Ulica Wawelska w Warszawie

Ulice i place

W Warszawie, Ulica Wawelska jest jedną z kluczowych arterii w dzielnicy Ochota. Ta ulica rozciąga się od alei Niepodległości do ulicy Grójeckiej, tworząc istotny odcinek w sieci komunikacyjnej stolicy.

Ulica Wawelska pełni rolę ważnego fragmentuTrasy Łazienkowskiej, co sprawia, że jest kluczowym punktem dla mieszkańców oraz odwiedzających to niezwykłe miasto.

Historia

Historia ulicy Wawelskiej sięga lat 80. XIX wieku, kiedy to została wytyczona na obrzeżach dawnego Mokotowskiego Pola Wojennego, znanego obecnie jako Pola Mokotowskiego. Miejsce to służyło jako teren ćwiczeń wojskowych od 1818 roku, mając początkowo powierzchnię około 200 hektarów.

Za początek trwałej zabudowy Wawelskiej uznaje się powstanie Kolonii Staszica oraz Lubeckiego, gdzie w okresie późniejszym zrealizowano powstanie osiedla Stowarzyszenia Urzędników PKO, usytuowanego pomiędzy ulica Langiewicza a Wawelską na numerze 66/74.

W latach 20. i 30. XX wieku ulica Wawelska zyskała na znaczeniu dzięki wielu monumentalnym budynkom, w tym gmachowi Instytutu Radowego powstałemu w latach 1925-27, który zaprojektowali Zygmunt Wóycicki oraz Tadeusz Zieliński. Była to placówka medyczna założona przez Marię Skłodowską-Curie, która kładła kamień węgielny pod budowę instytutu oraz przekazała 1 gram radu na jego potrzeby. Na otwarciu zasadziła również w ogrodzie dwa głogi i jawor, które obecnie uznawane są za pomnik przyrody i noszą imię „Marią”. Obecnie Centrum Onkologii im. Marii Skłodowskiej-Curie w Warszawie kontynuuje działalność Instytutu.

Po śmierci założycielki przed gmachem została odsłonięta pamiątkowa figura wykonana przez Ludwikę Nitschową, a jej odsłonięcie miało miejsce 5 września 1935 roku. W 1929 roku, przy ulicy (obecnie nr 3a), utworzono ogród działkowy znany jako „Jutrzenka”. W 1933 roku zakończono budowę gmachu Szkoły Nauk Politycznych, zaprojektowanego przez Romualda Gutta, który dziś mieści Krajową Szkołę Administracji Publicznej (nr 56).

W latach 1931-32, pod adresem 46, na styku z ulicą Łęczycką, zbudowano funkcjonalistyczny gmach Gimnazjum Państwowego Żeńskiego według projektu Tadeusza Nowakowskiego, które obecnie funkcjonuje jako VII Liceum Ogólnokształcące im. J. Słowackiego.

W 1936 roku zakończono budowę modernistycznego gmachu Dyrekcji Naczelnej Lasów Państwowych, mieszczącego się pod numerem 52-54, który posiada trzy elewacje widoczne z ulic Reja, Krzyckiego i Wawelskiej. Budowa tego obiektu podzielona była na dwa etapy: pierwszy zrealizowany w roku 1928 przez architekta Stefana Tomorowicza, a drugi w latach 1934–1936 wg projektu Jana Zabłockiego.

Na przeciwko, pod numerem 5, na miejscu zniszczonego w czasie II wojny światowej stadionu Warszawianki, w latach 1954–1956 zbudowano stadion dla Sportowego Klubu Robotniczo-Akademickiego „SKRA” wraz z zespołem obiektów zaprojektowanych przez Mikołaja Kokozowa oraz Jerzego Wasilewskiego i jego współpracowników. W czasie II wojny światowej ulica bardzo ucierpiała, zwłaszcza domki Stowarzyszenia Urzędników PKO, ulokowane między ulicami Klementyny Hoffmanowej a Józefa Korzeniowskiego.

Mniej więcej w tym czasie zespół kamienic przy Wawelskiej 60, Mianowskiego 15 oraz Uniwersyteckiej 1, znane jako Reduta Wawelska, weszły do historii powstania warszawskiego. W dniu 11 sierpnia 1944 roku, Niemcy opanowali ostatni budynek na Ochocie, przy ulicy Wawelskiej 60. Żołnierze pod dowództwem ppor. Jerzego Gołembiewskiego „Stacha” dokonali próby ewakuacji kanałami wzdłuż tej ulicy w kierunku Kolonii Staszica.

W tym zamachu w kanałach zginął dowódca, ppor. Jerzy Gołembiewski „Stach”, a reszta jego oddziału dotarła do batalionu „Golski” w Śródmieściu. W głównym wejściu do budynku (Wawelska 60) zainstalowano pamiątkową tablicę na cześć tamtych wydarzeń oraz fragment napisu „MIN NIE ZNALEZIONO” z roku 1945.

W maju 1945 roku, w okolicach ulicy Wawelskiej, na terenie Pola Mokotowskiego, powstała kolonia 250 domków fińskich, które zostały przekazane w darze przez Związek Radziecki. W latach 1948–1951 w budynku pod numerem 1/3, według projektu konkursowego Romualda Gutta i innych, takich jak m.in. Zbigniew Wasiutyński, wybudowano siedzibę Głównego Urzędu Statystycznego. Jej unikalny kształt, składający się z trzech skrzydeł, które łączą się w centralnym punkcie, przypomina literę „Y”. Taki design wyprzedził podobne rozwiązania, które zastosowano później w paryskiej siedzibie UNESCO.

W wyniku budowy Trasy Łazienkowskiej w latach 1971–1974, znacząco zmieniła się funkcja ulicy Wawelskiej. Wiele wczesniejszych przecznic straciło połączenie z tą ulicą, a sama zabudowa zmieniła numerację i przeznaczenie. Dla przykładu, dawny adres Wawelska 2 obecnie to Armii Ludowej 28, a dawne numery 8 i 10 Wawelskiej to teraz odpowiednio adresy Alei Niepodległości 210 oraz 212. Podobnie ma się sprawa z innymi lokalizacjami, jak Wawelska 12, która dzisiaj to Sędziowska 1 oraz gmach Kierownictwa Marynarki Wojennej, pierwotnie Wawelska 7 A, teraz noszący adres Żwirki i Wigury 105.

Ważniejsze obiekty

Ulica Wawelska w Warszawie kryje w sobie wiele interesujących miejsc, które są warte odwiedzenia. Oto kluczowe obiekty, które można znaleźć w tym rejonie:

Przypisy

  1. Grzegorz Piątek: Najlepsze miasto świata. Warszawa w odbudowie 1944−1949. Warszawa: Wydawnictwo W.A.B, 2020, s. 151. ISBN 978-83-280-3725-0.
  2. Maciej Aleksandrowicz: „Jutrzenka” - warszawski ogród z historią. [w:] Polski Związek Dzialkowców [on-line]. 24.10.2018 r. [dostęp 30.12.2018 r.]
  3. Marta Leśniakowska: Architektura w Warszawie 1918–1939. Warszawa: Arkada Pracownia Historii Sztuki, 2006, s. 36. ISBN 83-60350-00-0.
  4. Tomasz Demiańczuk: Drzewo posadzone przez noblistkę. Urząd m.st. Warszawy, 28.05.2015 r. [dostęp 28.05.2015 r.]

Oceń: Ulica Wawelska w Warszawie

★★★★★
Średnia ocena:4.87 Liczba ocen:8