Anna Czapska

---

Szkoła i studia

Anna Czapska urodziła się w rodzinie związanej z architekturą, jej ojcem był architekt Antoni Skaczkowski, a matką Irena z d. Kossuth. W 1938 roku ukończyła gimnazjum im. Z. Sierpińskiej w Warszawie. W tym samym roku rozpoczęła studia na Wydziale Architektury Politechniki Warszawskiej, jednocześnie uczęszczając do Szkoły Sztuk Pięknych im. W. Gersona, gdzie kształciła się w zakresie rysunku i grafiki.

W okresie II wojny światowej ukończyła Żeńską Szkołę Architektury im. Stanisława Noakowskiego, a także uczęszczała na zajęcia w Wyższej Szkole Technicznej oraz uczestniczyła w tajnych kompletach organizowanych przez Wydział Architektury.

Po zakończeniu wojny, od 1945 roku, pracowała w Biurze Odbudowy Stolicy (BOS), w Wydziale Zabytkowym. Jej praca skoncentrowana była na odbudowie pałacu w Łazienkach. Równocześnie kontynuowała studia na Wydziale Architektury Politechniki Warszawskiej, zdobywając dyplom u prof. Bohdana Pniewskiego w 1948 roku.

Praca zawodowa

W 1948 roku Anna Czapska rozpoczęła swoją karierę zawodową, dołączając do Wydziału Architektury Politechniki Warszawskiej, gdzie pracowała u boku prof. Z. Niemojewskiego na stanowisku młodszego asystenta w Katedrze Historii Architektury Nowożytnej. Jej naukowe osiągnięcia rozpoczęły się od obrony doktoratu w 1963 roku, pod kierunkiem prof. Piotra Biegańskiego, a w 1971 roku uzyskała habilitację. W 1983 roku została uhonorowana tytułem profesora.

Od 1974 roku piastowała funkcję wicedyrektora Instytutu Podstaw Rozwoju Architektury, a później, aż do 1989 roku, pełniła rolę dyrektora. W trakcie swojej kariery prowadziła wykłady dotyczące Historii Architektury Nowożytnej Włoskiej i Francuskiej, a także nadzorowała prace dyplomowe i doktoraty w zakresie konserwacji zabytków. Jednocześnie prowadziła zajęcia na Uniwersytecie Warszawskim w latach 1956-1970, a także na Akademii Sztuk Pięknych (ASP) w Warszawie, Akademii Teologii Katolickiej (ATK), oraz na Wydziale Architektury Politechniki w Białymstoku.

W 1961 roku miała okazję uczestniczyć w studiach na Uniwersytecie dla Cudzoziemców w Perugii, Włochy. Jej aktywności zawodowe obejmowały liczne wyjazdy zagraniczne, które znacząco wzbogaciły jej doświadczenie w dziedzinie architektury.

Jako specjalistka w konserwacji zabytków, przez dwadzieścia lat prowadziła badania architektoniczne w Białostocczyźnie, efektem czego były liczne publikacje dotyczące tej tematyki. W Warszawie projektowała adaptacje kilku kamienic na terenie Starego Miasta już w 1948 roku, a także małe formy architektoniczne, takie jak kapliczki, nagrobki oraz zabezpieczenia ruin zabytków.

Była aktywną członkinią Stowarzyszenia Architektów Polskich, gdzie do 1980 roku prowadziła Sekcję Konserwatorską. Jej życie zakończyło się na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie, gdzie została pochowana (kw. 211-IV-26).

Publikacje

Anna Czapska, znana z bogatego dorobku naukowego, pozostawiła po sobie wiele ważnych publikacji książkowych. Poniżej przedstawiamy niektóre z nich:

• „Węgrów”, Wydawnictwo „Arkady”, 1959 rok,
• „Neoklasycyzm w architekturze europejskiej”, PWN, 1970,
• Skrypty dla studentów Wydziału Architektury Politechniki Warszawskiej, publikowane w latach 1972-1991.

Oprócz tych książek, Czapska jest autorką ponad 100 publikacji w pismach fachowych, w tym:

• „Kwartalnik Architektury i Urbanistyki”,
• „Ochrona Zabytków”,
• „Spotkania z Zabytkami”,
• „Rocznik Białostocki”,
• „Ziemia Mazowiecka”,
• „Białostocczyzna”,
• „Inżynierowie polscy XIX i XX wieku”.

Działalność pozazawodowa

Od 1963 roku profesora Anna Czapska angażuje się w sztukę projektowania ekslibrisów, co zaowocowało ponad 500 unikalnymi projektami stworzonymi techniką kreskową przy użyciu piórka, tuszu oraz metodą typograficzną.

Jej dzieła były prezentowane na licznych wystawach, zarówno indywidualnych, jak i zbiorowych, w takich miejscach jak SARP, gdzie od 1980 roku odbywają się coroczne zbiorowe wystawy koła „Plener”, Pałac Kultury, oraz Klub „Ruch” w Warszawie. Poza granicami kraju miała wystawy w Paryżu, Wenecji i Edynburgu od 1998 roku.

Wśród jej cykli tematycznych znajdowały się projekty na Dzień Kobiet, Dzień Dziecka, oryginalne znaki zodiaku, a także ekslibrisy dla architektów – członków Rady Wydziału Architektury Politechniki Warszawskiej.

Szczególnie znaczące były wystawy w Węgrowie oraz Tykocinie w 1989 roku, organizowane w Klubach Międzynarodowej Książki i Prasy oraz wystawy w SARP w 1996 i 2006 roku.

W 1999 roku Anna Czapska stworzyła około 10 ekslibrisów z myślą o indywidualnej wystawie w Widzewskiej Galerii Ekslibrisu w Łodzi pod tytułem „Ekslibrisy członków TOnZ”. Projekty te były realizowane dla członków i działaczy Towarzystwa Opieki nad Zabytkami w Łodzi.

Warto zaznaczyć, że od początku istnienia Towarzystwa Anna Czapska była jego aktywnym członkiem, a przez wiele kadencji pełniła rolę członka Zarządu Głównego TOnZ. Walne Zebranie Delegatów TOnZ przyznało jej w 1998 roku tytuł Honorowego Członka tej organizacji, co stanowi dowód uznania dla jej wieloletniej pracy oraz zaangażowania w ochronę i promocję dziedzictwa kulturowego.

Nagrody, wyróżnienia, odznaczenia

Anna Czapska otrzymała szereg prestiżowych nagród oraz odznaczeń, które podkreślają jej wkład w różne dziedziny. Do najważniejszych z nich zaliczają się:

• Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski,
• Złoty Krzyż Zasługi,
• Złota Odznaka Konserwatorska.

Opinie

Wybraliśmy z doskonałej kolekcji ekslibrisów Anny Czapskiej, emerytowanej profesor architektury z Politechniki Warszawskiej, połowę z wszystkich stworzonych przez nią dzieł, co daje nam 264 ekslibrisy. Wśród nich zdecydowaliśmy się na reprodukcję 50 w naszym katalogu. To wspaniale, że autorka stworzyła kilka ekslibrisów dla członków TOnZ z Łodzi, z myślą o tej szczególnej wystawie. Pragnę zaznaczyć, iż niektóre z ekslibrisów przedstawiają unikalne obiekty zabytkowe samej Łodzi.

Łódź jest domem dla wielu cennych i wyjątkowych zabytków architektury przemysłowej, pałaców i willi fabrykanckich, w tym budowli zaprojektowanych na początku XX wieku z inspiracjami secesyjnymi. Istotne jest, aby łodzianie mieli okazję poznać te zabytki, także za pośrednictwem ich graficznych reprezentacji, jakimi są ekslibrisy stworzone przez Anny Czapskiej. Stanowią one literacki i wizualny pomost do odkrycia dziedzictwa architektonicznego naszego miasta.

„Anna Czapska. Ekslibrisy członków TOnZ” Katalog wystawy. 1999. Widzewska Galeria Ekslibrisu ISBN 83-86699-27-2.

---

Oceń: Anna Czapska

---