Muzeum Wojska Polskiego w Warszawie

---

Historia

W dniu 22 kwietnia 1920 roku powstało Muzeum Wojska, zainicjowane dekretem Naczelnego Wodza – Marszałka Józefa Piłsudskiego. Na stanowisko dyrektora powołano Bronisława Gembarzewskiego, znanego historyka wojskowości oraz muzeologa, który przez długie lata kierował warszawskim Muzeum Narodowym (w latach 1916-1936). Otwarcie muzeum w pierwotnej siedzibie przy ul. Podwale 15 miało miejsce w kwietniu 1922 roku, dokonał go gen. Józef Haller.

Od 1933 roku Muzeum Wojska mieściło się w budynku zlokalizowanym przy Alejach Jerozolimskich, wówczas znanym jako al. 3 Maja. Część kolekcji muzealnej, gromadzonej od początku XIX wieku, była zdobyta od Wincentego Krasińskiego, który zbierał polskie militaria. W 1939 roku zasoby muzeum obejmowały ponad 60 tysięcy eksponatów. Niestety, podczas niemieckiej okupacji, wiele z tych cennych obiektów zostało przetransportowanych do Niemiec, a do tego większość sal została przekształcona w magazyny Waffen SS.

W 1944 roku placówka otrzymała nową nazwę – Muzeum Wojska Polskiego, a jej drzwi dla zwiedzających otworzyły się ponownie w styczniu 1946 roku. Dzięki działaniom rewindykacyjnym udało się odzyskać około 40 tysięcy eksponatów. Obecnie stała wystawa muzealna ilustruje historię polskiego oręża, w tym wyjątkowe zbiory broni z okresu średniowiecza do XVIII wieku. Można tam podziwiać m.in. złocony hełm z czasów pierwszych chrześcijańskich rządów w Polsce, zbroje turniejowe oraz kolekcję zbroi husarskich zdobionych orlimi skrzydłami i lamparcimi skórami z XVII wieku. Oprócz broni, w zbiorach znajdują się także obrazy, książki, dokumenty i fotografie. Na terenie przylegającego parku można zobaczyć ciężki sprzęt wojskowy z okresu I i II wojny światowej, takie jak działa, armaty, samoloty i pojazdy opancerzone.

W 1977 roku ogłoszono konkurs architektoniczny na przekształcenie Cytadeli Warszawskiej w nowoczesny kompleks muzealny, do którego planowano przenieść Muzeum Wojska Polskiego. Projekt zdobył uznanie dzięki pracy Marek Budzyńskiego i Andrzeja Kicińskiego, jednak nie został wcielony w życie.

Dziś, przy ul. Powsińskiej 13 w obrębie Forcie „Czerniaków”, znajduje się dodatkowy oddział muzeum, który eksponuje polski sprzęt wojskowy, w tym czołgi, działa oraz samoloty. W 2015 roku na terenie Cytadeli Warszawskiej otwarto Muzeum Katyńskie, które wcześniej mieściło się w forcie „Czerniaków”. Powrócono również do koncepcji zbudowania nowej siedziby muzeum w Cytadeli, tworząc dużą przestrzeń muzealną we współpracy z Muzeum Historii Polski. W 2022 roku do nowej siedziby przewieziono pierwsze eksponaty, zaś w styczniu 2023 roku ogłoszono, że 31 stycznia będzie ostatnim dniem prezentacji wystaw w głównym budynku przy Al. Jerozolimskich.

Nowa siedziba muzeum, zlokalizowana przy ul. Gwardii 4 na terenie Cytadeli Warszawskiej, została otwarta 13 sierpnia 2023 roku.

Ekspozycja

W Muzeum Wojska Polskiego w stolicy znajduje się ogromny zbiór eksponatów, który w 2023 roku liczył ponad 300 tys. obiektów. Wśród nich można znaleźć niezwykle cenne artefakty, takie jak:

• gotycki relikwiarz, który został zdobyty w bitwie pod Grunwaldem w 1410 roku i złożony w katedrze w Gnieźnie przez króla Jagiełłę,
• zbroje i hełmy, w tym szyszak z X-XI wieku wykonany z blachy złoconej, należący do woja Mieszka I lub Bolesława Chrobrego; zbroja rajtarska z końca XVI wieku, przynależąca hetmanowi litewskiemu Krzysztofowi Radziwiłłowi, oraz kompletna zbroja husarska Stanisława Skórkowskiego, która pochodzi z I połowy XVII wieku; w zbiorach znajduje się również zbroja turniejowa z hełmem o nazwie „żabi pysk” z około 1530 roku, wykonana w Norymberdze; karacena z przełomu XVII wieku, przeznaczona dla wyższych dowódców wojskowych; paradny hełm z XVI wieku hetmana Jana Tarnowskiego; kolczuga paradna króla Jana Kazimierza z XVII wieku,
• szable, które były własnością wybitnych postaci, takich jak król Stefan Batory, król Stanisław August Poniatowski, hetman Jan Zamoyski, ksiądz Józef Poniatowski, generał Jan Henryk Dąbrowski, brygadier Józef Piłsudski, pułkownik Władysław Sikorski oraz generał Marian Langiewicz,
• buzdygan ozdobiony w stylu tureckim, używany przez hetmana Stanisława Jabłonowskiego w II połowie XVII wieku,
• mundury, w tym czapka oraz kurtka Józefa Piłsudskiego z lat 1920-1935, mundur generała broni Józefa Hallera z czasów 1918-1920, mundur generała Władysława Sikorskiego z lat 1940-1943, jak i mundury pułkownika Jana Kozietulskiego, generała dywizji Zygmunta Berlinga z 1944 roku, generała Jana Henryka Dąbrowskiego, generała Stanisława Sosabowskiego oraz generała Kazimierza Sosnkowskiego, a także pułkownika Stanisława Rostworowskiego oraz pułkownika Wacława Sieroszewskiego,
• suknie i siodła, w tym siodło hetmana Stefana Czarnieckiego, siodło koronacyjne króla Stanisława Leszczyńskiego oraz siodło Napoleona Bonaparte z czasów ekspedycji do Egiptu w 1799 roku; nie można pominąć siodła generała Jana Henryka Dąbrowskiego,
• samoloty, w tym TS-8 Bies, TS-11 Iskra, PZL-130 Orlik, PZL I-22 Iryda, An-26 oraz różne modele MiG-ów, w tym MiG-15, MiG-17, MiG-21, MiG-23, Su-20 oraz Ił-28; szczególną uwagę zwraca również samolot Ił-2,
• śmigłowce, z których wyróżnia się Mi-2 oraz Mi-24, stanowiący prawdopodobnie jedyny egzemplarz w Polsce, który pozwala zwiedzającym na wejście do wnętrza maszyny,
• czołgi, w tym polski rozpoznawczy czołg Tankietka TKS z 1939 roku, czołg T-34 z armatą 76 mm z 1942 roku, czołg IS-2, IS-3, czołg Sherman wersji „Grizzly” oraz pojazdy pancerne, takie jak samochód pancerny Kubuś z powstania warszawskiego i pojazd gąsienicowy Sd.Kfz. 303a „Goliath”, zdobyty przez powstańców w sierpniu 1944 roku przy ul. Sierakowskiej,
• artylerię, w tym pięć spiżowych luf działowych z przełomu XVI/XVII wieku, odlane w Nieświeżu dla Mikołaja Radziwiłła i wyłowione koło zamku Zabierz; armata ppanc. wz. 36 kal. 37 mm „Bofors”,
• brog palną: sztucer kozienicki, który był pierwszym seryjnie produkowanym karabinem polskiej konstrukcji, a także pistolet maszynowy Mors wz. 39, pistolet maszynowy „Błyskawica” produkowany przez Armię Krajową, ciężki karabin maszynowy wz. 30, pistolet „VIS” z numerem fabrycznym 0003 oraz karabin UR, który był używany do zwalczania pojazdów opancerzonych i czołgów we wrześniu 1939 roku.

Inne informacje

W muzeum występują unikalne eksponaty, w tym jedyny zachowany fragment rozebranego w 1917 roku pomnika Iwana Paskiewicza. Ten wyjątkowy artefakt to metalowa płyta, która przedstawia szturm wojsk rosyjskich na Warszawę w wrześniu 1831 roku.

Dodatkowo, na framudze drzwi wejściowych można zauważyć zachowany wypalony napis Waffen SS. To pamiątka z mrocznego okresu okupacji, kiedy to w budynku mieściły się magazyny SS.

Dyrektorzy MWP

Historia Muzeum Wojska Polskiego w Warszawie obfituje w postaci wybitnych dyrektorów, którzy na przestrzeni lat wpływali na jego rozwój. Poniżej przedstawiamy listę osób, które miały zaszczyt pełnić tę godną rolę:

• 1920−1936 – Bronisław Gembarzewski,
• 1945−1950 – Zbigniew Szacherski,
• 1951−1972 – Kazimierz Konieczny,
• 1972−1984 – Lucjan Jaworski,
• 1984–1989 – Witold Wincenty Lisowski,
• 1989−1991 – Andrzej Szerauc,
• 1991−1998 – Zbigniew Święcicki,
• 1998−2000 – Henryk Wielecki,
• 2000−2006 – Jacek Macyszyn,
• 2006–2012 – Janusz Cisek,
• 2012–2016 – Zbigniew Wawer,
• 2016–2019 – Adam Buława,
• 28 września 2019–16 stycznia 2020 – Paweł Żurkowski (p.o.),
• od 16 stycznia 2020 – 20 lutego 2024 – Paweł Żurkowski,
• od 20 lutego 2024 – Bogusław Pacek.

Oddziały muzeum

W Warszawie znajduje się kilka interesujących oddziałów Muzeum Wojska Polskiego, które związane są z historią i dziedzictwem wojskowym Polski. Oto niektóre z nich:

• Muzeum Katyńskie, ul. Jana Jeziorańskiego 4, Warszawa, w pobliżu Cytadeli Warszawskiej,
• Muzeum Polskiej Techniki Wojskowej, znajdujące się pod adresem ul. Powsińskiej 13, Warszawa, w pobliżu Fortu IX Czerniaków,
• Muzeum Broni Pancernej w Poznaniu, ul. 3 Pułku Lotniczego 4, Poznań,
• Muzeum Bitwy Warszawskiej 1920 roku w Ossowie, ul. Matarewicza, Ossów.

---

Oceń: Muzeum Wojska Polskiego w Warszawie

---