Eugeniusz Lokajski

Sport i rekreacja

Eugeniusz Zenon Lokajski był wybitną postacią, której życie miało miejsce w Warszawie, gdzie przyszedł na świat 14 grudnia 1908 roku. Jego życie zakończyło się tragicznie 25 września 1944 roku, również w tym samym mieście. Był polskim lekkoatletą oraz olimpijczykiem, co świadczy o jego zdolnościach sportowych oraz zaangażowaniu w rozwój polskiego sportu.

Lokajski nie był jednak znany jedynie ze swoich osiągnięć sportowych. Był również fotografem amatorem, co ukazuje jego zainteresowanie sztuką i dokumentowaniem rzeczywistości. W czasie II Rzeczypospolitej pełnił funkcję podporucznika piechoty rezerwy Wojska Polskiego, a po wybuchu II wojny światowej związał się z Armią Krajową, gdzie osiągnął stopień porucznika.

Jego aktywność w Armii Krajowej oraz udział w powstaniu warszawskim są dowodem jego odwagi i poświęcenia dla ojczyzny, co czyni go postacią godną upamiętnienia w historii Polski.

Życiorys

Urodziny Eugeniusza Lokajskiego miały miejsce w rodzinie rzemieślniczej, gdzie był synem Antoniego oraz Antoniny z domu Górakiewicz. W jego rodzinie znajdowała się także siostra, Zofia Lokajska-Domańska (1911–2009, znana jako „Zocha”) oraz brat Józef (1920–1943, noszący pseudonim „Grot”), który również był uznawanym oszczepnikiem. Oboje zaangażowali się w działania Armii Krajowej.

Kariera sportowa i pedagogiczna

Eugeniusz od najmłodszych lat był aktywny w sportach lekkiej atletyki, koncentrując się głównie na rzucie oszczepem, którego zaczął się uczyć w wieku 15 lat. Dodatkowo uprawiał pięciobój i dziesięciobój, a także skok wzwyż. Jego talent sportowy przyniósł mu medale na mistrzostwach Polski. W 1924 roku związał się z klubem KS Warszawianka, gdzie miał możliwość trenowania w wielu dyscyplinach, takich jak pływanie, bieganie oraz piłka nożna. Choć pragnął dołączyć do sekcji oszczepniczej, trener nie wyraził na to zgody.

Po zdaniu matury w ewangelickim Liceum im. Mikołaja Reja w Warszawie w 1928 roku, Lokajski podjął studia w Centralnym Instytucie Wychowania Fizycznego w Warszawie. Po ukończeniu nauki i odbyciu służby wojskowej w 1932 roku, ponownie wstąpił do KS Warszawianka, gdzie kontynuował swoją karierę sportową jako asystent i instruktor lekkiej atletyki w CIWF. W tym czasie stał się również nauczycielem wychowania fizycznego w swoim macierzystym liceum.

Eugeniusz osiągnął szczyty swojej kariery, zdobywając tytuł Mistrza Polski w rzucie oszczepem w 1934 roku, a w 1935 roku przyczynił się do sukcesu Polski, zdobywając wicemistrzostwo świata w pięcioboju, które odbyło się w Budapeszcie. W 1936 roku uczestniczył w Igrzyskach Olimpijskich w Berlinie, gdzie w rzucie oszczepem zajął 7. miejsce. Jego osiągnięcie, jakim był rekord Polski z wynikiem 73,27 m z 1936 roku, przetrwał 17 lat, a on sam był jednym z czołowych oszczepników na świecie przed wybuchem II wojny światowej.

Służba wojskowa

W latach 1931-1932 Eugeniusz odbył służbę wojskową w Szkole Podchorążych Rezerwy Piechoty w Zambrowie. Został awansowany na podporucznika rezerwy z dniem 1 stycznia 1934, zajmując 42. lokatę w korpusie oficerów piechoty. Kiedy wybuchła II wojna światowa, brał udział w kampanii wrześniowej jako dowódca plutonu 35 pułku piechoty. Po wtargnięciu ZSRR do Polski 17 września 1939 roku został aresztowany przez Sowietów w rejonie Brześcia, jednak udało mu się uciec z niewoli i już w październiku powrócił do Warszawy. Początkowo ukrywał się, pracując w Paprotni, a po pewnym czasie zajął się fotografią, w tym wykonywaniem zdjęć teatralnych. W 1942 roku otworzył zakład fotograficzny w rodzinnym mieszkaniu przy ulicy Łuckiej 2.

W czasie niemieckiej okupacji prowadził tajne nauczanie w CIWF oraz uczył gimnastyki w Prywatnej Szkole Powszechnej im. Mikołaja Reja. W styczniu 1944 roku wstąpił do Armii Krajowej, awansując na stopień porucznika i obejmując dowództwo plutonu w 3 kompanii Praskiej, wchodzącej w skład I batalionu rejonu III Rembertów, VII Obwodu Armii Krajowej „Obroża”.

W trakcie powstania warszawskiego był częścią kompanii sztabowej „Koszta” (pod ps. „Brok”), gdzie pełnił funkcję oficera łącznikowego i 30 sierpnia 1944 roku objął dowództwo plutonu. Uczestniczył w kluczowych natarciach na lokal „Esplanada” znajdujący się na rogu ulic Sienkiewicza i Marszałkowskiej, gmach PAST-y przy ul. Zielnej 37/39 oraz komendę policji na Krakowskim Przedmieściu. Zajmował się dokumentacją fotograficzną działań wojennych oraz zbrodni niemieckich, a jego prace spotkały się z dużym uznaniem, stanowiąc bezcenny materiał dowodowy o oporze Warszawy. Wykonał ponad 1000 zdjęć, ukazujących przebieg powstania warszawskiego.

Eugeniusz Lokajski zginął 25 września, gdy zatonął pod gruzami zniszczonej kamienicy przy ulicy Marszałkowskiej 129, po tym jak udał się tam w celu zakupu filmów do aparatu. Jego ciało wydobyto 15 maja 1945 roku, a spoczywa on na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie (kwatera 149-1-22).

Odznaczenia

W dniu 2 sierpnia 2009 roku, Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej, Lech Kaczyński, nadał pośmiertnie Eugeniuszowi Lokajskiemu Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski. To odznaczenie przyznano za wybitne zasługi w walce o niepodległość naszej Ojczyzny, co stanowi ważny element upamiętnienia jego działalności.

Upamiętnienie

Eugeniusz Lokajski to postać, która miała ogromny wpływ na świat sportu i kultury, co znajduje odzwierciedlenie w licznych dokumentach filmowych poświęconych jego osobie. Wśród nich można wymienić „Gienek” z 1968 roku, za którego scenariusz odpowiedzialni byli Jan Łomnicki i Marian Bekajło, oraz „Z archiwum porucznika Broka” z 2004 roku, w reżyserii Krzysztofa Kownasa.

W dniu 22 kwietnia 1978 roku, Sportowa Szkoła Podstawowa nr 55 w Łodzi z dumą przyjęła imię Eugeniusza Lokajskiego. W tej uroczystości wzięła udział jego siostra, Zofia Lokajska-Domańska, oraz kilku sportowców, którzy swoją obecnością podkreślili znaczenie tego wydarzenia.

Jeszcze jeden krok w kierunku upamiętnienia Lokajskiego miał miejsce 22 września 1981 roku, kiedy to Sportowa Szkoła Podstawowa nr 272 w Warszawie, która obecnie nosi nazwę Zespół Szkół Sportowych Nr 58 im. Eugeniusza Lokajskiego, zyskała swojego patrona. Ursynów, jedna z warszawskich dzielnic, oraz łódzkie Polesie to obszary, na których nadano ulice imieniem Eugeniusza Lokajskiego, co przyczynia się do pielęgnowania jego pamięci.

Po zakończeniu powstania warszawskiego, Zofia, siostra Eugeniusza, zadbała o to, aby zdjęcia oraz osobiste pamiątki po bracie nie zaginęły. Na początku XXI wieku, przekazała je na rzecz Muzeum Powstania Warszawskiego, co stanowi nieoceniony wkład w historię jego życia i działalności. W 2009 roku album z fotografiami Eugeniusza Lokajskiego, wydany przez Muzeum, zyskał zaszczytne pierwsze miejsce w konkursie Fotograficzna Publikacja Roku 2008, organizowanym przez Galerię f5 i Księgarnię Fotograficzną.

W 2014 roku, w hołdzie dla dorobku Lokajskiego, Stowarzyszenie Dziennikarzy Polskich ustanowiło Nagrodę im. Eugeniusza Lokajskiego, która jest przyznawana za wybitne osiągnięcia w fotografii sportowej. Ta nagroda jest dowodem uznania jego wkładu w rozwój sportu oraz dokumentacji sportowych wydarzeń.

Oceń: Eugeniusz Lokajski

★★★★★
Średnia ocena:4.84 Liczba ocen:15