Romuald Gutt

---

Życiorys

Romuald Gutt przyszedł na świat w rodzinie związanej z polskim ruchem robotniczym, w której ojcem był Stanisław (1868–około 1907), a matką Natalia z Maruszewskich (1865–1919). Miał dwie siostry: Jadwigę, z mężem Benoit (ur. 1889), oraz Kamillę, a także brata Eryka Bolesława, który zmarł w 1892 roku. Jego kształcenie odbywało się w Szwajcarii, gdzie w początkowych latach XX wieku uczęszczał do Szkoły Sztuk Pięknych w Zurychu oraz studiował w Szkole Technicznej w Winterthur, gdzie w 1908 roku uzyskał dyplom.

W 1909 roku Romuald Gutt powrócił do Polski, a jego prace zadebiutowały na wystawie w Rzymie w 1910 roku, gdzie zaprezentował pawilon polski. Przez pierwsze dwie dekady XX wieku pozostawał pod wyraźnym wpływem „stylu dworkowego”. Pomimo tego, jego twórczość w okresie międzywojennym charakteryzowała się różnorodnymi projektami takimi jak domy jednorodzinne, szkoły, obiekty użyteczności publicznej oraz cmentarze wojenne, które powstały w czasie I wojny światowej. W okresie tym w jego pracach można dostrzec oznaki stylu modernistycznego, a także szczególne upodobanie do elementów z odsłoniętej cegły, zwłaszcza szarej cegły cementowej, oraz różnych form konstrukcyjnych.

Romuald Gutt uważał, że fundamentem architektury jest funkcjonalność oraz praktyczność. Przed wybuchem II wojny światowej zaangażował się w przebudowę domu i parku marszałka Józefa Piłsudskiego w Zułowie na Wileńszczyźnie, jak również w prace nad kopcem Piłsudskiego w Krakowie. Stworzył także projekt nadbudowy drugiego piętra pałacu w Nieborowie.

W czasie niemieckiej okupacji Gutt pracował w podziemnych pracowniach architektonicznych i urbanistycznych. Po wojnie jego działalność koncentrowała się na odbudowie Warszawy, a on sam odegrał kluczową rolę w reaktywacji Wydziału Architektury Politechniki Warszawskiej, gdzie został pierwszym powojennym dziekanem. Dodatkowo prowadził wykłady na Politechnice Warszawskiej oraz na Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie. W 1947 roku przyjęto go w poczet członków Naczelnej Rady Odbudowy Warszawy.

W 1952 roku uzyskał tytuł członka tytularnego, a w 1971 roku – rzeczywistego członka Polskiej Akademii Nauk. Zmarł w Warszawie i został pochowany na cmentarzu Powązkowskim, w kwaterze 6-4-5. Życie rodzinne Romualda Gutta związane było z Marią Henryką z Kurnatowskich, z którą miał pięcioro dzieci: Marię (1918–1943), Marka (1921–1922), Anielę (ur. 1923), Jana Wacława (1925–1943) i Michała Marię Józefa (1928–2004), który również tworzył jako architekt.

Ważniejsze prace

Romuald Gutt był jednym z prominentnych architektów, który pozostawił po sobie wiele znaczących realizacji. W latach 1919–1926 zaprojektował Zespół państwowych Szkół Żeńskich mieszczący się przy ulicy Górnośląskiej 31 w Warszawie. W kolejnych latach, w okresie od 1921 do 1925 roku, zaangażował się w projekt kolonii domów jednorodzinnych na Żoliborzu Oficerskim, obejmującym rejon ulic Czarnieckiego oraz plac Słoneczny.

W latach 1922–1925 powstały domy przy pl. Henkla, które stanowiły część Żoliborza Urzędniczego. Natomiast w latach 1923–1925 zrealizował projekt Hotelu Oficerskiego, który zlokalizowany był przy placu Inwalidów 10 w Warszawie.

W swoim dorobku architektonicznym miał również willę własną, stworzoną w latach 1925–1926 przy ulicy J. Hoene-Wrońskiego 5. Również w 1926 roku zaprojektował biurowiec oraz laboratoria Polskiej Spółki Wytwórni Wytworów Chemicznych Roche, które znajdowały się przy ul. Rakowieckiej 19 w Warszawie.

W latach 1927–1928 zrealizował Warszawską Szkołę Pielęgniarstwa przy ul. Koszykowej 78, obecnie Juan Health Care ”Cepelek”. Rok 1928 przyniósł mu także projekt siedziby centrali Zakładu Ubezpieczeń Pracowników Umysłowych, ulokowanej przy ulicy Czerniakowskiej 231 (z Józefem Jankowskim), dzisiaj znanej jako Szpital im. W. Orłowskiego.

W kolejnych latach, od 1928 do 1933 roku, powstał budynek Szkoły Nauk Politycznych, który można znaleźć przy ul. Wawelskiej 56 w Warszawie. Wznoszony był w dwóch etapach. W roku 1930 zaprojektował pływalnię solankową w Ciechocinku, której realizacja miała miejsce w 1932 roku, współpracując z Aleksandrem Szniolisem. W latach 1930–1932 zbudował szkołę żeńską Wandy Szachtmajerowej przy ul. Białobrzeskiej 44.

Warto także wzmiankować o Banku Inwestycyjnym w Toruniu, który został zaprojektowany między 1930 a 1935 rokiem oraz o Domu Oficerskim Funduszu Kwaterunku Wojskowego, znajdującym się przy ul. Koszykowej 79a/al. Niepodległości 245 w Warszawie, który powstał w 1931 r. W latach 1933-1934 zrealizował willę Jurkiewicza przy ul. Kieleckiej 33a.

W roku 1934 Gutt zaprojektował pocztę w Ciechocinku, charakteryzującą się przykładem awangardy w modernizmie lat 30. Budynek ten niestety w latach 90. stracił część swojej oryginalnej urody, gdy usunięto klinkier z jednego ze ścian oraz zdemontowano stali nierdzewnej zegar z fasady. Kolejnym przedsięwzięciem był budynek poczty w Kazimierzu Dolnym, stworzony w 1936 roku oraz Dom Instytutu Społecznego przy al. Niepodległości 161, budowany w latach 1936–1937.

W 1946 roku Romuald Gutt pracował nad Cmentarzem Powstańców Warszawy wraz z Aliną Scholtz, a także nad projektem architektonicznym cmentarza-pomnika w Palmirach pod Warszawą, realizowanym razem z Ewą Śliwińską. W latach 1948-1951 powstał Gmach Głównego Urzędu Statystycznego przy ul. Wawelskiej 1/3.

W roku 1951 zaprojektował teatr Domu Wojska Polskiego przy placu Żelaznej Bramy, jednak projekt ten nigdy nie został wcielony w życie. Natomiast w 1953 roku był współtwórcą odbudowy Sal Redutowych w Teatrze Narodowym, w partnerstwie z Haliną Skibniewską. W latach 1956-1959 brał udział jako współautor w budowie zespołu budynków Ambasady Chin przy ul. Bonifraterskiej 1 w Warszawie, współdziałając z Tadeuszem Zielińskim, Aleksandrem Kobzdejem, Michałem Glinką oraz Michałem Guttem.

Ostatnią ważną realizacją Gutta był projekt domu Nauczycielskiej Spółdzielni Mieszkaniowej przy ul. Matejki 4, zrealizowany w 1960 roku, oraz upamiętnienie więzienia Pawiak w Warszawie z 1963 roku, zrealizowane przez zespół architektów.

Ordery i odznaczenia

Romuald Gutt, osoba o znaczącym dorobku, został uhonorowany licznymi odznaczeniami, które świadczą o jego wkładzie w rozwój Polski. Poniżej przedstawiamy listę najważniejszych wyróżnień, które zdobył w trakcie swojej kariery:

• Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski, przyznany w 1964 roku,
• Medal 10-lecia Polski Ludowej, otrzymany 14 stycznia 1955 roku,
• Złota Odznaka SARP, przyznana w 1955 roku.

Nagrody i wyróżnienia

Romuald Gutt zdobył liczne nagrody i wyróżnienia, które potwierdzają jego niezwykły wkład w architekturę oraz edukację. Poniżej przedstawiamy kluczowe osiągnięcia w tej dziedzinie:

• nagroda państwowa I stopnia za całość działalności architektonicznej i pedagogicznej w 1955 roku,
• złota odznaka SARP przyznana w tym samym roku,
• honorowe członkostwo w Towarzystwie Urbanistów Polskich uzyskane w 1963 roku,
• honorowa nagroda SARP, którą zdobył w 1966 roku jako pierwszy laureat.

---

Oceń: Romuald Gutt

---