Kazimierz Wóycicki (publicysta)

---

Życiorys

Rodzice Kazimierza Wóycickiego odegrali znaczącą rolę w historii, będąc aktywnymi uczestnikami konspiracji w czasach II wojny światowej, a także żołnierzami powstania warszawskiego. Swoje wykształcenie zdobywał na Uniwersytecie Warszawskim, a także na wydziale filozoficznym KUL. Temat jego pracy magisterskiej, Absolut i wybór w filozofii Jean Grenier, był realizowany pod okiem profesora Stefana Świeżawskiego w latach 1967–1974.

W okresie 1972–1975 nawiązał współpracę ze wschodnioniemiecką organizacją „Akcją Pokuty”, a jego kontakty z opozycją wschodnioniemiecką obejmowały osobistości, takie jak F. Magirius, L. Mehlhorn oraz W. Templin. Przez następne lata, od 1973 do 1983, stał się częścią redakcji miesięcznika „Więź”, gdzie pracował jako współpracownik Tadeusza Mazowieckiego. Jego publikacje dotyczyły różnych tematów, w tym Stanisława Brzozowskiego i Floriana Znanieckiego oraz wywiadów z takimi osobowościami jak Stanisław Barańczak, Adam Zagajewski oraz Ryszard Krynicki.

Był aktywnym uczestnikiem opozycji demokratycznej i pełnił rolę redaktora oraz publicysty w prasie drugiego obiegu, a także działał w Klubie Inteligencji Katolickiej w Warszawie w latach 1976–1980. 20 sierpnia 1980 roku podpisał głośny apel 64 uczonych, pisarzy oraz publicystów nawołujący do podjęcia dialogu z strajkującymi robotnikami.

W trakcie stanu wojennego (1981–1982) został internowany. Po tym doświadczeniu, w latach 1983–1985, studiował politologię oraz historię współczesną na Uniwersytecie we Fryburgu i otrzymał stypendium KAAD oraz Fundacji Konrada Adenauera. Jako dziennikarz sekcji polskiej BBC w latach 1986–1987, tworzył liczne reportaże oraz wywiady z osobistościami takimi jak K. Biedenkopf i E. Kristoffersen.

Po powrocie do Polski objął stanowisko sekretarza Komitetu Obywatelskiego przy Lechu Wałęsie, gdzie zajmował się kontaktami zagranicznymi, oraz był zastępcą redaktora naczelnego „Więzi”. Działał również na rzecz poszerzenia kontaktów „Solidarności” z niemieckimi partnerami i współredagował ważne dokumenty wspierające dialog między Polakami a Niemcami.

W latach 1990–1993 pełnił rolę redaktora naczelnego „Życia Warszawy”, a od 1993 do 1996 był dziennikarzem oraz redaktorem naczelnym działu informacji krajowej Wiadomości I Programu TVP. Jego działalność obejmowała cykliczny projekt, wspierany przez Fundację im. Friedricha Eberta, noszący tytuł Obrachunek z historią – wyzwanie europejskie, który zakończył się publikacją książki Ofiary czy współwinni. Nazizm i sowietyzm w świadomości historycznej.

W latach 1996–1999 był dyrektorem Instytutu Polskiego w Düsseldorfie, gdzie realizował m.in. projekt polsko-niemiecko-francuskiego okrągłego stołu oraz współinicjował projekt Kaczmarek i inni. W 1998 roku brał udział w badaniach dotyczących grupy polskojęzycznej w Niemczech, które były prowadzone przez Instytut Zachodni im. Zygmunta Wojciechowskiego, publikując wyniki badań w tomie Być Polakiem w Niemczech.

Kazimierz Wóycicki był współzałożycielem oraz prezesem Instytutu Niemiec i Europy Północnej w Szczecinie, a także kuratorem wystawy „Dwie bramy wolności”, zorganizowanej w Berlinie z okazji rocznicy upadku muru berlińskiego w 1999 roku. Pracę doktorską na temat Niemiecki obrachunek z przeszłością 1933–1945 obronił w 2000 roku na Uniwersytecie Wrocławskim.

Jego Know-How w dziedzinie niemieckiej polityki historycznej oraz licznych inicjatyw akademickich, takich jak „Grupa Kopernika”, gdzie wykładał w Wyższej Szkole Administracji Publicznej w Szczecinie, a także pełnił rolę prezesa Instytutu Niemiec i Europy Północnej, potwierdzają jego znaczenie jako eksperta w tej dziedzinie.

Od 2000 roku do 2004 roku pełnił rolę dyrektora Instytutu Polskiego w Lipsku. W 2004 roku rozpoczął pracę jako dyrektor szczecińskiego Oddziału Instytutu Pamięci Narodowej, a także stał się wykładowcą na Uniwersytecie Szczecińskim. W latach 2008-2010 był doradcą kierownika Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych oraz kontynuował nauczanie na Studium Europy Wschodniej Uniwersytetu Warszawskiego, a także prowadził wykłady na zagranicznych uniwersytetach w Brnie, Kamieńcu Podolskim, Lipsku i Ratyzbonie.

We wrześniu 2016 roku objął funkcję wiceprzewodniczącego Partii Demokratycznej – demokraci.pl, a po przekształceniu jej w Unię Europejskich Demokratów w listopadzie tego samego roku pozostawał członkiem zarządu partii, mimo że w 2019 roku zdecydował się wystąpić z UED w proteście przeciwko koalicji z Kukizem.

Obecnie, od 2019 roku, prowadzi Akademię Wschód przy Fundacji Domu Wschodniego, nieprzerwanie angażując się w działalność na rzecz zrozumienia i współpracy międzykulturowej.

Odznaczenia

W październiku 2007 roku Kazimierz Wóycicki został odznaczony Krzyżem Zasługi na wstędze Orderu Zasługi Republiki Federalnej Niemiec. To ważne wyróżnienie podkreśla jego wkład w relacje polsko-niemieckie.

Następnie, w 2011 roku, uhonorowano go Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski, co jest jednym z najwyższych odznaczeń państwowych w Polsce, przyznawanym za szczególne zasługi w służbie publicznej.

W roku 2000 przyznano mu tytuł Ambasadora Szczecina, co także wskazuje na jego znaczenie dla lokalnej społeczności oraz promocji regionu.

Twórczość

Kazimierz Wóycicki jest autorem wielu istotnych publikacji, które poruszają najważniejsze aspekty relacji polsko-niemieckich oraz historii naszego regionu. Wśród jego dzieł znajdują się zarówno książki, jak i opracowania, które odzwierciedlają różnorodne podejścia do zagadnień związanych z historią Niemiec oraz Polską.

• Czy bać się Niemców? (wstęp Stanisław Stomma; CDN 1990),
• Niemcy współczesne i stosunki polsko-niemieckie, Instytut Niemiec i Europy Północnej, Wyższa Szkoła Administracji Publicznej 2003, ISBN 83-88044-81-8; seria: „Polsko-Niemiecka Biblioteka Szczecińska”,
• Kalendarium niezwykłego miasta. Szczecin 1945–1989, wespół z Anną Bartczak; Instytut Niemiec i Europy Północnej, Wyższa Szkoła Administracji Publicznej 2004, ISBN 83-88044-12-5,
• Niemiecki rachunek sumienia. Niemcy wobec przeszłości 1933–1945, Atut – Wrocławskie Wydawnictwo Oświatowe 2004, 2005, ISBN 83-89247-70-4; seria: „Zrozumieć Niemcy”, t.2,
• Europejski konflikt pamięci, Fundacja Konrada Adenauera, Przedstawicielstwo w Polsce, 2008; seria: „Raporty Fundacji Konrada Adenauera”,
• Jak rozmawiać z Niemcami. O trudnościach dialogu polsko-niemieckiego i jego europejskim wyzwaniu, we współpracy z Waldemar Czachur: Atut – Wrocławskie Wydawnictwo Oświatowe, Wrocław 2009, ISBN 978-83-7432-455-7,
• Niemiecka pamięć. Rozrachunek z przeszłością NRD i przemiany niemieckiej świadomości historycznej, Instytut Historii Nauki PAN – Oficyna Wydawnicza ASPRA-JR, Warszawa 2011, ISBN 978-83-7545-288-4,
• Zuchause an der Neisse. Goerlitz und Zgorzelec 1945–1989 / Dom nad Nysą.Zgorzelec i Goerlitz 1945–1989. Kronika wydarzeń, GAJT Gorelitz-Zgorzelec 2012, ISBN 978-83-62584-22-2,
• Polska na globalnej szachownicy, wspólnie z Adamem Balcerem, Poltext, Warszawa 2014,
• Nostalgia i polityka. Esej o powrocie do Europy środkowej, Warszawa 2015, ISBN 978-83-6267-44-6,
• Ностальгія і політика. Есе про повернення до Центральної Європи, Discursus 2016, ISBN 978-617-7236-72-5,
• Krótka historia UPA dla Polaków. Czy historycy nas pogodzą?, Pracownia Wydawnicza, Warszawa 2019, ISBN 978-83-954000-1-8,
• W Pogoni za Wolnością. Białoruska rewolucja, Pracownia Wydawnicza, Warszawa 2020, ISBN 978-83-954-000-7-0,
• Lista agentury, Wydawnictwo Nieoczywiste, ISBN 978-83-66402-57-7,
• Globalna Ukraina, Wydawnictwo Arbitror, ISBN 978-83-66095-36-6,
• Dewastacja III RP. Kaczyński i jego ideolodzy, Wydawnictwo Nierzeczywiste, Warszawa 2024, ISBN 978-83-67895-16-3,
• Nieprzetrawione ośmiorniczki. Jak niszczono w Polsce zaufanie. Państwo prawa i rosyjska agentura wpływu, Wydawnictwo Nieoczywiste, Warszawa, ISBN 978-83-67895-24-8.

Wszystkie te publikacje stanowią cenne źródło wiedzy na temat polsko-niemieckich relacji, europejskiego kontekstu oraz polskiej historii.

Prace zbiorowe i inne prace redakcyjne

Kazimierz Wóycicki, ceniony publicysta, ma na swoim koncie szereg prac zbiorowych oraz redakcyjnych, które wzbogacają nasze zrozumienie historycznych relacji między Polską a Niemcami, a także szerszymi kontekstami europejskimi. Oto niektóre z jego znaczących publikacji:

• Nous chretiens de Pologne (współpraca w pracy zbiorowej; Editions Cana, Paryż 1979, 1986, ISBN 2-86335-007-2),
• Ofiary czy współwinni. Nazizm i sowietyzm w świadomości historycznej (autor wstępu; red. Włodzimierz Borodziej; Oficyna Wydawnicza Volumen, Fundacja im. Friedricha Eberta 1997),
• Spór o niemiecką pamięć: debata Walser – Bubis (autor wstępu pracy zbiorowej; wybór tekstów i przypisy Piotr Buras; Centrum Stosunków Międzynarodowych 1999, ISBN 83-88216-04-X),
• Deutschland-Polen-Osteuropa. Deutsche und polnische Vorüberlegung zu einer gemeinsamen Ostpolitik der erweiterten Europäischen Union (redakcja; wespół z Dieterem Bingenem (inne języki); Harrassowitz, Wiesbaden 2002, ISBN 3-447-04627-9),
• Przyjaźń nakazana? Stosunki między NRD i Polską w latach 1949–1990 (współautor redakcji; wespół z Basilem Kerskim i Andrzejem Kotulą; Instytut Niemiec i Europy Północnej, Wyższa Szkoła Administracji Publicznej 2003, ISBN 83-88044-66-4; seria: „Polsko-Niemiecka Biblioteka Szczecińska”),
• Die Destruktion des Dialogs. Zur innenpolitischen Instrumentalisierung negativer Fremdbilder und Feindbilder (wespół z Dieterem Bingenem (inne języki) i Peterem Oliverem Loew; Harrassowitz, Wiesbaden 2007, ISBN 978-3-447-05488-1),
• Die Kopernikus-Gruppe. Zwischenbilanz eines deutsch-polnischen Gesprächskreises (redakcja; wespół z Dieterem Bingenem (inne języki); Harrassowitz, Wiesbaden 2007, ISBN 978-3-447-05455-3),
• Zrozumieć historię-kształtować przyszłość. Stosunki polsko-niemieckie w latach 1933–1949 (współautor pracy zbiorowej; współautorzy: Małgorzata Ruchniewicz, Krzysztof Ruchniewicz, Tobias Weger (inne języki); Wydawnictwo Gajt s.c. Wrocław-Drezno 2007, ISBN 978-83-88178-45-0),
• Polacy i Niemcy – utrata ziem wschodnich a stosunek do wschodnich sąsiadów, [w:] Odra – Oder. Panorama europejskiej rzeki (praca zbiorowa; red. naukowa Karl Schlögel i Beata Halicka; Wydawnictwo Instytutowe 2008, ISBN 978-83-922273-1-1).

Każda z tych publikacji przyczynia się do lepszego zrozumienia skomplikowanej historii stosunków polsko-niemieckich oraz wpływa na kształtowanie wspólnej pamięci historycznej.

---

Oceń: Kazimierz Wóycicki (publicysta)

---