Ulica Złota to jedna z kluczowych ulic w stolicy Polski, w szczególności mieszcząca się na obszarze dwóch warszawskich dzielnic. Obejmuje ona Śródmieście, które jest sercem Warszawy, a także Wolę, dynamicznie rozwijającą się dzielnicę.
Obie te lokalizacje wiążą się z bogatą historią i różnorodnymi możliwościami, które oferują mieszkańcom oraz turystom. Ulica Złota odzwierciedla zarówno nowoczesność, jak i tradycję miasta, przyciągając uwagę nie tylko lokalnych mieszkańców, ale również odwiedzających.
Historia
Ulica, o której mowa, ma swoje korzenie jako dawna droga narolna. W 1770 roku nadano jej nazwę Złota, która przetrwała do dziś. Od początku istnienia ulicy otaczała ją drewniana zabudowa. Zaledwie cztery lata po nadaniu nazwy, w 1784 roku, znajdowało się przy niej już 29 drewnianych budynków mieszkalnych, a także cegielnia i dwa browary. Na początku XIX wieku, w 1827 roku, na rogu z ul. Marszałkowską otwarto fabrykę tapet i papieru, działającą do 1868 roku. W latach 70. XIX wieku większość zabudowy ulicy zaczęła zyskiwać bardziej nowoczesną postać w postaci wysokich kamienic.
W parterach tych kamienic mieściły się nie tylko luksusowe sklepy, ale również różnorodne zakłady przemysłowe, w tym Fabryka Maszyn i Odlewów „Orthwein, Karasiński i S-ka” oraz fabryka mydeł Karola Majewskiego. W 1874 roku miało miejsce tragiczne wydarzenie – wielki pożar, który zniszczył kwartał drewnianych zabudowań między ulicami Wielką i Zielną, a local went up in flames, affecting również ulice Chmielnej oraz Siennej.
Rok 1907 był przełomowy, gdyż oddano wtedy do użytku linię tramwaju konnego, która łączyła ulicę Złotą z ulicami Marszałkowską i Żelazną. Już 7 sierpnia 1908 na ulicy zaczęły kursować tramwaje elektryczne, co znacząco zmieniło komunikację w tej części Warszawy. Początki obsługi ulicy przez tramwaje były skromne – obsługiwała ją początkowo linia nr 7 łącząca Powązki z ul. Targową. Do końca 1908 roku uruchomiono w sumie trzy linie tramwajowe, ale w miarę narastającego ruchu samochodowego, w dniu 1 maja 1939 zdecydowano o wstrzymaniu ruchu tramwajowego.
Zabudowa ulicy ucierpiała w trakcie obrony Warszawy we wrześniu 1939 roku. Ruch tramwajowy na ul. Złotej wznowiono 10 listopada 1941, a jednak ostatecznie zawieszono jego kursowanie 1 czerwca 1944. Po II wojnie światowej tramwaje już nigdy nie powróciły na tę ulicę, a rozebrano tory tramwajowe.
Zmiany nazw ulicy także były na porządku dziennym. Uchwałą Rady Narodowej m.st. Warszawy, dnia 28 września 1950 roku, fragment ulicy na wschód od ulicy Marszałkowskiej przemianowano na ul. Władysława Kniewskiego, aby uhonorować działacza komunistycznego. W 1952 roku, w związku z budową Pałacu Kultury i Nauki, zlikwidowano środkowy odcinek ul. Złotej, przerywając ciągłość ulicy między skrzyżowaniami jej z ulicą Marszałkowską i planowanym wówczas odcinkiem ulicy Emilii Plater.
W latach 1959–1963 zrealizowano przy zachodnim odcinku ul. Złota, budując nowoczesne osiedle. Na koniec roku 1970 otwarto tunel drogowy o długości 80 m pod ul. Marszałkowską, co ułatwiło dostęp do placu Defilad. Równolegle, po południowej stronie tunelu, stworzono podziemne przejście dla pieszych o długości 43 m.
Pod koniec XX wieku, uchwałą Rady Dzielnicy-Gminy Warszawa-Śródmieście, w dniu 6 listopada 1990 roku, przywrócono wschodniemu odcinkowi ulicy jego pierwotną nazwę. W czerwcu 2024 roku tunel pod ul. Marszałkowską został zamknięty, tym samym ulica Złota straciła połączenie z placem Defilad.
Ważniejsze obiekty
Ulica Złota w Warszawie jest nie tylko centralnym punktem stolicy, ale także miejscem bogatym w różnorodne obiekty, które przyciągają uwagę mieszkańców i turystów. Oto niektóre z nich:
- Gmach Krajowej Kasy Oszczędności (nr 1),
- kamienica Assicurazioni Generali Trieste, w której do końca lat 90. mieściło się kino Palladium, obecnie siedziba m.in. klubu Hybrydy (nr 7/9),
- kino Relax (nr 8),
- Wojewódzki Sąd Administracyjny (ul. Jasna 2/4, róg ul. Złotej),
- Złota 44 (nr 44),
- Hotel Mercure Warszawa Centrum (dawniej Hotel Holiday Inn) (nr 48/54),
- CXIX Liceum Ogólnokształcące im. Jacka Kuronia (nr 58),
- Kompleks biurowo-handlowo-rozrywkowy Złote Tarasy (nr 59),
- Osiedle Złota,
- Fragmenty muru getta warszawskiego (nr 62 oraz ul. Sienna 55),
- Kamienica Wolfa Krongolda (nr 83).
Każdy z tych obiektów ma swoją unikalną historię i znaczenie, które kształtują charakter ulicy Złotej oraz całej Warszawy.
Przypisy
- Nowe Centrum Warszawy: Tunel pod Marszałkowską przechodzi do historii [online], transport-publiczny.pl, 27.06.2024 r. [dostęp 02.07.2024 r.]
- Dariusz Walczak: Tramwaje powojennej Warszawy 1945-1975. Rybnik: Wydawnictwo Eurosprinter, 2018, s. 42. ISBN 978-83-63652-30-2.
- Dariusz Walczak: Warszawskie tramwaje konne 1866-1908. Rybnik: Wydawnictwo Eurosprinter, 2016, s. 260. ISBN 978-83-63652-20-3.
- Dariusz Walczak: Tramwajem przez Stadt Warschau. Rybnik: Wydawnictwo Eurosprinter, 2016, s. 109. ISBN 978-83-63652-19-7.
- Linia tramwajowa zwykła 10. Trasbus.com – Historia warszawskiej komunikacji miejskiej. [dostęp 02.11.2023 r.]
- Linia tramwajowa zwykła 7. Trasbus.com – Historia warszawskiej komunikacji miejskiej. [dostęp 02.11.2023 r.]
- Linia tramwajowa zwykła 17. Trasbus.com – Historia warszawskiej komunikacji miejskiej. [dostęp 02.11.2023 r.]
- Linia tramwajowa zwykła 19. Trasbus.com – Historia warszawskiej komunikacji miejskiej. [dostęp 02.11.2023 r.]
- Linia tramwajowa zwykła O. Trasbus.com – Historia warszawskiej komunikacji miejskiej. [dostęp 02.11.2023 r.]
- Teresa Bartosiewicz: Spacery po warszawskim getcie. Forum Żydów Polskich. [dostęp 22.12.2011 r.]
- Jerzy Kasprzycki: Korzenie miasta. Tom II Śródmieście Północne. Warszawa: Wydawnictwo Veda, 2004, s. 47. ISBN 83-85584-50-1.
- Kwiryna Handke: Słownik nazewnictwa Warszawy. Warszawa: Slawistyczny Ośrodek Wydawniczy, 1998, s. 231. ISBN 83-86619-97X.
- Kwiryna Handke: Słownik nazewnictwa Warszawy. Warszawa: Slawistyczny Ośrodek Wydawniczy, 1998, s. 381. ISBN 83-86619-97X.
- Eugeniusz Szwankowski: Ulice i place Warszawy. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1970, s. 265.
- Eugeniusz Szwankowski: Warszawa. Rozwój urbanistyczny i architektoniczny. Warszawa: Państwowe Wydawnictwa Techniczne, 1952, s. 48.
- Mieczysław Cieplewicz. Bombardowanie i ostrzeliwanie Warszawy we wrześniu 1939 r.. „Kronika Warszawy”. 4/48, s. 57, 58, 1981.
- Wojciech Jabłonowski: Warszawska Straż Ogniowa (1936−1939). Warszawa: Komenda Główna Państwowej Straży Pożarnej, 2001, s. 48. ISBN 83-903916-5-1.
- Władysław Bartoszewski, Bogdan Brzeziński, Leszek Moczulski: Kronika wydarzeń w Warszawie 1939–1949. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1970, s. 17.
- Lech Chmielewski: Przewodnik warszawski. Gawęda o nowej Warszawie. Warszawa: Agencja Omnipress i Państwowe Przedsiębiorstwo Wydawnicze „Rzeczpospolita”, 1987, s. 116–117. ISBN 83-85028-56-0.
- Marian Gajewski: Urządzenia komunalne Warszawy. Zarys historyczny. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1979, s. 278, 280. ISBN 83-06-00089-7.
- Uchwała nr 15 Rady Narodowej m.st. Warszawy z dnia 28/29 września 1950 r. w sprawie zmiany nazw ulic w m.st. Warszawie. „Dziennik Urzędowy Rady Narodowej m.st. Warszawy”. nr 2, poz. 10, s. 1, 1951-02-10.
- Uchwała nr 47/XVIII/90 Rady Dzielnicy Warszawa-Śródmieście z dnia 6 listopada 1990 r. w sprawie zmian nazwy ulic.
- Waldemar Smiałowski. Centrum. „Stolica”. nr 3 (1206), s. 2-3, 1971-01-17. Warszawa: EKBIN.
Pozostałe obiekty w kategorii "Ulice i place":
Ulica Zygmunta Krasińskiego w Warszawie | Plac Przymierza w Warszawie | Ulica 11 Listopada w Warszawie | Ulica Adama Idźkowskiego w Warszawie | Plac Wileński w Warszawie | Rynek Starego Miasta w Warszawie | Ulica Alfreda Nobla w Warszawie | Ulica Bagatela w Warszawie | Ulica Barokowa w Warszawie | Ulica Białobrzeska w Warszawie | Ulica Zapiecek w Warszawie | Rondo Żaba w Warszawie | Rondo Unii Europejskiej w Warszawie | Rondo Stefana Starzyńskiego w Warszawie | Ulica Wybrzeże Puckie w Warszawie | Ulica Wybrzeże Gdańskie w Warszawie | Rondo Jazdy Polskiej w Warszawie | Rondo Ignacego Mościckiego w Warszawie | Ulica Wójtowska w Warszawie | Ulica Wilhelma Konrada Roentgena w WarszawieOceń: Ulica Złota w Warszawie