Wilanów to malownicza dzielnica Warszawy, znajdująca się w lewobrzeżnej części stolicy. W ramach struktury administracyjnej miasta, jest to jedna z osiemnastu jednostek pomocniczych m.st. Warszawy, co podkreśla jej znaczenie w organizacji urbanistycznej.
Warto dodać, że do 1951 roku Wilanów pełnił funkcję siedziby gminy wiejskiej, co świadczy o jego historycznym dziedzictwie oraz tożsamości lokalnej, która przetrwała przez lata.
Informacje ogólne
Wilanów jest niezwykle interesującą dzielnicą Warszawy, która została podzielona na osiem wyraźnych obszarów, zgodnie z miejskim systemem informacji (MSI). Do najważniejszych z nich należą:
- Wilanów Wysoki,
- Wilanów Niski,
- Wilanów Królewski,
- Błonia Wilanowskie,
- Powsinek,
- Zawady,
- Kępa Zawadowska,
- Powsin.
Ta różnorodność obszarów sprawia, że Wilanów jest miejscem pełnym atrakcji i możliwości do odkrycia. Warto również zwrócić uwagę na sąsiedztwo tej dzielnicy. Granice Wilanowa wyznaczają:
- od zachodu – dzielnica Ursynów,
- od północy – dzielnica Mokotów,
- od wschodu, poprzez Wisłę – dzielnica Wawer,
- od południa – gmina Konstancin-Jeziorna, w powiecie piaseczyńskim.
Wilanów, z jego pięknym tłem przyrodniczym i urbanistycznym, stanowi ważny element Warszawy.
Historia
Wilanów, znany z bogatej historii, to jedna z najstarszych osad w pobliżu Warszawy. Warto zauważyć, że do końca XVII wieku miejsce to funkcjonowało pod nazwą Milanów. Historia osady sięga czasów, gdy do 1338 roku znajdowała się ona w rękach opactwa benedyktynów z Płocka. W 1338 roku tereny te przeszły na własność księcia Trojdena, który był księciem czerskim i sochaczewskim. W kolejnych latach Milanów miał wielu właścicieli, w tym między innymi rodów Milanowskich, Leszczyńskich oraz Krzyckich.
Wieś szlachecka Milianowo, w 1580 roku, została umiejscowiona w powiecie warszawskim, w ziemi warszawskiej województwa mazowieckiego. Na tym obszarze istniało także osadnictwo olęderskie.
Początkowa nazwa osady – Milanowo lub Milanów – pojawia się w średniowiecznych dokumentach pod różnymi postaciami: Mylynow (1350), Milonowo (1377), Milonów (1422), Milonowo (1426). Nazwa prawdopodobnie wywodzi się od imienia osobowego Milon lub Milan, które z kolei mogło być związane z imionami takimi jak Miłosław czy Miłobrat. Obecna forma nazwy jest efektem spolszczenia łacińskiej nazwy rezydencji Villa Nova, która powstała w XVII wieku.
W 1677 roku dwór w Milanowie został nabyty przez Jana III Sobieskiego, za pośrednictwem Marka Matczyńskiego. W 1720 roku teren, wraz z pałacem, został zakupiony przez Elżbietę Helenę Sieniawską. W latach 1730–1733 Wilanów użytkował August II Mocny. W kolejnych latach dobra wilanowskie znajdowały się w rękach wpływowych rodów, takich jak Czartoryscy, Lubomirscy i Potoccy.
W 1892 roku, zgodnie z testamentem Aleksandry z Potockich, majątek został przekazany hrabiemu Ksaweremu Branickiemu, który pozostał właścicielem Wilanowa aż do końca II wojny światowej.
W 1937 roku zbudowano jednotorową trasę tramwajową z Sadyby do Wilanowa, a 15 maja tego samego roku uruchomiono podmiejską linię tramwajową oznaczoną literą „W”.
W czasach okupacji niemieckiej na terenie Wilanowa Niemcy utworzyli dwa obozy pracy dla Żydów oraz oddział roboczy jeńców radzieckich, będący filią obozu w Beniaminowie.
Po 1945 roku zespół pałacowo-ogrodowy Wilanowa przeszedł w ręce państwa. Stał się on oddziałem Muzeum Narodowego w Warszawie. Od 1995 roku działa jako Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie, wcześniej funkcjonujące pod nazwą Muzeum Pałac w Wilanowie.
W 2005 roku uruchomiono Oczyszczalnię Ścieków „Południe” przy ul. Sytej, która obsługuje północną część lewobrzeżnej Warszawy.
W październiku 2024 roku otwarto nową linię tramwajową, która prowadzi z ul. Spacerowej na Mokotowie do Miasteczka Wilanów.
Rada Dzielnicy
W ramach działalności Rady Dzielnicy Wilanów, zgromadzone zostały dane dotyczące reprezentacji poszczególnych ugrupowań politycznych w kadencjach na przestrzeni lat. Poniższa tabela ilustruje wyniki wyborów oraz liczbę mandatów zdobytych przez różnorodne ugrupowania w kolejnych kadencjach:
| Ugrupowanie | Kadencja 2002–2006 | Kadencja 2006–2010 | Kadencja 2010–2014 | Kadencja 2014–2018 | Kadencja 2018–2024 |
|---|---|---|---|---|---|
| Sojusz Lewicy Demokratycznej | 2 | 1 (LiD) | – | – | – |
| Prawo i Sprawiedliwość | 3 | 4 | 3 | 3 | 2 |
| Nasz Wilanów | 2 | – | – | – | – |
| Jutro Wilanowa i Powsina | 1 | – | – | – | – |
| Platforma Obywatelska | 4 | 8 | 7 | 11 | 13 |
| Wilanów Zielony | 1 | – | – | – | – |
| Wilanów Niski | 1 | – | – | – | – |
| Nasze Osiedle | 1 | – | – | – | – |
| Wilanów Wysoki i Domki | – | 1 | – | – | – |
| Przyszłość Wilanowa | – | 1 | – | – | – |
| Niezależny Wilanów Wysoki i Niski | – | – | 2 | – | – |
| Stowarzyszenie Mieszkańców Miasteczka Wilanów | – | – | 2 | 7 | 5 |
| Warszawska Wspólnota Samorządowa | – | – | 1 | – | – |
| Pozytywny Wilanów | – | – | – | – | 1 |
Przypisy
- a b c Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2024 roku. Tabl. 21 Powierzchnia, ludność oraz lokaty według gmin. [w:] Główny Urząd Statystyczny [on-line]. stat.gov.pl, 22.07.2024 r. [dostęp 01.08.2023 r.]
- Tramwajem do Wilanowa. [w:] Urząd m.st. Warszawy [on-line]. 29.10.2024 r. [dostęp 30.10.2024 r.]
- Oczyszczalnia Południe już startuje. [w:] Urząd m.st. Warszawy [on-line]. um.warszawa.pl, 20.06.2005 r. [dostęp 04.09.2020 r.]
- Zakład „Południe”. [w:] Miejskie Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji w m.st. Warszawie Spółka Akcyjna [on-line]. mpwik.com.pl. [dostęp 04.09.2020 r.]
- Grzegorz Lisicki: Co Warszawie zostało po Olendrach: Gouda, wierzby, Kępa. wyborcza.pl, 22.04.2012 r. [dostęp 31.08.2019 r.]
- Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 05.05.1951 r. w sprawie zmiany granic miasta stołecznego Warszawy (Dz.U. z 1951 r. nr 27, poz. 199)
- Art. 5 i 14 ustawy z dnia 15.03.2002 r. o ustroju miasta stołecznego Warszawy (Dz.U. z 2018 r. poz. 1817)
- Dzielnica Wilanów. [w:] Zarząd Dróg Miejskich [on-line]. zdm.waw.pl. [dostęp 16.07.2016 r.]
- Wojciech Fijałkowski: Szlakiem warszawskich rezydencji i siedzib królewskich. Warszawa: Wydawnictwa PTTK „Kraj”, 1990 r. s. 48. ISBN 83-7005-191-X.
- Kazimierz Rymut: Nazwy miast Polski. Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1987 r. s. 263. ISBN 83-04-02436-5.
- Adolf Pawiński, Polska XVI wieku pod względem geograficzno-statystycznym. T. 5: Mazowsze, Warszawa 1895 r. s. 261.
- Czesław Pilichowski: Obozy hitlerowskie na ziemiach polskich 1939–1945. Informator encyklopedyczny. Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1979 r. s. 113. ISBN 83-01-00065-1.
- W Warszawskich tramwajach elektrycznych 1908–1998. Tom I. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, 1998 r. s. 6. ISBN 83-907574-00.
- W Warszawskich tramwajach elektrycznych 1908−1998. Tom II. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, 1998 r. s. 23. ISBN 83-907574-00.
- w błąd Pacuskiego, wieś ta nazywała się Wilanowem od XVII wieku a nie do XVII wieku jak podaje
- Wybory samorządowe 2018 [online], wybory2018.pkw.gov.pl [dostęp 23.10.2018 r.]
- Wyniki wyborów do Rady Dzielnicy Wilanów. www.wilanow.pl. [dostęp 12.10.2015 r.]
- Wybory Samorządowe 2010 - Geografia wyborcza - Województwo mazowieckie - miasto st. Warszawa - dz. Wilanów. wybory2010.pkw.gov.pl. [dostęp 12.10.2015 r.]
- Geografia wyborcza - Wybory samorządowe - Państwowa Komisja Wyborcza. wybory2006.pkw.gov.pl. [dostęp 12.10.2015 r.]
- Państwowa Komisja Wyborcza: Wybory samorządowe. wybory2002.pkw.gov.pl. [dostęp 12.10.2015 r.]
Pozostałe obiekty w kategorii "Dzielnice":
Wilanów Królewski | Muranów | Stary Imielin | Stary Żoliborz | Augustówka (Warszawa) | Henryków (Mokotów) | Muranów (obszar MSI) | Bemowo | Białołęka | Wola (Warszawa) | Ursynów | Służew | Sielce (Warszawa) | Śródmieście Północne | Ksawerów (Warszawa) | Ustronie (Warszawa) | Ujazdów (Warszawa) | Karolin (Warszawa) | Bielany (Warszawa) | Buraków (Warszawa)Oceń: Wilanów