Muzeum Historii Polski w Warszawie

---

Siedziba na warszawskiej Cytadeli

Gmach Muzeum Historii Polski zlokalizowany jest przy ulicy Gwardii 1, a jego otoczenie stanowi historyczna Cytadela w Warszawie. Muzeum graniczy z innymi istotnymi placówkami, takimi jak Muzeum Wojska Polskiego, Muzeum Katyńskie oraz Muzeum X Pawilonu.

Powierzchnia całkowita Muzeum Historii Polski przekracza 44 000 m², co czyni go jednym z większych obiektów kulturalnych w stolicy. Składa się z czterech kondygnacji nadziemnych oraz dwóch podziemnych. Przestrzeń przeznaczona na wystawę stałą wynosi 7300 m², a natomiast przestrzeń dla wystaw czasowych obejmuje 1400 m².

W obiekcie zaplanowano wiele różnorodnych udogodnień, w tym audytorium, salę kinowo-teatralną, oraz salę konferencyjną. Użytkownicy mogą także korzystać z sal edukacyjnych, biblioteki, sklepu muzealnego, punktów gastronomicznych, a także z pracowni konserwatorskich i magazynów. Ciekawym aspektem jest taras widokowy, który dostępny jest dla zwiedzających na dachu budynku. Tuż obok sal edukacyjnych zlokalizowano park edukacyjny, amfiteatr oraz plac zabaw dla dzieci.

Budynek został zaprojektowany przez znaną warszawską pracownię architektoniczną WXCA. Interesującym elementem architektonicznym są reliefy umieszczone na elewacji z kamienia, które nawiązują do wybranych symboli polskiej architektury. Wśród tych symboli znajdują się Drzwi Gnieźnieńskie, zamek na Wawelu, a także dzieła nawiązujące do stylu zakopiańskiego oraz modernizmu.

Wystawa stała (w budowie)

W Muzeum Historii Polski trwają intensywne prace nad wystawą stałą, która zajmie imponującą powierzchnię 7300 m². Na tej nowej ekspozycji znajdzie się około 3600 muzealiów, w tym ponad 2120 obiektów należących do Muzeum Historii Polski, jak również około 400 kopii oraz replik istotnych obiektów historycznych. Historia będzie opowiadana za pomocą różnorodnych środków, takich jak eksponaty, multimedia, scenografie oraz instalacje artystyczne.

W centralnym punkcie tej narracji znajdzie się tema wolności, z uwzględnieniem wielowiekowej tradycji polskiego parlamentaryzmu, wartości konstytucyjnych, historii parlamentu, a także walki o odzyskanie i zachowanie niepodległości. Osobne miejsce będą miały również zmagania z totalitaryzmami, a zwiedzający będą mogli poznać różne etapy polskiej historii w ramach sześciu galerii.

Ścieżka zwiedzania zaprowadzi ich m.in. do czasów Polski Piastów i Jagiellonów (od początków państwa do 1573 roku), przeprowadzając przez ważne okresy, takie jak Dawna Rzeczpospolita (1573–1795), czas zaborów (1796–1914), oraz lat współczesnych, od Niepodległej (1914–1939) po Polskę Walczącą (1939–1945) i okres komunizmu (1945–1990).

Warto odnotować, że prace nad scenariuszem wystawy prowadził zespół historyków Muzeum Historii Polski wspomagany przez wybitnych badaczy z najlepszych polskich ośrodków akademickich. Za projekt ekspozycji odpowiedzialne jest konsorcjum pracowni WWAA oraz Platige Image, które zwyciężyło w międzynarodowym konkursie przeprowadzonym przez Muzeum. Na czołowych miejscach w zespole zajmowali się tym Natalia Paszkowska oraz Boris Kudlička.

Narracyjna struktura wystawy będzie w szczególności koncentrować się na trzech kluczowych wątkach: wolności, tożsamości oraz przemianach cywilizacyjnych. Wolność zrozumiana nie tylko jako niepodległość, ale także przestrzeń działania politycznego i obywatelskiego, to temat niezmiernie istotny w kontekście historii Polski. Szerokie spojrzenie na ten temat pozwoli pokazać nie tylko unikalność ustroju dawnej Rzeczypospolitej, ale także losy walk o niepodległość w XIX i XX wieku.

Wątek tożsamościowy z kolei zbada drogę kształtowania się polskiej państwowości. Pomoże w wygłoszeniu historii o fenomenie wielonarodowej i wieloreligijnej Rzeczypospolitej, ukazując proces powstawania nowoczesnej tożsamości narodowej w czasach zaborów oraz dramatyczne wyzwania dla tej tożsamości, które niosły ze sobą okupacja niemiecka, zmiany granic, a także struktury społecznej.

Jednocześnie opowieść o przemianach cywilizacyjnych przybliży odwiedzającym codzienne życie w minionych epokach. Zostaną ukazane społeczne i gospodarcze skutki zmian technologicznych. Tematyka ta skoncentruje się na czasach wielkich rewolucji społeczno-gospodarczych, gdy cywilizacja europejska przechodziła głębokie przekształcenia, a ziemie polskie nie były wyjątkiem.

Trzy główne wątki, które zasilą wystawę, stworzą barwną podróż przez bogatą historię Polski. W czasie tej podróży, twórcy wystawy pragną zwrócić uwagę na wiele szczególnych miejsc (tzw. dominant). Na tych miejscach zaprezentowane zostaną kluczowe wydarzenia oraz zjawiska z przeszłości Polski, takie jak dwór Jagiellonów, panorama pola elekcyjnego, sceneria z okresu rewolucji przemysłowej, bitwa warszawska z 1920 roku, konspiracyjny lokal z czasów II wojny światowej oraz Stocznia Gdańska z sierpnia 1980 roku.

Zakończenie zaplanowane jest na jesień 2026 roku.

Dyrekcja i Rada Muzeum

W placówce Muzeum Historii Polski w Warszawie na stanowisku dyrektora pracował przez wiele lat Robert Kostro, który pełnił tę rolę od 2006 roku aż do roku 2024. W nadchodzących miesiącach, we wrześniu 2024, jego obowiązki przejmie Marcin Napiórkowski, który stanie na czoło tej instytucji kultury.

Do składu Rady Muzeum Historii Polski na kadencję 2024–2028 zostali powołani renomowani eksperci i naukowcy, wśród których znajdują się: dr hab. Jolanta Choińska-Mika, dr hab. Dorota Folga-Januszewska, prof. dr hab. Andrzej Friszke, oraz prof. Robert I. Frost. Dodatkowo, w radzie zasiądą także: dr hab. Aleksander Hall, dr Łukasz Kamiński, prof. dr hab. Krzysztof Jan Mikulski, dr Michał Niezabitowski, prof. Alvydas Nikžentaitis, a także dr Paweł Pietrzyk.

W gronie uznawanych autorytetów znaleźli się również prof. dr hab. Dariusz Stola, prof. dr hab. Tomasz Szarota oraz Małgorzata Zakrzewska i dr hab. Marcin Zaremba.

W przeszłości w Radzie Muzeum zasiadali wybitni intelektualiści, tacy jak Richard Butterwick-Pawlikowski, Władysław Bartoszewski, Andrzej Chojnowski, Norman Davies, oraz Jarosław Gowin. Inni znani członkowie to Rafał Habielski, Wojciech Kilar, Marek Kraszewski, Janusz Kurtyka, a także Ryszard Legutko.

Swoją wiedzę i doświadczenie w przeszłości wkładali również: Andrzej Paczkowski, Kazimierz Przybysz, Andrzej Seweryn, Wojciech Tygielski, Zofia Zielińska, a także Alicja Knast oraz Filip Musiał. Wśród były także takie postacie jak Andrzej Rottermund, Paweł Śpiewak, Renata Wiśniewska oraz Wojciech Roszkowski.

Niezwykle cenni byli również: Andrzej Chwalba, Wojciech Fałkowski, Paulina Florjanowicz, Dorota Folga-Januszewska, Adolf Juzwenko, a także Zdzisław Krasnodębski oraz Katarzyna Mieczkowska. Ważną rolę odgrywał również prof. Andrzej Nowak oraz Bronisław Wildstein.

Historia powstawania Muzeum Historii Polski

„Muzeum Historii Polski zostało powołane 2 maja 2006 roku. Przez wiele lat instytucja ta zmagała się z brakiem stałej siedziby, co komplikowało prezentowanie jej osiągnięć. Początkowo planowano umiejscowić Muzeum w odbudowywanym Pałacu Saskim, jednakże pomysł ten został porzucony w związku z decyzją miasta o zaniechaniu odbudowy. Kolejną rozważaną lokalizacją był Wilanów. W końcu, we wrześniu 2008 roku, władze Warszawy zatwierdziły na szóstą propozycję lokalizację nad Trasą Łazienkowską, w parku, w okolicy pomiędzy Skarpą Warszawską a placem Na Rozdrożu.

Dzięki decyzji ministra kultury i dziedzictwa narodowego Bogdana Zdrojewskiego oraz władz Warszawy, z Hanną Gronkiewicz-Waltz na czele, na początku 2009 roku podjęto ostateczną decyzję o lokalizacji Muzeum. Także, 6 kwietnia 2009 roku ogłoszono międzynarodowy konkurs architektoniczny na projekt siedziby Muzeum Historii Polski. Zwycięzca konkursu został wybrany 6 grudnia tego samego roku, a była to pracownia Paczowski et Fritsch z Luksemburga.

W 2010 roku Muzeum uzyskało zgodę Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego na rozpoczęcie negocjacji w sprawie umowy z architektami, a także pozytywną decyzję o warunkach środowiskowych. Niestety, w listopadzie 2010 roku, decyzją MKiDN, wstrzymano dalsze prace nad projektem oraz wydatkowanie dotacji inwestycyjnej. W następnych latach zajęto się stworzeniem wstępnej wyceny kosztów budowy oraz kompletną dokumentacją geologiczno-inżynieryjną dla Muzeum w lokalizacji nad Trasą Łazienkowską.

W maju 2014 roku złożono wniosek dotyczący decyzji o warunkach zabudowy dla tej inwestycji. We wrześniu 2014 roku ówczesna minister MKiDN, prof. Małgorzata Omilanowska, wskazała na konieczność weryfikacji dotychczasowych ustaleń. W 2015 roku zaczęto rozważać budowę Muzeum na Cytadeli Warszawskiej oraz wsparcie finansowe projektu przez rząd, co zostało oficjalnie potwierdzone uchwałą Rady Ministrów z 21 lipca 2015 roku.

Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego, pod kierownictwem prof. Piotra Glińskiego, od jesieni 2015 roku zdradziło chęć przyspieszenia prac nad budową oraz wystawą stałą Muzeum. Budowa miała się odbywać zgodnie z zmodyfikowanym projektem, stworzonym wcześniej dla Muzeum Wojska Polskiego. Mimo ponownych ustaleń, w 2016 roku minister kultury wprowadził istotne zmiany w projekcie, które rząd zaakceptował w październiku 2017 roku, zwiększając jednocześnie powierzchnię Muzeum i koszty inwestycji o około 113%, a także wydłużając czas budowy o rok.

29 stycznia 2016 roku podpisano umowę na wykonanie projektu nowego gmachu Muzeum Historii Polski. 7 listopada 2016 roku zaprezentowano w końcu jego projekt. W październiku 2017 roku rozpoczęto przetarg na prace budowlane, który zakończono 15 maja 2018 roku, kiedy to wybrano firmę Budimex S.A. Dnia 30 maja w Pałacu Rzeczypospolitej odbyło się podpisanie umowy na budowę siedziby MHP, a 6 lipca tego samego roku rozpoczęły się prace budowlane na Cytadeli.

Już wkrótce, 11 października 2018 roku wmurowano kamień węgielny pod nowego Muzeum. Uroczystość zgromadziła wiele znakomitości, w tym premiera Mateusza Morawieckiego oraz wicepremiera i ministra kultury prof. Piotra Glińskiego. Prace budowlane zakończono w sierpniu 2023 roku.”

Działalność

Muzeum Historii Polski ma znaczący wkład w promocję kultury i historii, organizując liczne wystawy zarówno w kraju, jak i za granicą. W ciągu swojej działalności, instytucja ta zorganizowała mnóstwo wystaw, w tym w prestiżowych miejscach jak siedziba Organizacji Narodów Zjednoczonych, Parlament Europejski oraz Bundestag w Niemczech. To właśnie w tych kluczowych lokalizacjach, Muzeum prezentowało swoją ofertę, która znalazła także uznanie w Holandii i na Węgrzech, gdzie otwarto tam stałe wystawy.

Edukacja jest również kluczowym filarem działalności Muzeum. Zajęcia i warsztaty skierowane są do różnych grup wiekowych, a towarzyszą im liczne konkursy, plebiscyty historyczne oraz wydarzenia plenerowe. Muzeum promuje także aktywności takie jak gry edukacyjne oraz szkolenia przeznaczone dla nauczycieli. Co roku, z okazji Narodowego Święta Niepodległości, odbywa się plenerowa impreza pod nazwą Przystanek Niepodległość, która przyciąga wielu zainteresowanych.

Warto zaznaczyć, że Muzeum wydało ponad 130 różnorodnych publikacji, które zdobyły szereg nagród, w tym Nagrodę im. prof. Jerzego Skowronka oraz nagrody przyznawane w kategorii edytorskiej. Wkład Muzeum w rozwój nauk historycznych obejmuje także stworzenie bazy danych BazHum, która zawiera bibliograficzne i pełnotekstowe zasoby czasopism humanistycznych.

Muzeum Historii Polski nie działa w izolacji. Współpracuje z innymi instytucjami, w tym muzeami oraz organizacjami edukacyjnymi, rozszerzając swoje horyzonty w krajach takich jak Belgia, Francja, Holandia, Niemcy, Wielka Brytania i Węgry. Do grona jego partnerów należą między innymi Ministerstwo Spraw Zagranicznych RP oraz instytucje akademickie z Wilna, Londynu czy Aberdeen.

W zbiorach Muzeum znajduje się niemal 60 tysięcy obiektów, w tym dzieła sztuki, artefakty rzemiosła artystycznego, fotografie, mapy, militaria oraz znaleziska archeologiczne. Każdy z tych obiektów stanowi świadectwo bogatej historii Polski, sięgającej różnych epok.

Ostatnio, w grudniu 2022 roku, zainaugurowano działalność Młodzieżowej Rady Muzeum Historii Polski. Celem tej inicjatywy jest wspieranie Muzeum w realizacji jego misji, a także angażowanie młodzieży w tworzenie interesującej i atrakcyjnej oferty dla młodszych odbiorców. Członkowie Rady mają także możliwość realizacji własnych projektów w partnerstwie z Muzeum.

Stowarzyszenie Przyjaciół Muzeum Historii Polski

Od 2011 roku funkcjonuje przy Muzeum Stowarzyszenie Przyjaciół Muzeum Historii Polski, które gromadzi historyków oraz intelektualistów reprezentujących różnorodne środowiska. Głównym celem tej organizacji jest wspieranie różnych działań Muzeum, a także angażowanie się w dyskusje dotyczące jego działalności oraz roli, jaką odgrywa w społeczeństwie. Co więcej, Stowarzyszenie dąży do budowy aktywnej i zaangażowanej społeczności.

Od listopada 2015 roku, przewodniczącym Stowarzyszenia jest dr Mateusz Werner, natomiast w skład zarządu wchodzą też Lena Dąbkowska, Adam Barbasiewicz oraz Oskar Tułodziecki. W gronie członków założycieli Stowarzyszenia znajdują się znane osobistości, takie jak Andrzej Chwalba, Antoni Dudek, Krzysztof Król, Zdzisław Najder, Wojciech Roszkowski, Adam Daniel Rotfeld, Andrzej Sadowski oraz Henryk Samsonowicz.

W należy nadal odnotować, że w przeszłości Stowarzyszenia przewodniczyli również Kazimierz Wóycicki oraz Magdalena Gawin, którzy przyczynili się do jego rozwoju.

---

Oceń: Muzeum Historii Polski w Warszawie

---