

Na parterze muzeum prezentowana jest historia okresu okupacji oraz wybuch powstania – godzina „W”. Gości wprowadza w tę część ekspozycji kalendarium wydarzeń, które rozgrywały się od 1 września 1939 do 8 maja 1945. Znajdujące się tam eksponaty przedstawiają codzienne życie w Warszawie pod okupacją, opisując niemiecki terror, którego emblematycznymi symbolami są różowe afisze o egzekucjach na ulicach, Palmiry oraz warszawskie getto, a także działalność Polskiego Państwa Podziemnego i akcję „Burza”.

Tuż przy wejściu, goście mogą skorzystać z przedwojennych aparatów telefonicznych, aby wysłuchać relacje pięciorga powstańców z przeddzień 60. rocznicy powstania. Po drugiej stronie w specjalnym lapidarium, zgromadzono fragmenty gzymsów i portali z XVIII i XIX wieku, które pochodzą z Zamku Królewskiego (depozyt Muzeum Warszawy). Tłem dla tych fragmentów jest duże, kolorowe zdjęcie sprzed 1939 roku, przedstawiające ruch uliczny na skrzyżowaniu ul. Marszałkowskiej oraz Alej Jerozolimskich, zestawione z widokiem nieistniejącej kamienicy Pinkusa Lothego.

W specjalnej „Sali Małego Powstańca” dzieci mogą poprzez zabawę poznawać historię – oglądając teatrzyk powstańczy lub wcielając się w role harcerskich listonoszy albo sanitariuszek. Mają również dostęp do replik oryginalnych zabawek, jak przytulanki, szmacianki i misie, a także różnych gier planszowych i puzzli. Nie znajdą tu jednak zabawek militarnych. Oprócz tego, w sali można znaleźć też replikę pomnika Małego Powstańca, zaprojektowaną przez Jerzego Jarnuszkiewicza.

W centralnej części parteru znajduje się monumentalny element, stalowy Monument, który przecina dwa poziomy wystawy. Jego ściany pokrywają daty dni powstania oraz ślady po pociskach. To „bijące serce walczącej Warszawy” jest wzbogacone odgłosami powstańczej stolicy.

Kolejna część przestrzeni parterowej poświęcona jest akcji „Burza”. Godzina „W” uwidoczniona jest przez zegar ustawiony na 17.00. Atmosferę warszawskiej ulicy tamtych czasów nadają polskie flagi na replice niemieckiego bunkra oraz fotografie Eugeniusza Lokajskiego. Tuż przy przejściu do Sali pod Liberatorem stoi motocykl BMW R 12, używany przez Wehrmacht. Na szybie windy umieszczono powstańcze opaski.

W osobnym pomieszczeniu znajdują się maszyny drukarskie z lat 40., które są sprawne i służą do drukowania m.in. historycznych obwieszczeń z 3 sierpnia 1944 oraz ulotek.

Antresola

Na antresolę można wjechać przeszkloną windą, gdzie w trakcie jazdy odtwarzana jest powstańcza piosenka Krystyny Krahelskiej „Hej, chłopcy, bagnet na broń”. Ta część ekspozycji ilustruje przebieg walki w sierpniu 1944 oraz codzienne życie w tej historycznej Warszawie. Obok windy znajduje się fragment wystawy poświęcony Krystynie Krahelskiej, obejmujący pomniejszoną kopię rzeźby Syreny, do której poetka pozowała Ludwice Nitschowej. Wraz z Syrenką znajduje się gablota z umundurowaniem powstańców.

W tej części wystawy zobaczymy także zbrodnię ludobójstwa na Woli, przedstawioną na podstawie dokumentów PCK z ekshumacji zwłok ofiar. Inne elementy ukazują wiarę religijną i życie kulturalne w powstańczej Warszawie oraz sytuację szpitali. Dzięki gablotom umieszczone zostały najróżniejsze rodzaje broni używane przez obie walczące strony, jak również części poświęcone aprowizacji. W niewielkiej replice kina „Palladium” można obejrzeć kronikę filmową zmontowaną z materiałów Biura Informacji i Propagandy AK, kręconą w czasie powstania.

Na trasie zwiedzania umiejscowiono także replikę fragmentu kolektora – żeliwnego kanału przełazowego, który był wykorzystywany przez powstańców. Prowadząc przez niego, można oglądać historyczne fotografie oraz odtworzony napis przy włazie „Uwaga, Niemcy!”. Drugi rodzaj kanału, z którego korzystano, można zobaczyć w podziemiach Sali pod Liberatorem.

Piętro

Po kolektorze oraz schodach zwiedzający przechodzą na piętro, gdzie eksponowane są walki z września, które miały miejsce na Czerniakowie, Mokotowie oraz Żoliborzu. Można tu zobaczyć także udział żołnierzy Narodowych Sił Zbrojnych i Armii Ludowej, a także cudzoziemców w powstaniu. W medium tej ekspozycji przedstawiono upadek powstania, a także powstańcze wydarzenia po nim następujące – działalność PKWN, działania Wielkiej Trójki, kapitulację oraz exodus ludności Warszawy. Znalazły się tutaj też losy powstańców w PRL-u.

Miejsce Pamięci, z powstańczymi mogiłami, wyniosłe to piękno tej części wystawy. W dostępnych są także trzy niewielkie pomieszczenia z wystawami: „Radiostacja” (ze repliką radiostacji „Błyskawica”), „Poczta polowa” oraz „Niemcy”.

W sąsiedztwie Sali pod Liberatorem, na piętrze, znajdują się także wystawy czasowe, w których można podziwiać m.in. kopię miny samobieżnej Goliath, używaną przez Niemców do zwalczania powstańczych barykad. Ponadto, na piętrze znajduje się kawiarnia „Pół Czarnej”, stylizowana w duchu lat międzywojennych.

Sala pod Liberatorem

Sala pod Liberatorem to zupełnie inna przestrzeń o dużym metrażu, dawniej hali kotłów elektrowni, w której światło i przestrzeń mają istotne znaczenie. Centralnym punktem sali jest replika samolotu Consolidated B-24 Liberator, pilotowanego przez Zbigniewa Szostaka, który został zestrzelony przez myśliwce Luftwaffe w okolicach Bochni. Replika samolotu, wykonana w skali 1:1, łączy oryginalne elementy znaleziona w obszarze katastrofy. Jest to unikalna rekonstrukcja, stworzona w oparciu o autentyczną dokumentację techniczną oraz świadectwa pilotów i mechaników.

Pod samolotem umiejscowiona jest również ekspozycja związana z alianckimi zrzutami dla walczącej Warszawy. W tej części muzeum znajdują się również odrestaurowany kotł i sala kinowa, w której wyświetlany jest film „Warszawa walczy”, nakręcony w czasie powstania i emitowany w kinie „Palladium” przy ul. Złotej 7/9 w miesiącach sierpnia i września 1944.

Od 1 sierpnia 2010 roku w specjalnie przystosowanej sali można obejrzeć film „Miasto ruin”, będący pierwszym w Polsce cyfrową rekonstrukcją miasta zniszczonego podczas II wojny światowej, wykonaną w technologii 3D. Krótki film, trwający pięć minut, ukazuje zrujnowane miasto w marcu 1945 roku, widziane z pokładu liberatora, nadlatującego nad Warszawą od południa, zgodnie z trasą, którą przebywały te samoloty, startujące z włoskich lotnisk w celu zrzutu broni oraz żywności dla powstańców.

Wieża

Jednym z zaskakujących elementów muzeum jest 32-metrowa wieża widokowa, której ścianę zdobi symbol Polski Walczącej, a na maszcie zamocowana jest flaga narodowa. Z tarasu widokowego na szczycie wieży można podziwiać panoramiczny widok na Wolę oraz zachodnią część Śródmieścia. Przedwojenne budynki znajdujące się w pobliżu muzeum zaznaczone zostały na specjalnych planszach. Dostęp do tarasu widokowego zależy od warunków pogodowych, co wpływa na bezpieczeństwo zwiedzających.

Podziemia

W podziemiach Sali pod Liberatorem umiejscowiona jest wystawa „Niemcy w okupowanej Warszawie”, przedstawiająca przebieg wydarzeń z lat 1939-1944 z perspektywy niemieckiej. Odważni turyści mogą przejść w ciemności przez krótki fragment kanału, który jest repliką murowanego kanału przełazowego, na co dzień użytkowanego przez powstańców. Wysokie na 110 cm i szerokie na 60 cm kanały były dostępne tylko w pozycji pochylonej, z załamanymi kolanami.

Kaplica

Patronem kaplicy Muzeum jest ks. Józef Stanek, jeden z 108 błogosławionych, który stał się ofiarą niemieckich represji, a następnie został powieszony na własnej stule podczas pacyfikacji Czerniakowa 23 września 1944 roku. W 2004 roku jego relikwie, dotąd przechowywane w świątyni Ojców Pallotynów, złożono jako dar muzeum w ołtarzu kaplicy. Beatfikacji ks. Staneka dokonał Jan Paweł II w 1999 roku.

Kaplicę zaprojektował Wojciech Obtułowicz, a ściany wyłożono szarym wapieniem z Hiszpanii. Mieści 50 miejsc siedzących, a w każdą niedzielę o 12:30 odprawiana jest msza.

Park Wolności

Dnia 31 lipca 2004 roku, w dniu otwarcia Muzeum, odbyła się msza, której przewodniczył Prymas Polski Józef Glemp. W centrum Parku Wolności znajduje się Mur Pamięci, który ma długość 156 m i zawiera ponad 11 000 nazwisk żołnierzy Armii Krajowej, którzy polegli w powstaniu. Lista nazwisk jest ciągle aktualizowana i weryfikowana na podstawie dokumentów, list Czerwonego Krzyża oraz innych źródeł. Nazwiska są uporządkowane w systemie holenderskim. Pamięć o poległych jest tu pielęgnowana.

W centralnej części Muru umieszczono dzwon „Monter”, poświęcony Antoniemu Chruścielowi, trzykrotnemu kawalerowi Orderu Virtuti Militari oraz Krzyża Walecznych, który bije 1 sierpnia o godzinie „W”, czyli o 17:00, symbolizując wybuch powstania warszawskiego.

W Ogródku Różanym można zobaczyć plenerową galerię „Mur Sztuki”, w której swoje prace przedstawiają artyści z kraju i zagranicy. Twórcy, tacy jak Edward Dwurnik, Wilhelm Sasnal oraz Papcio Chmiel, przyczynili się do popularyzacji sztuki w tym wyjątkowym miejscu.

Na terenie Parku Wolności zrealizowane zostały liczne pomniki, które upamiętniają m.in. udział adwokatów w powstaniu oraz poległych żołnierzy sanitarnych. Uczczono również gruzińskich oficerów kontraktowych i kobiety, które poświęciły życie w czasie II wojny światowej. Pośród nich znalazł się także monument Pamięci Filmowców, uczestników Wydziału Propagandy Referatu Filmowego BIP KG AK, którzy zrealizowali kroniki filmowe dotyczące Powstania Warszawskiego.

Na końcu można tu zobaczyć fragment oryginalnego pomnika księcia Józefa Poniatowskiego, który został zniszczony przez Niemców w grudniu 1944 roku. Tuż przy budynku muzeum znajduje się również replika powstańczego wozu pancernego „Kubuś”, odtworzona w 2004 roku.

Schron Ringstand 58c

Pomiędzy budynkiem administracyjnym a murem, od strony ulicy Grzybowskiej, znajduje się oryginalny żelbetonowy schron Ringstand 58c (tzw. tobruk). Odkrycie schronu miało miejsce podczas budowy biurowca „Zaułek Piękna” przy zbiegu ulic: Kruczej, Mokotowskiej oraz Pięknej. Wzniesiony w 1944 roku stanowił część umocnień wokół centrum Warszawy i jest jednym z około 60 „tobruków”, które zbudowano dla ochrony Twierdzy Warszawa.

Schron przekazany do muzeum został przeniesiony w sierpniu 2004 roku. Dzięki zachowaniu oryginalnej formy, można go zobaczyć także od środka, co stanowi interesujący element dla zwiedzających.

Działalność muzeum

Archiwum Historii Mówionej

W październiku 2004 roku zainicjowano projekt Archiwum Historii Mówionej, którego głównym zamiarem jest utrwalenie relacji z życia tysięcy żołnierzy Armii Krajowej – uczestników powstania warszawskiego, którzy obecnie żyją w Polsce oraz za granicą. Ta unikalna inicjatywa zbiera cenne informacje nie tylko o samym powstaniu, ale również o życiu powstańców przed II wojną światową, ich działaniach w trakcie okupacji niemieckiej oraz ich losach po zakończeniu działań wojennych.

Zebrane materiały stanowią ogromną wartość zarówno dla historyków, jak i dla badaczy Polskiego Państwa Podziemnego, wspomagając programy edukacyjne oraz nauczanie. Do 2014 roku Archiwum przeprowadziło ponad 3500 wywiadów, które są rejestrowane w formie elektronicznej. Transkrypcje oraz nagrania wideo są dostępne w czytelni Muzeum, a część z nich znajduje się na platformie YouTube.

Powstańcze Biogramy

Inicjatywa Powstańczych Biogramów ma na celu stworzenie możliwie najbardziej kompleksowego zbioru biografii uczestników powstania warszawskiego. Biogramy te stanowią internetową „encyklopedię”, w którą każdy może wnosić swoje wkłady. Dzięki zaangażowaniu żyjących powstańców, ich rodzin i wszystkich chętnych istnieje szansa na zgromadzenie cennych informacji, zdjęć oraz dokumentów. Zweryfikowane przez historyków materiały ułatwiają uzupełnianie oraz ocalanie wiedzy na temat uczestników powstania.

Edukacja

Sekcja Dydaktyczna Muzeum organizuje lekcje muzealne z historii oraz języka polskiego, adresowane do różnych grup wiekowych – począwszy od szkół podstawowych, aż po licea i inne placówki ponadgimnazjalne. Zajęcia są dostosowane do potrzeb i zainteresowań uczestników, zapewniając bogaty wgląd w wydarzenia związane z powstaniem warszawskim oraz II wojną światową w Polsce.

Oprócz tego, Sekcja Dydaktyczna oferuje certyfikowane szkolenia merytoryczne, organizuje wykłady i seminaria, jak również warszawskie oraz ogólnopolskie projekty edukacyjne, które wykraczają poza tradycyjne podejście do dydaktyki. Znaczną część tych wydarzeń odbywa się w największej sali wykładowej muzeum, Audytorium Jana Nowaka-Jeziorańskiego. Kluczowym elementem działalności edukacyjnej jest również Sala Małego Powstańca, w której najmłodsi mogą rozpocząć swoją „przygodę z historią”. Miejsce to jest przystosowane do potrzeb dzieci, pełne zabawek i gier związanych z historią, a nad ich bezpieczeństwem czuwają wyspecjalizowani instruktorzy.

Wolontariat

Działalność Muzeum opiera się w dużej mierze na pracy wolontariuszy, z którymi współpracuje około 500 osób. Wśród nich można znaleźć uczniów szkół średnich, studentów, pracujących zawodowo, a także emerytów oraz samych powstańców. Wolontariusze pełnią różne role w Muzeum, m.in. są przewodnikami, prowadzają wywiady z innymi powstańcami i wspierają działania promocyjne, a także angażują się w projekty edukacyjne i prace biurowe. Każda osoba zainteresowana powstaniem warszawskim oraz pragnąca pogłębiać swoją wiedzę ma szansę na zostanie częścią zespołu wolontariuszy Muzeum.

Instytut Stefana Starzyńskiego

Instytut Stefana Starzyńskiego to specjalny oddział Muzeum Powstania Warszawskiego, którego misją jest poprzez programy edukacyjne i badawcze, publikacje oraz różne działania wspierać wiedzę o Warszawie, koncentrując się przede wszystkim na jej najnowszej historii oraz rozwoju.

Rocznicowe spektakle teatralne

Każdego roku Muzeum organizuje spektakl teatralny, który nawiązuje do tematyki Powstania Warszawskiego oraz jego upamiętnienia. Premiera przedstawienia ma miejsce w wieczór 1 sierpnia, na rocznicę wybuchu powstania, w Sali pod Liberatorem. Takie wydarzenia odznaczają się różnorodnością form, poruszając tematy od tributu pamięci aż po pytania filozoficzne dotyczące istoty Powstania. Co roku zapraszani są nowi realizatorzy, a spektakle reżyserowane są przez uznanych polskich twórców teatralnych, w tym Krzysztofa Garbaczewskiego, Krystynę Jandę, Agnieszka Duda-Gracz, Agnieszkę Glińską, Radosława Rychcika, Michała Zadarę oraz Jana Klatę.

Muzyka

W ramach obchodów rocznicy wybuchu powstania, Muzeum co roku organizuje projekt muzyczny. W dotychczasowych edycjach uczestniczyli m.in. artyści tacy jak Monika Borzym, Karolina Cicha, Natalia Grosiak, Kwiat Jabłoni, L.U.C., Miuosh, Młynarski-Masecki Jazz Camerata Varsoviensis oraz Andrzej Smolik i Aga Zaryan. Efektem tych współprac są liczne płyty oraz koncerty w Parku Wolności.

Nagroda im. Jana Rodowicza „Anody”

W 2011 roku Muzeum ustanowiło Nagrodę im. Jana Rodowicza „Anody”, mającą na celu promowanie postaw zgodnych z etosem powstańczym, uświetniając w ten sposób pamięć o bohaterach i ich dokonaniach.

Fotoplastikon Warszawski

Fotoplastikon Warszawski jest niezwykłym miejscem, które przechowuje bogate zbiory fotograficzne. Został on utworzony na początku XX wieku i przez wiele lat działał nieprzerwanie, aż do czasów współczesnych. Muzeum Powstania Warszawskiego w dniu 16 lipca 2008 roku podpisało umowę z nowym właścicielem, co pozwoliło na dalsze udostępnienie tych historycznych zasobów mieszkańcom stolicy oraz turystom.

Warto zauważyć, że fotoplastikon w Warszawie, obok tego w Łodzi, jest jednym z nielicznych pozostających czynnych urządzeń tego typu na całym świecie. Dziś znajdują się w nim ponad 3000 oryginalnych fotografii, które dokumentują nie tylko ważne wydarzenia historyczne, jak otwarcie Kanału Sueskiego czy wyprawę na Spitsbergen, ale także intymne chwile, takie jak ślub księżniczki Anny. W zbiorach można znaleźć także ciekawe dokumentacje pokazujące „Japonię – jakiej nie znamy” oraz Warszawę na przełomie wieków.

Wszystkie te fotografie są niezwykle cennym świadectwem przeszłości, które przetrwały do naszych czasów, a ich historia jest równie fascynująca, co same obrazy. Dzięki Muzeum Powstania Warszawskiego, Fotoplastikon zyskał nowe życie, stając się ważnym punktem na kulturalnej mapie stolicy.

Odznaczenia

Warto zwrócić uwagę na odznaczenia, które są przyznawane za zasługi w dziedzinie kultury i pamięci historycznej.

• srebrny Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”,
• brązowy Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”,
• Medal „Pro Memoria” (2005).

Nagrody przyznane Muzeum Powstania Warszawskiego

Muzeum Powstania Warszawskiego zyskało uznanie dzięki szeregu znaczących nagród, które przyznawane były przez różne instytucje oraz media. Lista wyróżnień pokazuje rozwój oraz wpływ, jaki muzeum wywiera na polską kulturę i pamięć narodową.

W 2005 roku, muzeum zdobyło następujące wyróżnienia:

• Wydarzenie Muzealne Roku „Sybilla 2004” Grand Prix,
• „Znak na tak” miesięcznika WIK,
• nagroda „Totus”,
• Grand Prix w konkursie Stowarzyszenia Przyjaciół Integracji za dostosowanie budynku do potrzeb osób niepełnosprawnych.

W 2006 roku, Muzeum Powstania Warszawskiego również odniosło sukcesy:

• „Wdecha” przyznana przez redakcję „Gazety Wyborczej” w kategorii „Miejsce Roku”,
• nagroda w ramach „The Cepif & International Herald Tribune Cee Property Awards 1989–2006” w kategorii Najlepszych Obiektów Użyteczności Publicznej zbudowanych w latach 1989–2006,
• „Pozytywne Miejsca Warszawy” (Clear Channel),
• Perła Honorowa od Redakcji Magazynu Ekonomicznego Polish Market, Instytutu Nauk Ekonomicznych PAN i Centrum Informacji Społeczno-Gospodarczej Ministerstwa Gospodarki w kategorii „Krzewienie polskich tradycji i wartości patriotycznych”,
• wyróżnienie w kategorii „Best Museum/Gallery” przyznane przez Warsaw Insider,
• nagroda specjalna Stowarzyszenia Architektów Polskich w SARP 2005 za wydarzenie kulturalne, społeczne, historyczne i architektoniczne.

W 2007 roku, muzeum również zdobyło liczne nagrody:

• uznane zostało za współczesną ikonę Warszawy w plebiscycie Gazety Wyborczej,
• otrzymało III nagrodę w Konkursie Wydarzenie Muzealne Roku „Sybilla” 2006 w kategorii „Publikacje”,
• nagrodę specjalną im. Włodzimierza Pietrzaka za wyjątkowe upamiętnienie Powstania Warszawskiego,
• nagrodę Mediów Niptel za promocję muzeum, którą odebrał dyrektor Jan Ołdakowski,
• nagrodę w konkursie Art&Business Awards 2007,
• nagrodę „Nocne Marki” w kategorii „Aktivista roku 2007”,
• wyróżnienie KLIO za „Przewodnik po powstańczej Warszawie” wydany przez Muzeum.

W roku 2008 muzeum zdobyło:

• nagrodę za „Najlepszy projekt rewitalizacyjny” w Europie Środkowo-Wschodniej,
• wyróżnienie w konkursie „Obsesja papieru i tworzyw 2009”,
• „Perła w Koronie Mazowsza 2008”,
• wyróżnienie „Szeroki Pas 2008” za otwarcie Wirtualnego Muzeum,
• wyróżnienie w konkursie „Webstarfestival” za projekt wirtualnego muzeum.

W 2009 roku, muzeum otrzymało m.in.:

• wyróżnienie za projekt „Literackie i filmowe gry miejskie”,
• „Fotograficzna Publikacja Roku 2008” za wydawnictwo „ppor. Eugeniusz Lokajski ps. Brok”,
• brązowy medal w międzynarodowym konkursie „ED-Awards” za tę samą publikację,
• wyróżnienie w konkursie „Obsesja papieru i tworzyw 2009”,
• wyróżnienie „Klio” za album „(Roz)poznaj Warszawę. Nieznane fotografie z rodzinnych archiwów 39-45”.

W 2010 roku, muzeum zostało uhonorowane:

• dyplomem „Benemerenti” Ordynariatu Polowego WP przez Biskupa Polowego gen. dyw. Tadeusza Płoskiego,
• honorowym członkostwem Związku Powstańców Warszawskich,
• nagrodą „Mazowieckie Zdarzenie Muzealne – Wierzba” na II miejscu za wydarzenie „Warszawiacy śpiewają (nie) Zakazane Piosenki”.

W 2011 roku, muzeum uzyskało wyróżnienia w takich kategoriach jak:

• Ves Award za film „Miasto ruin”,
• Wdechę 2010 w kategorii „Wydarzenie roku”,
• nagrodę Fryderyka 2011 za album Adama Pierończyka,
• Muse Award za film „Miasto ruin”,
• wyróżnienie za książkę „Czy wojna jest dla dziewczyn?”.

W 2012 roku, muzeum zdobyło takie nagrody jak:

• „Polski Internet 2011” za stronę www.1944.pl,
• wyróżnienie w konkursie „Golden Arrow” za mobilną aplikację,
• Certyfikat Doskonałości od Tripadvisor.com.

W 2013 roku, podczas Warszawskich Targów Książki, muzeum otrzymało nagrodę Magellana za najlepszą publikację turystyczną.

W 2024 roku, Muzeum Powstania Warszawskiego zostało uhonorowane Nagrodą Specjalną – Złoty BohaterON, która docenia cały wkład muzeum w pielęgnowanie pamięci o bohaterach Powstania oraz szerzenie wartości patriotycznych w Polsce.

Do najważniejszych nagród muzeum należy zaliczyć również: – Joanny Papuzińskiej – za książkę „Asiunia”.

---

Oceń: Muzeum Powstania Warszawskiego

---