Ulica Górnośląska w Warszawie

---

Historia

Ulica Górnośląska w Warszawie ma długą i interesującą historię, sięgającą roku 1740, kiedy to po raz pierwszy pojawiła się na mapach jako droga. Biegła ona w malowniczym wąwozie, łącząc ulicę Wiejską z Rozbratem. Od 1770 roku nosiła nazwę Górna, co logicznie nawiązywało do jej położenia. Wkrótce, bo około 1778 roku, uregulowano ją na całej długości. W tym czasie oddzielała ogrody Tivoli, którymi zarządzał Stanisław Poniatowski, od ogrodu Ustronie, należącego do jego syna, księcia Kazimierza Poniatowskiego.

W okolicy ulicy Górnośląskiej, przy zbiegu z Rozbratem, funkcjonowała wielka cegielnia królewska od około 1775 roku, która istniała aż do roku 1825. To miejsce tętniło życiem. Ponadto, w budynku pod nr. 2/4, działający od lat osiemdziesiątych XVIII wieku, znajduje się browar, który wkrótce, w roku 1865, ustąpił miejsca Fabryce Odlewów Żelaznych „Ostrowski i Spółka”. W roku 1892 fabrykę przejęła firma włókiennicza Albert Blazy i Spółka, a w 1898 roku dołączyło do niej Rosyjsko-Włoskie Towarzystwo Akcyjne Wyrobów Włóknistych.

W okolicach roku 1779 miała miejsce rozbudowa pięknej rezydencji Ustronie, zaprojektowanej przez Stanisława Zawadzkiego. Właścicielami pałacu od roku 1799 byli Radziwiłłowie. Dominik Radziwiłł, ostatni z jego posiadaczy, zdecydował się sprzedać go w roku 1820 rządowi Królestwa Polskiego. Wkrótce po tym pałac stał się siedzibą koszar pułku strzelców pieszych, powszechnie znanych jako Koszary Radziwiłłowskie. Niestety, ostatnie pozostałości tej budowli zniknęły w wyniku walk w roku 1944.

Początkowy odcinek ulicy miał proletariacki charakter do końca XIX wieku, pełniąc rolę zaplecza przemysłowej ulicy Czerniakowskiej. Około roku 1900 wzniesiono dom przyfabryczny dla robotników fabryki wyrobów włóknistych oraz kilka kamienic czynszowych o podobnym standardzie, które wzbogacały lokalny krajobraz. Z kolei końcowy odcinek Górnośląskiej, usytuowany przy ulicy Wiejskiej, Pięknej i Alej Ujazdowskich, charakteryzował się wielkomiejską zabudową. W latach 1895-1905 powstały tam cztery eleganckie kamienice, które wznosiły się z wysokim standardem mieszkań i bogatym wystrojem fasad.

Jedna z tych kamienic należała do znanego w branży piwowarskiej Seweryna Junga, natomiast pod nr. 22 swoją rezydencję wzniósł Leon Breslauer, której przypadł zaszczyt pozostania najcenniejszym i najlepiej zachowanym przykładem ornamentyki secesyjnej w stolicy.

Do lat dwudziestych XX wieku wiele pustych placów znajdowało się w środkowym odcinku ulicy, co było skutkiem niestabilności gruntu skarpy. Od 1923 roku przy nieparzystej stronie tej części Górnośląskiej wzniesiono sześć willi, które wchodziły w skład Kolonii Profesorskiej. Granice tej kolonii wyznaczały ulice: Górnośląska, Hoene-Wrońskiego oraz Myśliwiecka. Architektura willi inspirowana była stylami baroku i klasycyzmu, a ich projektantami byli profesorowie z Wydziału Architektury Politechniki Warszawskiej, w tym Czesław Domaniewski, Tadeusz Zieliński, Zdzisław Mączeński, Władysław Michalski, Marian Lalewicz oraz Czesław Przybylski.

W tym samym okresie po drugiej stronie ulicy zaczęły wyrastać większe obiekty, takie jak żeński akademik pod nr. 14, znany jako Dom Akademiczek, z fundacji barona Hirscha, również zaprojektowany przez Mariana Lalewicza. Przy nr. 16 powstał dom Pierwszego Warszawskiego Towarzystwa Budowy Własnych Mieszkań, który jeszcze w trakcie budowy został przejęty przez Ujazdowską Spółdzielnię Mieszkaniową. Tuż obok, pod nr. 18, wzniesiono dom spółdzielni MSZ, a pod nr. 20 Dom Spółdzielczy Pracowników PKO, również zaprojektowane przez Lalewicza. W rejonie zbiegu z ulicą Rozbrat zbudowane zostały dwie szkoły dla dziewcząt: II Miejskie Gimnazjum Żeńskie im. J. Kochanowskiego oraz Państwowa Szkoła Handlowa.

Po roku 1920 kontynuowano budowę kamienic przy wschodnim odcinku ulicy, mimo że nowe obiekty charakteryzowały się dość skromnym wystrojem. W 1929 roku, na skrzyżowaniu z ul. Czerniakowską (w budynkach pofabrycznych Rosyjsko-Włoskiego Towarzystwa Akcyjnego Wyrobów Włókienniczych), uruchomiono montownię samochodów Citroën, która była częścią Polskiego Towarzystwa Samochodowego Citroën. Z kolei w 1922 roku zmieniono nazwę ulicy na Górnośląska, by uhonorować przyłączenie wschodnich terenów Górnego Śląska do Rzeczypospolitej Polskiej.

W 1939 roku doszło do zniszczenia domu pracowników MSZ, a kolejne, znacznie poważniejsze straty w zabudowie miasta przyniósł rok 1944. Wypalone budynki zlikwidowano w latach 1946-1947. Mimo tego Górnośląska zachowała wiele ze swojego przedwojennego klimatu.

W grudniu 1975 roku oficjalnie oddano do użytku kładkę nad ulicą Górnośląską przy ul. Myśliwieckiej, zaprojektowaną przez Marian Sokołowskiego i Józefa Sieczkowskiego. Kładka ta stała się częścią malowniczego ciągu spacerowego wzdłuż skarpy warszawskiej.

Ważniejsze obiekty

Ulica Górnośląska w Warszawie jest miejscem, gdzie znajduje się wiele istotnych obiektów, które przyciągają uwagę mieszkańców i turystów.

• Zagórna 1a – hotel Ibis Styles Warszawa Centrum, oferujący komfortowe noclegi w centrum stolicy,
• Kościół Matki Boskiej Częstochowskiej, który stanowi ważny punkt duchowy dla lokalnej społeczności,
• Górnośląska 1 i 3 – budynki mieszkalne tzw. „Iksy”, część osiedla Torwar, które są popularne wśród mieszkańców,
• Górnośląska 7 i 7a – kamienica Józefa Różyckiego, która zachwyca swoją architekturą,
• Górnośląska 8 – dom mieszkalny fabryki Rosyjsko-Włoskiego Towarzystwa Akcyjnego Wyrobów Włóknistych, znany z ciekawej historii,
• Górnośląska 9/11 – blok mieszkalny, w którym w latach 1967–1988 mieszkał Jan Himilsbach, z tablicą pamiątkową znajdującą się na budynku,
• Górnośląska 10 – dom mieszkalny II Miejskiego Gimnazjum Żeńskiego im. J. Kochanowskiego,
• Rozbrat 26 róg Górnośląskiej – dawne II Miejskie Gimnazjum Żeńskie im. J. Kochanowskiego, będące częścią edukacyjnej historii tego rejonu,
• Górnośląska 14 – Dom Akademiczek, który oferuje zakwaterowanie dla studentek,
• Górnośląska 16 – budynek Pierwszego Towarzystwa Budowy Własnych Mieszkań, miejsca, które było ostatnim domem Władysława Reymonta, co uwiecznia tablica, odsłonięta w 1967 roku na frontowej ścianie,
• Górnośląska 20 – dom Spółdzielczego Stowarzyszenia Mieszkaniowego Urzędników Pocztowej Kasy Oszczędności,
• Górnośląska 22 – kamienica Leona Breslauera, znana z unikalnego stylu architektonicznego,
• Górnośląska 24 – dom mieszkalny pracowników Sejmu, zaprojektowany przez Bohdana Pniewskiego w latach 1949–1951,
• Park Tadeusza Mazowieckiego, miejsce spotkań oraz relaksu wśród zieleni,
• Górnośląska 31 – budynek Zespołu Szkół nr 23, który mieści LVIII Liceum Ogólnokształcące im. Krzysztofa Kamila Baczyńskiego oraz Technikum Budowlane Nr 1 im. Zdzisława Mączeńskiego,
• Górnośląska 33 – willa Czesława Domaniewskiego,
• Górnośląska 35 – willa Tadeusza Zielińskiego, która obecnie jest siedzibą ambasady Grecji,
• Górnośląska 37 – willa Zdzisława Mączeńskiego,
• Górnośląska 39 – willa Władysława Michalskiego,
• Górnośląska 41 – willa Mariana Lalewicza,
• Górnośląska 43 – willa Czesława Przybylskiego, gdzie znajduje się prałatura personalna Opus Dei,
• Górnośląska 45 – Szkoła Podstawowa nr 12 im. Powstańców Śląskich, skupiająca młodych uczniów.

---

Oceń: Ulica Górnośląska w Warszawie

---