Stefan Szyller (architekt)

---

Życiorys

Stefan Szyller, wybitny architekt, uzyskał swoje wykształcenie w Petersburgu, gdzie w 1881 roku zakończył studia na wydziale architektury tamtejszej Akademii Sztuk Pięknych. Po kilku latach praktyki wrócił do Warszawy w 1888 roku, a jego kariera artystyczna nabrała tempa.

W roku 1890 dołączył do Towarzystwa Zachęty Sztuk Pięknych, gdzie zyskał status szanowanego członka, zajmując również miejsce w komitecie towarzystwa w latach 1890–1895. Jego twórczość, charakteryzująca się nawiązaniami do form historycznych, była głęboko osadzona w stylistykach renesansu oraz baroku.

Szyller miał również istotny wkład w edukację architektoniczną w Warszawie, pełniąc funkcję wykładowcy kompozycji architektonicznych w ramach Kursów Politechnicznych na Wydziale Technicznym Towarzystwa Kursów Naukowych w Warszawie w latach 1906–1908. Jego aktywność nie ograniczała się jedynie do działalności artystycznej, albowiem był także zaangażowanym członkiem TKN.

Na zawsze pozostanie w pamięci mieszkańców stolicy, a jego życie zakończyło się w Warszawie, gdzie spoczął na cmentarzu Powązkowskim (kwatera 157-5-6,7).

Rodzina

Jego ojcem był Teofil Schüller, również zajmujący się architekturą, natomiast matką Stefana była Julianna Goebel. Istnieją przypuszczenia, że rodzina Szyllerów wywodziła się z Niemiec. Pradziadek Stefana, Franciszek Szyller, przyszedł na świat w 1754 roku w Warszawie, gdzie pełnił rolę jubiler oraz był radnym w gminie Starej Warszawy.

W 1889 roku zawarł związek małżeński z Zofią z Rymowiczów, z którą doczekał się syna Stefana, a także trzech córek: Heleny (urodzonej w 1890 roku), Zofii (urodzonej w 1896 roku) oraz Ewy (urodzonej w 1898 roku).

Stefan Szyller (syn) przyszedł na świat 28 marca 1892 roku w Warszawie i zginął 4 lipca 1919 roku w rejonie wsi Horodyszcze koło Mołodeczna, pełniąc służbę jako podporucznik i zastępca dowódcy 3. szwadronu 1 Pułku Szwoleżerów. Po swojej śmierci został uhonorowany Krzyżem Srebrnym Orderu Virtuti Militari.

W trakcie I wojny światowej walczył w składzie 1 Pułku Ułanów Legionów Polskich, a także realizował swoje ambicje edukacyjne jako student Politechniki Federalnej w Zurychu oraz Wyższej Szkoły Rolniczej w Warszawie.

Ordery i odznaczenia

Stefan Szyller, znany architekt, miał na swoim koncie szereg wyróżnień. Wśród najważniejszych znajduje się Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski, który otrzymał 30 kwietnia 1927 roku.

Dodatkowo, w roku 1904 został uhonorowany Orderem Świętej Anny III Klasy.

Ważniejsze projekty

W dorobku Stefana Szyllera można wyróżnić wiele znaczących projektów architektonicznych, które miały wpływ na krajobraz Polski. Znajdują się wśród nich:

• biblioteka (dawna), jak i brama Uniwersytetu Warszawskiego,
• budynki Politechniki Warszawskiej,
• budynki Radomskiej Wytwórni Papierosów,
• osiedle Fabryki Broni w Radomiu,
• kościół Najświętszego Serca Jezusa w Radomiu,
• kościół Zmartwychwstania Pańskiego w Warszawie,
• kościół św. Barbary w Pionkach,
• gmach Towarzystwa Zachęty Sztuk Pięknych w Warszawie,
• pałac Niemojowskich w Marchwaczu pod Kaliszem,
• neorenesansowy wystrój mostu Poniatowskiego w Warszawie, gdzie projektował wieżyczki, pawilony oraz balustrady,
• wystrój wiaduktu Markiewicza przy ulicy Karowej w Warszawie, w współpracy z rzeźbiarzem Janem Woydygą,
• kamienica Bronisława Lessera (1898) przy ulicy Koszykowej 11b w Warszawie, w której mieści się m.in. poselstwo Austrii oraz kolejowa organizacja,
• budynek Lecznicy Chirurgiczno-Ginekologicznej Ignacego Solmana przy alei Szucha 9 w Warszawie,
• kościół Matki Boskiej Częstochowskiej w Mońkach,
• kościół Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Siennicy Różanej,
• kościół pw. Pomnik Krwi i Chwały św. Stanisława Biskupa Męczennika w Kowlu,
• gmach zakładu wychowawczego braci albertynów w Warszawie.

Szyller projektował liczne kościoły, w tym te w Baboszewie, Mońkach, Pionkach, Przytyku, Abramowicach Kościelnych, Białobrzegach, Częstochowie, neogotyckie w Sosnowcu, Mełgwi, Chełmicy Dużej, Charłupi Małej, Olbierzowicach, Druskienikach, Dłutowie, Osiecku oraz Trzeszczanach.

W zamyśle architekta był również projekt niezrealizowanej rozbudowy kościoła w Obrytem. Zrealizował projekty rozbudowy i przebudowy w stylu neobarokowym kolegiaty św. Michała w Ostrowcu Świętokrzyskim oraz przebudowy bazyliki katedralnej Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Płocku, przywracając jej renesansowy fronton.

W latach 1911–1914, zgodnie z jego projektem, miały miejsce restauracja i rozbudowa w stylu neogotyckim pobernardyńskiego kościoła św. Katarzyny w Radomiu. On sam był także projektantem przebudowy gotyckiego kościoła parafialnego pw. św. Anny w Różanie pomiędzy 1907 a 1913 rokiem, a także kościoła św. Mikołaja i św. Małgorzaty w Jedlni.

W roku 2015, na obszarze radomskim, gdzie architekt działał szczególnie intensywnie w czasach międzywojennych, powstał Szlak Twórczości Architektonicznej Stefana Szyllera. Ten szlak obejmuje zabytki sakralne, takie jak kościół Najświętszego Serca Jezusowego w Radomiu, kościół św. Barbary w Pionkach oraz kościół Świętej Trójcy w Białobrzegach, jak również obiekty przemysłowe, w tym budynki magazynowe dawnej Radomskiej Wytwórni Papierosów oraz urbanistyczne założenie osiedla radomskiej fabryki broni, które zostało zrealizowane między 1923 a 1926 rokiem.

Publikacje

Stefan Szyller, wybitny architekt, był autorem wielu istotnych publikacji, które wpłynęły na polską architekturę. Jego prace poruszają różnorodne zagadnienia związane z budownictwem i tradycjami architektonicznymi w Polsce. Oto wybrane publikacje, które zyskały uznanie:

• czy mamy polską architekturę? (1916 r.),
• jak powinna być odbudowana wieś polska (1915 r.),
• nie zatracajmy charakteru chaty polskiej (1915 r.),
• o attykach polskich i polskich dachach wklęsłych (1909 r.),
• tradycya budownictwa ludowego w architekturze polskiej (1917 r.),
• w obronie budownictwa drzewnego (1915 r.).

---

Oceń: Stefan Szyller (architekt)

---