Polski Czerwony Krzyż

---

Podstawy prawne funkcjonowania

Organizacja znana jako Polski Czerwony Krzyż (PCK) funkcjonuje zgodnie z przepisami wynikającymi z Ustawy z dnia 16 listopada 1964 r. dotyczącej tej instytucji (Dz.U. z 2019 r. poz. 179).

Na podstawie tej Ustawy został również zatwierdzony Statut, którego przyjęcie miało miejsce dzięki Rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 20 września 2011 r. (Dz.U. z 2011 r. nr 217, poz. 1284).

PCK pełni funkcję stowarzyszenia krajowego Czerwonego Krzyża w kontekście Konwencji Genewskich, które dotyczą ochrony ofiar wojny. Przepisy te zostały wprowadzone w życie dnia 12 sierpnia 1949 roku (Dz.U. z 1956 r. nr 38, poz. 171).

Dodatkowo, organizacja ta przestrzega również Protokołów dodatkowych, które są częścią tychże Konwencji, a które weszły w życie w dniu 8 czerwca 1977 roku (Dz.U. z 1992 r. nr 41, poz. 175).

Podstawowe zasady

Polski Czerwony Krzyż, jako integralna część Międzynarodowego Ruchu Czerwonego Krzyża oraz Czerwonego Półksiężyca, działa według Siedmiu fundamentalnych zasad. Oto one:

• Humanitaryzm – Zasada ta wynika z głębokiej troski o niesienie pomocy osobom rannym na polu bitwy, niezależnie od ich pochodzenia. Ruch ten angażuje się zarówno na poziomie międzynarodowym, jak i krajowym w celu zapobiegania oraz łagodzenia ludzkiego cierpienia. Dąży do ochrony życia i zdrowia, a także do poszanowania godności każdego człowieka. Przyczynia się do lepszego zrozumienia, przyjaźni oraz współpracy między narodami, a w efekcie – trwałego pokoju.
• Bezstronność – Organizacja nie dokonuje rozróżnień w zakresie narodowości, rasy, religii, statusu społecznego czy przekonań politycznych. Jej celem jest niesienie pomocy wyłącznie w oparciu o potrzeby osób cierpiących, z priorytetem dla tych, którzy wymagają najpilniejszej interwencji.
• Neutralność – Aby zyskać i zachować zaufanie wszystkich, Ruch Czerwonego Krzyża unika angażowania się w konflikty zbrojne oraz wszelkie spory natury politycznej, rasowej, religijnej lub ideologicznej w każdej chwili.
• Niezależność – Organizacja ta działa w pełni niezależnie. Stowarzyszenia krajowe współpracują z władzami publicznymi w zakresie działalności humanitarnej, ale zawsze muszą działać w ramach autonomii, co pozwala im pozostawać wiernymi zasadom Ruchu. Oznacza to, iż mają pewien stopień niezależności od rządu krajowego.
• Dobrowolność – Wolontariusze oraz pracownicy Ruchu są zaangażowani w niesienie pomocy na zasadzie dobrowolności, nie kierując się żadnymi osobistymi korzyściami.
• Jedność – W każdym kraju funkcjonuje tylko jedno stowarzyszenie Czerwonego Krzyża lub Czerwonego Półksiężyca. Powinno ono być dostępne dla wszystkich ludzi i obejmować swoim działaniem cały kraj.
• Powszechność – Międzynarodowy Ruch Czerwonego Krzyża oraz Czerwonego Półksiężyca zakłada, że wszystkie stowarzyszenia mają równe prawa oraz obowiązki wobec siebie, oraz że ich działalność jest globalna.

Zadania PCK

Polski Czerwony Krzyż, znany powszechnie jako PCK, ma na celu realizację różnorodnych zadań humanitarnych. Jego cele statutowe obejmują:

• wspieranie wojskowej i cywilnej służby zdrowia w trakcie konfliktów zbrojnych,
• prowadzenie działań humanitarnych dla osób dotkniętych konfliktami zbrojnymi,
• edukacja społeczeństwa na temat międzynarodowego prawa humanitarnego w kontekście wojen,
• organizacja Krajowego Biura Informacji i Poszukiwań, które ma na celu odnajdywanie zaginionych oraz ponowne jednoczenie rodzin rozdzielonych przez wojny,
• upowszechnianie zasad i idei Międzynarodowego Ruchu Czerwonego Krzyża oraz Czerwonego Półksiężyca,
• współpraca z instytucjami publicznymi w celu ochrony międzynarodowego prawa humanitarnego,
• promowanie krwiodawstwa oraz pozyskiwanie honorowych dawców krwi,
• udzielanie pomocy osobom dotkniętym klęskami żywiołowymi i katastrofami, zarówno w kraju, jak i za granicą,
• przygotowywanie społeczności do odpowiednich reakcji w sytuacjach kryzysowych,
• działalność w sektorze opieki i pomocy społecznej,
• prace na rzecz poprawy zdrowia publicznego,
• zapobieganie problemom uzależnień,
• szkolenie w zakresie udzielania pierwszej pomocy,
• wsparcie dla ofiar wypadków komunikacyjnych,
• promowanie bezpieczeństwa na drogach poprzez edukację,
• inicjowanie aktywności młodzieży i dzieci,
• organizacja różnorodnych placówek – od edukacyjnych po socjalne, rehabilitacyjne oraz wypoczynkowe,
• dzięki działaniom na rzecz osób z niepełnosprawnościami,
• wsparcie dla mniejszości narodowych,
• szkolenia mające na celu aktywizację zawodową osób wykluczonych społecznie,
• realizacja zadań publicznych zleconych przez władze administracyjne,
• rekrutacja oraz szkolenie personelu i wolontariuszy, niezbędnych do realizacji powyższych zadań.

Struktura organizacji

Polski Czerwony Krzyż, jako jedna z kluczowych organizacji humanitarnych, posiada złożoną strukturę organizacyjną, w której członkowie zwołują się w różnorodne grupy wspierające misję tej instytucji. Bazowymi jednostkami są formacje takie jak koła, kluby oraz inne zespoły, w których gromadzą się zainteresowani. Te jednostki są określane jako „jednostki podstawowe” i są obecne w różnych środowiskach, takich jak miejsca zamieszkania, szkoły oraz zakłady pracy.

W aktualnej strukturze organizacyjnej PCK wyróżniamy następujące formy aktywności:

• Kluby Wiewiórka,
• Szkolne Koła PCK,
• Akademickie Koła PCK,
• Grupy Społecznych Instruktorów Młodzieżowych,
• Kluby Honorowych Dawców Krwi,
• Grupy Ratownictwa,
• Grupy Pomocy Humanitarnej.

Jednostki podstawowe funkcjonują w ramach rejonowej struktury PCK. Rejony obejmują przeważnie obszar jednego powiatu, a oddziały rejonowe PCK pełnią funkcje zarządzające w tych rejonach. Najwyższym organem podejmującym decyzje w rejonach jest Zjazd Rejonowy, który odbywa się co najmniej co cztery lata. W przerwie między zjazdami władzę uchwałodawczą sprawuje Rejonowa Rada Reprezentantów, powołana podczas zjazdu.

Rejony są częścią okręgowej struktury PCK; okręgi obejmują teren całego województwa. Analogicznie jak w rejonach, Zjazd Okręgowy, odbywający się również co cztery lata, pełni rolę nadrzędnego organu uchwałodawczego. Wybiera on Okręgową Radę Reprezentantów, a organem wykonawczym w okręgu jest Oddział Okręgowy PCK. W bieżącym zarządzaniu strukturami okręgowymi zajmuje się Dyrektor Okręgowy, który podlega Zarządowi Okręgowemu.

Na poziomie krajowym, okręgi grają integralną rolę w strukturze PCK. Najwyższy organ w organizacji stanowi Krajowy Zjazd PCK, który zwoływany jest co najmniej raz na cztery lata. Między Krajowymi Zjazdami, głównym organem podejmującym decyzje jest Krajowa Rada Reprezentantów, wybierana podczas zjazdu. Na poziomie wykonawczym funkcjonują Zarząd Główny PCK oraz jego Prezydium. Na chwilę obecną Prezesem Zarządu Głównego jest Jerzy Bisek, a operacyjne zarządzanie na poziomie krajowym sprawuje Dyrektor Generalny Polskiego Czerwonego Krzyża, którym obecnie jest Katarzyna Mikołajczyk.

Struktura zarządzająca na wszystkich trzech poziomach PCK dysponuje możliwościami prowadzenia biur, gdzie zatrudnia się pracowników. Oprócz tego, mogą one tworzyć różnego rodzaju rady oraz zespoły problemowe.

W PCK funkcjonują także dodatkowe podmioty, takie jak:

• Sąd Organizacyjny,
• Kapituła Odznaki Honorowej PCK,
• Rady Młodzieżowe, które mają swoje odpowiedniki na poziomie Rejonowym, Okręgowym oraz Krajowym,
• Rady Honorowych Dawców Krwi, wraz z ich Rejonowymi, Okręgowymi i Krajową reprezentacją.

Warto również podkreślić, że kadencja władz PCK trwa cztery lata, co zapewnia stabilność i ciągłość w funkcjonowaniu tej ważnej organizacji.

Historia

Historia Polskiego Czerwonego Krzyża zaczyna się na tle bardziej złożonych wydarzeń dotyczących międzynarodowych organizacji humanitarnych. W 1867 roku na podstawie dekretu wydanego przez cara Aleksandra II Romanowa, powstało Rosyjskie Czerwony Krzyż (RCK), co stanowiło istotny krok w kierunku rozwoju działań czerwonokrzyskich. 36 lat po upadku powstania listopadowego w zaborze rosyjskim zaczęły funkcjonować jednostki, które działały w oparciu o te ustawodawcze podstawy. W Warszawie w 1906 roku znajdował się jeden z ośmiu okręgowych zarządów tej organizacji.

W 1915 roku Międzynarodowy Komitet Czerwonego Krzyża z siedzibą w Genewie postanowił utworzyć specjalną sekcję dla Polaków na czas trwania wojny. Na jej czele stanął hrabia Karol Potulski. Po rewolucjach 1917 roku, w momencie kiedy Polska odzyskała niepodległość 11 listopada 1918 roku, w kraju funkcjonowało już 26 szpitali Czerwonego Krzyża oraz wiele innych placówek, które w różny sposób wspierały medycznie społeczeństwo, w tym 10 miejskich szpitali (zob. Ulica Czerwonego Krzyża w Warszawie).

Okres zaborów

Zabór rosyjski

W zaborze austriackim, w 1878 roku powstało „Austriackie Stowarzyszenie Czerwonego Krzyża”, które było zorganizowane w formie związku stowarzyszeń krajowych. W Galicji utworzono dwa istotne stowarzyszenia: Stowarzyszenie Patriotycznej Pomocy Czerwonego Krzyża oraz Krajowe Stowarzyszenie Dam Patriotycznej Pomocy Czerwonego Krzyża. W wyniku ich zjednoczenia w 1891 roku, powstało Krajowe Stowarzyszenie Mężczyzn i Dam Czerwonego Krzyża w Galicji.

Zabór austriacki

W regionie pod zaborem pruskim sytuacja była nieco bardziej skomplikowana. Nie udało się jednak w ciągu lat przed wybuchem I wojny światowej stworzyć organizacji o charakterze czerwonokrzyskim.

Zabór pruski

Po tym jak Polska odzyskała niepodległość, przystąpiono do zwołania narady wszystkich organizacji, które kierowały się ideami Czerwonego Krzyża. Ta ważna narada miała miejsce 18 stycznia 1919 roku, a patronat nad nią objęła Helena Paderewska. W wyniku tych spotkań powstało Polskie Towarzystwo Czerwonego Krzyża.

Po odzyskaniu niepodległości

Po formalnym zatwierdzeniu statutu, na konstytucyjnym zebraniu 27 kwietnia 1919 roku, na prezesa wybrano Pawła Sapiehę, który pełnił tę funkcję do momentu rezygnacji, po której to stanowisko objęła Helena Paderewska. Polskie Towarzystwo Czerwonego Krzyża zostało zarejestrowane przez Międzynarodowy Komitet Czerwonego Krzyża i uznane jako jedyna organizacja czerwonokrzyska działająca w Polsce, 14 lipca 1919 roku. Do Ligi Stowarzyszeń Czerwonego Krzyża włączono je 16 września 1919.

W pierwszych latach działalności, Towarzystwo skoncentrowało swoje działania na pomocy rannym i chorym podczas powstania wielkopolskiego oraz powstań śląskich. Działania te obejmowały udzielanie pomocy poszkodowanym w wyniku wojen, poszukiwanie zaginionych, a także prowadzenie zakładów leczniczych.

W 1921 roku powstały pierwsze Szkolne Koła PCK, a od 1927 roku to stowarzyszenie nosi nazwę „Polski Czerwony Krzyż”, zgodnie z Rozporządzeniem Prezydenta RP z dnia 1 września 1927 roku. To wydarzenie oznaczało również, że Prezydent RP objął patronat nad stowarzyszeniem. Ustalono także, że w czasie wojny PCK będzie podlegało Ministrowi Spraw Wojskowych.

W 1935 roku w Łodzi powstała Centralna Stacja Wypadkowa, a rok później w Warszawie zainaugurowano działalność pierwszego Instytutu Przetaczania i Konserwacji Krwi. Mimo tych pozytywnych zmian, władze PRL stopniowo pozbawiły PCK autonomii, co miało miejsce od 1948 roku. Wówczas państwo przejęło majątek stowarzyszenia, w tym szpitale, prewentoria, sanatoria, oraz inne placówki wodnych.

Prezesi PTCK i PCK

Prezesi Komitetu Głównego PTCK

Na przestrzeni lat wielu zasłużonych ludzi pełniło funkcję prezesa Komitetu Głównego PTCK. Wśród nich byli:

• Paweł Sapieha (4 maja 1919 – 7 sierpnia 1919),
• Helena Paderewska (8 sierpnia 1919 – 24 sierpnia 1920),
• Józef Haller (27 sierpnia 1920 – 31 lipca 1926),
• Henryk Potocki (11 września 1926 – 31 sierpnia 1927).

Prezesi Komitetu Głównego PCK

Po zakończeniu działalności PTCK, rolę prezesa Komitetu Głównego PCK objął Henryk Potocki w okresie od 1 września 1927 do 7 września 1934.

Prezesi Zarządu Głównego PTCK

W Zarządzie Głównym PTCK również odnotowano wielu znaczących prezesów:

• Zygmunt Zaborowski (9 października 1920 – 8 września 1923 oraz 11 września 1926 – 31 sierpnia 1927),
• Henryk Potocki (9 września 1923 – 10 września 1926).

Prezesi Zarządu Głównego PCK

Wśród przewodniczących Zarządu Głównego PCK w historii znalazły się następujące osoby:

• Ludwik Darowski (1 września 1927 – 25 maja 1935),
• Alfons Kühn (26 maja 1936 – 11 maja 1937),
• Aleksander Osiński (12 maja 1937 – 13 sierpnia 1940), który został ewakuowany z Warszawy 6 września 1939, a obowiązki prezesa w kraju pełnił Wacław Lachert,
• Włodzimierz Koskowski (13 sierpnia 1940 – wrzesień 1945) – pełnił tę funkcję z siedzibą w Londynie podczas gdy Aleksander Osiński pełnił rolę przewodniczącego Rady Głównej PCK.

Pełniący obowiązki Prezesa PCK w kraju w okresie wojny i okupacji

W czasie II wojny światowej i okupacji, w roli prezesa PCK obowiązki pełnili:

• Wacław Lachert, który był prezesem w kraju od 6 września 1939 aż do lipca 1944, kiedy to ZG działał bez stałego prezesa podczas Powstania Warszawskiego, a po jego zakończeniu w Piotrkowie Trybunalskim,
• Ludwik Christians (27 lipca 1944 – 15 września 1944), działający przy PKWN w Lublinie,
• Wacław Lachert (od ok. 16 września 1944, również przy PKWN w Lublinie),
• Wacław Lachert (5 grudnia 1944 – luty 1945, ZG PCK w Lublinie).

Prezesi Zarządu Głównego PCK w latach 1945–1988

Dynamiczny rozwój PCK w latach 1945-1988 miał swoje odzwierciedlenie w osobach prezesów:

• generał broni Stanisław Szeptycki (25 kwietnia 1945 – 29 sierpnia 1945),
• Ludwik Christians (29 sierpnia 1945 – 30 marca 1946),
• Bronisław Kostkiewicz (30 marca 1946 – 4 lutego 1951),
• Jan Rutkiewicz (1951–1955),
• Irena Domańska (1955–1970),
• Jan Rutkiewicz (1970–1974),
• Irena Domańska (1974–1979),
• Ryszard Brzozowski (1979–1984),
• generał brygady Jerzy Bończak (1984–1988).

Prezesi Zarządu Głównego PCK współcześnie

W ciągu ostatnich kilku dekad kierownictwo PCK obejmowali:

• Stanisław Gura (1988–1992),
• Roman Jasica (1992–1994),
• Andrzej Podsiadło (1995–1998),
• Aleksander Małachowski (1998–2003),
• Maria Oleksy (2003–2004, p.o.),
• Andrzej Trybusz (2004–2005),
• Jarosław Pinkas (2005–2007),
• Andrzej Podsiadło (2008–2012).

Prezesi PCK współcześnie

Obecny skład kierownictwa PCK przedstawia się następująco:

• Stanisław Kracik (2012–2021),
• Jerzy Bisek (od 2021).

Ubiory urzędników i funkcjonariuszy Polskiego Czerwonego Krzyża

W 1920 roku strój personelu, w tym urzędników oraz lekarzy Polskiego Czerwonego Krzyża, był bardzo starannie przemyślany i składał się z kilku kluczowych elementów, które miały na celu zarówno funkcjonalność, jak i estetykę. Podstawowymi elementami ubioru były: kurtka, spodnie, płaszcz oraz czapka.

Kurtka, wykonana z szarego sukna, miała krój „french’a”, bez naramienników. Była zapięta na sześć metalowych guzików mundurowych o średnicy 22 mm, z czego piąty guzik znajdował się w stanie.

Poły kurtki były rozcięte od tyłu do stanu, a między bocznymi szwami pleców przyszyta była patka o szerokości 6 cm, również z sukna kurtki. Kołnierz był stojący, wkładany, zapięty na dwie haftki, a jego wyłożona część miała długość 6 cm. Rękawy zwężały się ku dołowi, osiągając u dołu szerokość średnio 14 cm.

Kurtka była wzbogacona o cztery kieszenie naszyte z zewnątrz – dwie górne (z fałdą przez środek) oraz boczne z miechem, które były zamykane klapkami na guziki mundurowe.

• Urzędnicy, lekarze oraz funkcjonariusze Czerwonego Krzyża posługiwali się guzikami z wypukłym równoramiennym krzyżem,
• Komisarz Rządowy oraz jego Zastępca nosili guziki z orłami.

Ważnym elementem były też oznaki tożsamości. Na lewym rękawie noszono znak Czerwonego Krzyża o wysokości 5 cm na białym krążku o średnicy 6 cm, a nad nim haftowanego srebrnego orzełka. Spodnie były wykonane z materiału w kolorze kurtki, krótkie do owijaczy lub długie na kamasze.

Płaszcz wykonany był z grubego szarego sukna i miał podszycie na piersiach, plecach oraz rękawach. Długość płaszcza sięgała 35 cm od ziemi, a jego dolny obwód wynosił od 200 do 250 cm. Z przodu zapięty był na sześć mundurowych guzików, a tylnie patki były przyszyte przy bocznych szwach pleców dla lepszego podtrzymania paska, który mógł być noszony lub nie.

Kołnierz płaszcza był zapinany na pętelkę skórzaną, a wyłożona część miała długość z przodu 14 cm i z tyłu 10 cm. Rękawy płaszcza były szerokie, dostępne na wysokości 27-30 cm przy wyszyciu, a dołem mierzyły od 18 do 19 cm szerokości.

• Zimowe dni przynosiły dodatkowe zezwolenia na podszywanie płaszcza futrem oraz przypinanie futrzanego kołnierza.
• Na rękawie płaszcza także umieszczano znaki Czerwonego Krzyża.

Czapka, wykonana z sukna koloru kurtki, miała otok i była zeszyta z czterech brytów, które spotykały się w środkowej części dna. Rogi czapki były lekko zaokrąglone, z daszkiem wykonanym ze skóry żółtej. Na czapce umieszczano emaliowany, okrągły znak Czerwonego Krzyża na białym tle, a nad nim Komisarze nosili dodatkowy srebrny orzełek.

Oznaki stopni służbowych były umieszczane na wyłogach rękawów kurtki i płaszcza w formie tasiemek biało-metalowych.

• Komisarz Rządowy i Prezes mieli ozdobne tasiemki przy górnej krawędzi wyłogu,
• członkowie Głównego Komitetu i ich Zastępcy posługiwali się czterema tasiemkami,
• członkowie Komitetu Okręgowego nosili trzy tasiemki,
• Starzy lekarze, a także starsi urzędnicy mieli po dwie tasiemki,
• młodsze kadry miały jedną tasiemkę,
• urzędnicy handlowi nosili jedną tasiemkę węższą,
• a funkcjonariusze niżsi nie posiadali żadnych oznak na rękawach.

Symbole

Wyróżniającym symbolem Polskiego Czerwonego Krzyża jest czerwony krzyż o równych ramionach na białym tle, który często towarzyszy nazwie „Polski Czerwony Krzyż”. Ta charakterystyczna nazwa, razem z czerwonymi obwódkami wokół znaku, sprawia, że odróżnia się on od symboli używanych przez wojskowe służby medyczne. Warto podkreślić, że zarówno ten znak, jak i sama nazwa, są objęte ochroną prawną.

Oprócz swojego znaku, PCK ma także oficjalny hymn, którym jest „Pieśń o Czerwonym Krzyżu”. Słowa tej pieśni napisała Irena Prusicka, natomiast muzykę skomponował Aleksander Rosłan. Hymn został uroczyście przyjęty przez IX Krajowy Zjazd Polskiego Czerwonego Krzyża, który odbył się 18 listopada 1989 roku.

Wszystkie zarządy na różnych szczeblach oraz jednostki podstawowe mają prawo do posiadania własnych sztandarów, co podkreśla znaczenie i prestiż organizacji.

Ruch Młodzieżowy

Kluby Wiewiórka

Kluby te funkcjonują w przedszkolach i w klasach I-III podstawówek. Ich historia sięga 1965 roku, a członkami mogą być dzieci w wieku od 5 do 10 lat. Główne cele tych klubów obejmują:

• kształtowanie podstawowych nawyków higieniczno-sanitarnych oraz żywieniowych,
• popularyzację zasad higieny jamy ustnej,
• uczenie dzieci przestrzegania zasad higieny w otoczeniu oraz w środowisku,
• kształtowanie humanitarnych postaw, które rozwijają wrażliwość na potrzeby innych oraz gotowość do niesienia pomocy,
• nauczanie podstawowych pojęć związanych z pierwszą pomocą poprzez program „Ratowniczek”,
• przygotowanie do dalszej aktywności w ruchu młodzieżowym PCK.

Szkolne Koła PCK

Te organizacje zakładane są od klasy IV w szkół podstawowych, obejmują także szkoły ponadpodstawowe. Powstały w 1921 roku, co czyni je najstarszą częścią ruchu młodzieżowego PCK. Aby założyć takie koło, wystarczy zjednoczyć 10 osób. Do ich zadań należą:

• udzielanie pomocy potrzebującym uczniom,
• promowanie idei humanitaryzmu oraz ochotniczej pracy na rzecz innych,
• działania na rzecz podnoszenia bezpieczeństwa poprzez edukację dzieci i młodzieży w zakresie pierwszej pomocy oraz profilaktyki zdrowotnej i przedwypadkowej,
• opieka nad Klubami Wiewiórka,
• kształtowanie postaw odpowiedzialności za otoczenie,
• przygotowanie młodzieży do dalszego zaangażowania w PCK.

Kluczowe znaczenie w działaniach SK odgrywa opiekun, którym z reguły jest nauczyciel danej szkoły. Jego rola polega na animowaniu pracy koła oraz łączeniu go z Zarządem PCK.

Akademickie Koła PCK

Te koła są zakładane przy wyższych uczelniach, gdzie realizują cele statutowe PCK.

Grupy Społecznych Instruktorów Młodzieżowych

Używana w skrócie nazwa to Grupy SIM PCK. Ich historia sięga lat 60. XX wieku, a działalność prowadzą przy Zarządach Rejonowych oraz Okręgowych. W Polsce obecnie funkcjonuje ponad 70 takich grup, zrzeszających młodzież od 14 roku życia. Zadania Grup SIM obejmują:

• współpracę z Klubami Wiewiórka oraz Szkolnymi Kołami PCK,
• opieka nad osobami pokrzywdzonymi,
• przeprowadzanie szkoleń z zakresu pierwszej pomocy,
• prezentowanie pokazów pierwszej pomocy,
• promowanie zdrowego stylu życia,
• prowadzenie kampanii przeciw uzależnieniom,
• upowszechnianie idei humanitaryzmu,
• promocja międzynarodowego prawa humanitarnego,
• działania na rzecz lokalnych społeczności.

Tytuł Społecznego Instruktora Młodzieżowego PCK przysługuje osobie będącej członkiem grupy SIM przez rok, która ukończyła oboz szkoleniowy lub specjalistyczne szkolenie. Uzyskują oni specjalne odznaki oraz prawo do noszenia znaczka SIM PCK. Złote i Srebrne odznaki SIM są przyznawane osobom, które wykazują się największą aktywnością w grupach.

Rejonowe i Okręgowe Rady Młodzieżowe

Rady te składają się z przedstawicieli jednostek młodzieżowych PCK z danego rejonu. Pełnią funkcję doradczą, a ich celem jest koordynacja działań młodzieżowych oraz inicjowanie akcji charytatywnych.

Krajowa Rada Młodzieżowa

To najwyższy organ młodzieżowy w strukturze PCK. Reprezentuje środowisko młodzieżowe w kontaktach z „dorosłymi” władzami organizacji oraz poza nią, w tym także na arenie międzynarodowej. Koordynuje działania grup młodzieżowych w całym kraju.

Ruch Honorowego Krwiodawstwa

W latach do 1958 roku Polski Czerwony Krzyż pełnił ważną rolę w prowadzeniu stacji krwiodawstwa. W tym właśnie roku tę odpowiedzialność przejęło państwo. Od tamtej pory głównym zadaniem PCK stało się promowanie idei krwiodawstwa oraz aktywne pozyskiwanie honorowych dawców krwi. Osoby, które regularnie oddają krew, mogą dołączać do Klubu Honorowych Dawców Krwi, którego członkowie łączą się w celu wspólnej działalności. Aktualnie liczba osób zaangażowanych w ten ruch przekracza 200 tysięcy.

Kluby Honorowych Dawców Krwi

Kluby HDK realizują wiele różnych inicjatyw, które mają na celu zwiększenie zainteresowania krwiodawstwem oraz integrację jego członków. Takie działania obejmują:

• doraźne akcje poboru krwi, szczególnie w odpowiedzi na apel służby zdrowia,
• organizację szkoleń oraz pogadanek,
• przeprowadzanie konkursów,
• organizowanie wspólnych wyjazdów oraz imprez sportowych.

Rok	Ilość klubów HDK PCK	Liczba członków	Liczba wolontariuszy	Całkowita ilość oddanej krwi (litry)	Procentowy udział krwi oddanej przez HDK PCK
2003	1.744	24.065	149.045	200.654,000	około 47%
2004	1.567	24.499	b.d	225.285,000	b.d.
2005	1.321	27.968	244.611	186.414,000	b.d.
2006	1.394	24.432	221.965	181.934,000	b.d.
2007	1.332	24.686	około 124.000	149.155,000	b.d.
2008	1.364	22.813	około 117.000	159.444,000	b.d.
2009	1.361	26.677	110.400	145.055,000	b.d.
2010	1.296	25.597	118.582	158.869,000	b.d.
2011	1.279	24.128	około 90.000	156.753,070	b.d.
2012	1.185	24.561	około 75.000	149.861,000	b.d.
2013	1.129	23.746	62.640	136.583,000	około 30%
2014	1.114	23.551	61.490	138.061,560	około 30%
2015	1.128	25.524	61.302	133.523,540	około 30%
2016	1.076	26.624	49.549	131.125,800	27,32%
2017	1.079	27.035	52.799	114.505,380	24,07%
2018	1.024	25.242 (wliczając 5.514 kobiet)	44.887	112.145,070	20,62%
2019	1.010	26.750	41.165	99.182,700	18,70%
2020	893	23.576	27.229	89.019,520	18,38%
2021	922	23.988	28.715	119.367,640	18,00%
2022	696	18.481 (w tym 5.434 kobiet)	b.d.	89.472,770	15,00%

W kontekście działalności PCK, informacja dotycząca danych z okresu 2003-2022 wskazuje na znaczny wpływ Ruchu HDK na oddawanie krwi, co potwierdza cała seria rocznych sprawozdań. Proszę pamiętać, iż przyjęty skrót b.d. oznacza brak danych, co oznacza informacje, które nie zostały wyszczególnione w raportach.

Rady HDK

W każdym zarządzie, na różnych poziomach, funkcjonują Rady HDK, które mają za zadanie koordynację działań oraz inspirowanie pracy klubów. Aktywnie współpracują również z instytucjami odpowiedzialnymi za służbę krwi, co ma kluczowe znaczenie dla właściwego funkcjonowania systemu krwiodawstwa. Ostatecznie, nad całością pracy Ruchu HDK oraz ustaleniem ogólnopolskiej strategii czuwa Krajowa Rada HDK, powołana przy Zarządzie Głównym.

Pomoc socjalna

Polski Czerwony Krzyż (PCK) prowadzi działalność socjalną na wielu frontach, oferując wsparcie w istotnych obszarach. Główne formy tej pomocy obejmują:

• dożywianie,
• pomoc doraźna,
• opieka nad chorymi i osobami starszymi w ich domach,
• prowadzenie ośrodków pomocy społecznej,
• wsparcie dla uchodźców znajdujących się w Polsce.

Dożywianie

Realizacja programu dożywiania odbywa się w ośrodkach PCK oraz w stołówkach szkolnych i barach mlecznych. Organizowane są także paczki żywnościowe dla potrzebujących. W czasie okolicznościowych świąt, takich jak Boże Narodzenie czy Wielkanoc, organizowane są specjalne akcje, takie jak „Czerwonokrzyska gwiazdka” i „Wielkanocny Koszyczek”, które mają na celu zbiórkę słodyczy dla dzieci z rodzin znajdujących się w trudnej sytuacji materialnej. Dodatkowo, dla osób samotnych i bezdomnych organizowane są wspólne spotkania świąteczne oraz śniadania wielkanocne.

Pomoc doraźna

W ramach pomocy doraźnej, PCK udostępnia potrzebującym najważniejsze artykuły, takie jak odzież, środki czystości, sprzęt do gospodarstwa domowego, a także meble. Co roku odbywają się różne akcje, takie jak „Wyprawka dla Żaka” oraz „Gorączka Złota”, mające na celu wsparcie dzieci z ubogich rodzin. W ramach pierwszej akcji zbierane są przybory szkolne, natomiast druga ma na celu zebranie funduszy na „Akcję letnią”, dzięki której dzieci mogą spędzać wakacje.

Ośrodki PCK

PCK jest odpowiedzialny za prowadzenie różnych ośrodków, takich jak noclegownie, domy dziennego pobytu oraz ośrodki interwencji kryzysowej dla kobiet doświadczających przemocy wraz z ich dziećmi. W tych miejscach zapewniana jest także opieka medyczna oraz psychologiczna, co jest niezbędne w procesie rehabilitacji i reintegracji społecznej.

Pomoc uchodźcom

Polski Czerwony Krzyż stara się wspierać cudzoziemców w Polsce, oferując pomoc w nawiązywaniu kontaktów z rodzinami oraz w załatwianiu spraw formalnych związanych ze statusem uchodźcy. Dzięki wsparciu organizacji, uchodźcy mogą łatwiej odnaleźć się w nowym środowisku oraz załatwić niezbędne formalności.

Pierwsza pomoc

Na przestrzeni lat, Polski Czerwony Krzyż stał się niekwestionowanym autorytetem w zakresie edukacji dotyczącej pierwszej pomocy. Organizacja od samego początku swojego istnienia skupia się na nauczaniu tej niezwykle ważnej umiejętności.

Kursy są realizowane przez wykwalifikowanych instruktorów, którzy posiadają odpowiednie uprawnienia i doświadczenie w dziedzinie ratownictwa. Często w szkoleniach biorą udział członkowie Grup Systemu Interwencji Medycznej (SIM) oraz Grup Ratownictwa, co podnosi jakość nauczania i praktyki.

Polski Czerwony Krzyż organizuje programy edukacyjne adekwatne dla różnych grup wiekowych i zawodowych, co pozwala na dostosowanie materiału do potrzeb uczestników. Dodatkowo, w ramach działań promujących pierwszą pomoc, organizowane są pogadanki w szkołach oraz pokazy udzielania pomocy, co sprzyja zwiększaniu świadomości społecznej w tym zakresie.

Warto również zaznaczyć, że PCK prowadzi zabezpieczenia medyczne podczas wydarzeń masowych, co stanowi istotny element dbałości o bezpieczeństwo uczestników tychże wydarzeń. Co roku, pod egidą PCK, odbywają się Ogólnopolskie Mistrzostwa Pierwszej Pomocy dla szkół ponadpodstawowych, które stanowią doskonałą okazję do sprawdzenia umiejętności w praktyce oraz integracji młodzieży zainteresowanej tematyką ratownictwa.

System Ratownictwa PCK

Historia ratownictwa w Polsce ma swoje korzenie już w dwudziestoleciu międzywojennym, kiedy to powstawały pierwsze grupy ratownicze działające w ramach Polskiego Czerwonego Krzyża. Na obszarze Śląska funkcjonował Związek Drużyn Ratowniczych, a w pozostałych rejonach kraju tworzone były Grupy Ratownicze. Te organizacje angażowały się w szereg działań, w tym w tworzenie posterunków drogowych, organizowanie pokazów sprawności oraz prowadzenie programów pogotowia sanitarnego.

Niestety, wybuch II wojny światowej znacząco spowolnił rozwój systemu ratownictwa. Po zakończeniu wojny Polskiego Czerwonego Krzyża zajął się organizacją pogotowia ratunkowego. Niestety, podobnie jak wiele innych instytucji zdrowotnych, zostało ono szybko znacjonalizowane, co wpłynęło na jego dalszy rozwój.

W latach 90. XX wieku zaczęły się tworzyć nowoczesne struktury w ramach ratownictwa PCK, w tym Grupy Ratownictwa, Grupy Ratownictwa Medycznego oraz Grupy Ratownictwa Specjalnego. Kluczową datą był moment wejścia w życie Ustawy o Państwowym Ratownictwie Medycznym, co przyczyniło się do intensyfikacji procesu rozbudowy tego systemu. W ramach grup obowiązuje ogólnopolski standard zarówno w zakresie wyposażenia, jak i oznakowania ratowników oraz pojazdów, a także istnieją odrębne systemy stopni ratowniczych.

W sytuacjach wymagających podjęcia działań na większą skalę, grupy z różnych miast mają możliwość współdziałania. W dzisiejszych czasach, w skład systemu wchodzą wolontariusze, z których wielu posiada niezbędne szkolenia w zakresie kwalifikowanej pierwszej pomocy lub wykształcenie medyczne. Regularnie uczestniczą oni w specjalistycznych szkoleniach w różnych dziedzinach ratownictwa, co pozwala na stałą podnoszenie ich kompetencji.

Wolontariusze są również zaopatrywani w nowoczesny sprzęt, który jest systematycznie unowocześniany. Coraz częściej zachodzi współpraca z zawodowymi jednostkami ratowniczymi, m.in. z Państwową Strażą Pożarną, Państwowym Ratownictwem Medycznym oraz Policją.

Grupy Ratownictwa PCK są aktywne w zabezpieczeniach medycznych imprez masowych, gdzie organizowane są polowe punkty medyczne, a teren wydarzenia jest na bieżąco patrolowany przez przeszkolonych ratowników. W ciągu swojej działalności, ratownictwo PCK brało udział w wielu akcjach ratunkowych związanych z poważnymi klęskami w Polsce, takimi jak:

• poszukiwanie osób po zawaleniu gdańskiego wieżowca w 1995 roku,
• akcje po zawaleniu się hali Międzynarodowych Targów Katowickich w 2006 roku,
• działania po szkwale na Mazurach w 2007 roku (zob: Wikinews),
• reakcje na katastrofę kolejową pod Szczekocinami w 2012 roku.

Obecnie System Ratownictwa PCK intensywnie rozwija specjalizację poszukiwań osób zaginionych, co świadczy o jego zaangażowaniu w odpowiadanie na różnorodne potrzeby społeczne związane z ratownictwem.

Krajowe Biuro Informacji i Poszukiwań

Polski Czerwony Krzyż, działając na zlecenie rządu, pełni kluczową rolę poprzez prowadzenie Krajowego Biura Informacji i Poszukiwań. Finanse na działalność Biura pochodzą z części 17 budżetu państwa, która obejmuje administrację publiczną.

Krajowe Biuro Informacji i Poszukiwań koncentruje się na wyszukiwaniu oraz ustalaniu losów ofiar konfliktów zbrojnych i klęsk żywiołowych. Biuro ma kompetencje do wystawiania zaświadczeń, które potwierdzają losy osób poszukiwanych, a także podejmuje starania o uzyskiwanie dokumentów dotyczących tych osób. Dodatkowo, zajmuje się poszukiwaniem mogił wojennych zarówno w kraju, jak i poza jego granicami. Uczestnictwo przedstawiciela Czerwonego Krzyża podczas ekshumacji mogił wojennych jest obowiązkowe, a w Polsce w tych działaniach uczestniczą pracownicy PCK. Biuro prowadzi również poszukiwania rodzin uchodźców, którzy zaginęli na polskiej ziemi. W ramach swoich zadań, przekazuje także tzw. „czerwonokrzyskie wiadomości” do krajów dotkniętych konfliktami lub klęskami żywiołowymi.

W celu wykonania swoich zadań, Biuro ściśle współpracuje z Międzynarodowym Komitetem Czerwonego Krzyża z siedzibą w Genewie oraz z krajowymi stowarzyszeniami Czerwonego Krzyża innych państw.

W latach 1945–2003 do Biura trafiło około 4,3 miliona wniosków dotyczących indywidualnych spraw związanych z wojną i jej konsekwencjami. W tym okresie Biuro wydało około 290 tysięcy zaświadczeń, które poświadczały losy osób, a także udało się zlokalizować około 623 tysięcy osób rozdzielonych w wyniku działań wojennych.

Krajowe Biuro Informacji i Poszukiwań Polskiego Czerwonego Krzyża dysponuje cennymi zasobami archiwalnymi, w tym:

• oryginalnymi kartotekami polskich jeńców wojennych przetrzymywanych w obozach,
• kartotekami więźniów obozów koncentracyjnych oraz hitlerowskich więzień,
• aktami zgonów Polaków zmarłych w czasie II wojny światowej w obozach i więzieniach na niemieckiej i polskiej ziemi,
• częściową dokumentacją dzieci polskich wywiezionych w ramach germanizacji,
• niewielką kartoteką Polaków, którzy byli przymusowo zatrudniani w Niemczech,
• protokółami ekshumacji ofiar wojennych,
• spisami zmarłych i poległych żołnierzy Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie,
• kserokopiami wykazów polskich jeńców wojennych osadzonych w obozach w Kozielsku, Ostaszkowie i Starobielsku,
• kartotekami żołnierzy Armii Czerwonej, którzy polegli i zostali pochowani na terenie Polski,
• księgami rannych w szpitalach PCK podczas wojny,
• spisami polskich uchodźców z terenów Afryki Wschodniej i Rodezji,
• własną kartoteką, która liczy kilka milionów osób poszukiwanych od zakończenia wojny.

Niestety, przedwojenne archiwa Biura, które posiadały bezcenne informacje, zostały w większości zniszczone w wyniku bombardowań Warszawy we wrześniu 1939 roku. Zawierały one dane dotyczące narodowowyzwoleńczych powstań przeciw zaborcom, I wojny światowej, wojny polsko-bolszewickiej oraz informacje o więźniach politycznych wywożonych w głąb ZSRR.

Krajowe Biuro Informacji i Poszukiwań PCK jest największym tego rodzaju ośrodkiem, który funkcjonuje przy stowarzyszeniach krajowych zarówno Czerwonego Krzyża, jak i Czerwonego Półksiężyca.

Odznaczenia i wyróżnienia

Na mocy uchwały Rady Państwa z dnia 9 czerwca 1989 roku, Polska Czerwony Krzyż został uhonorowany wspaniałym odznaczeniem. W wyniku tej decyzji, organizacja ta otrzymała Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski, co było wyrazem uznania dla jej wybitnych zasług w zakresie rozwoju zarówno gospodarczego, jak i kulturalnego naszego kraju.

Afera PCK

W lutym 2020 roku Prokuratura Okręgowa we Wrocławiu podjęła istotne kroki prawne, kierując akt oskarżenia do sądu przeciwko dziesięciu pracownikom Polskiego Czerwonego Krzyża (PCK). Wśród oskarżonych znaleźli się także czterej działacze partii politycznej PiS.

Oskarżeni mieli stworzyć firmę, która operowała niezależnie od PCK, pomimo braku jakiejkolwiek umowy z organizacją. Głównym działaniem tej firmy była zbiórka odzieży z kontenerów należących do PCK. Odzież ta następnie była sprzedawana, a uzyskane fundusze trafiały w ręce osób zaangażowanych w ten proceder.

Według raportów, straty, jakie poniosła organizacja z tego powodu, sięgały aż 3 milionów złotych. Proces sądowy w tej sprawie zakończył się w 2023 roku, kiedy to dziewięć osób zostało skazanych, a jedna osoba uzyskała status uniewinnienia.

---

Oceń: Polski Czerwony Krzyż

---