Pole Mokotowskie, znane również jako park Józefa Piłsudskiego, to urokliwy kompleks parkowy usytuowany w Warszawie. Jego obszar obejmuje trzy dzielnice: Mokotów, Ochotę oraz Śródmieście. Warto zaznaczyć, że Pole Mokotowskie ma bogatą historię sięgającą XIX wieku, kiedy to pełniło funkcję poligonu wojskowego, znajdując się między ówczesnym Mokotowem a Warszawą.
W następnych latach obszar ten przyciągał różne funkcje, takie jak lotnisko, które cieszyło się dużą popularnością, oraz miejsce organizacji wydarzeń sportowych. Niestety, w miarę upływu czasu wokół parku rozpoczęła się zabudowa, co zmniejszyło jego otwartą przestrzeń z około 200 ha do zaledwie 70 ha. 1 kwietnia 1916 roku Pole Mokotowskie oficjalnie włączono do Warszawy jako część zniesionej wówczas gminy Mokotów, a jego znaczenie w życiu miejskim zaczęło rosnąć.
W drugiej części XX wieku ustalił się charakter tego miejsca jako parku miejskiego. Całość parku podzielona jest na dwie nierówne części, oddzielone od siebie biegnącą południkowo aleją Niepodległości. W 1988 roku, park zyskał oficjalną nazwę parku im. Józefa Piłsudskiego, co jeszcze bardziej podkreśliło jego znaczenie w kontekście historycznym i kulturowym.
Ostatecznie warto zauważyć, że choć w potocznym języku często można usłyszeć formę „Pola Mokotowskie”, to poprawna nazwa brzmi w liczbie pojedynczej. Obszar ten pozostaje ważnym miejscem do wypoczynku i rekreacji dla mieszkańców Warszawy oraz turystów, którzy pragną odkryć historię i piękno tego urokliwego parku.
Położenie
Pomimo swojej nazwy, tylko niewielka część Pola Mokotowskiego znajduje się w granicach dzielnicy Mokotów, obejmując fragment przylegający do ulicy Rostafińskich. Znaczna część tego obszaru, bo aż 48,61 ha, co stanowi prawie 71%, leży na terenie Ochoty. Dodatkowo, obszar na wschód od al. Niepodległości przynależy do Śródmieścia. Nazwa stacji metra Pole Mokotowskie wywodzi się właśnie od parku.
Granice obszaru wyznaczają główne ulice, takie jak: Żwirki i Wigury, Rokitnicka, Ondraszka, Trasa Łazienkowska (obok niej biegną Wawelska oraz al. Armii Ludowej), Waryńskiego, Batorego, Boboli i Rostafińskich. Na terenie Pola znajdują się także ulice Czubatki, Fińska, Leszowa i Rychlińskiego. Wzdłuż Aleji Niepodległości przebiega linia tramwajowa, a wkrótce planowana jest budowa kolejnej, która ma prowadzić ulicą Rostafińskich oraz Andrzeja Boboli.
Na początku XXI wieku większość terenów otwartych parku została przekazana miastu, które zarządzało nimi poprzez Zarząd Oczyszczania Miasta. W dokumentacji planistycznej obszar parku jest opisany jako ponad dwukrotnie większy od strefy stricte parkowej, co obejmuje także zabudowę i drogi, a jego łączna powierzchnia wynosi 152,8 ha. Po likwidacji części zabudowy planowany obszar parku ma wynosić 85 ha.
Współczesny kompleks jest zaaranżowany w stylu parku krajobrazowego, z pięknymi alejkami spacerowymi, stawami oraz fontannami. Część wschodnia, znajdująca się w obrębie Śródmieścia, charakteryzuje się kompozycją koncentryczną, gdzie centralnym punktem jest basen fontanny, natomiast część zachodnia, w obszarze Ochoty, cechuje się bardziej swobodnym i różnorodnym układem. Obszary, które były wcześniej zabudowane (np. osiedle domków fińskich czy baza Miejskiego Przedsiębiorstwa Oczyszczania – MPO), są widocznym śladem w układzie nasadzeń.
Pole Mokotowskie jest uznawane za park o istotnym znaczeniu dla całego miasta. Podobnie jak park Skaryszewski czy Łazienki Królewskie, ma najwyżej oceniany potencjał rekreacyjny w Warszawie. W mieszkańcy stołecznego miasta wskazywali go jako najchętniej wybierany teren zielony do wypoczynku oraz trzecie ulubione miejsce w badaniach przeprowadzonych w latach 2018/2019 dotyczących planowania przestrzennego Warszawy.
Park przyciąga wielu studentów z powodu bliskości do kampusów kilku uczelni, gdyż w dwudziestowiecznych zamysłach jego rolą miało być stworzenie centrum miasteczka akademickiego. Aktywność w parku koncentruje się głównie w okolicach promenady, która łączy Ochotę ze Śródmieściem, oraz zbiorników wodnych. W części śródmiejskiej często można spotkać ludzi wokół fontanny. Użytkowanie Pola Mokotowskiego do celów sportowych odbywa się tu częściej niż w innych parkach, co jest wynikającym z braku ograniczeń stosowanych w parkach historycznych oraz lepszej infrastruktury, a także większej powierzchni w porównaniu do wielu innych parków. W obrębie parku organizowane są różnorodne wydarzenia — w 2015 roku odbyło się ich aż 48, z czego kilka wymagało ustawienia plenerowej sceny, a jeden z nich był tygodniowym festiwalem. Wśród cyklicznych imprez na Polu Mokotowskim znajdują się obchody Dnia Ziemi.
Wśród użytkowników tego terenu istnieją kontrowersje dotyczące planów zmiany użytkowania niektórych jego części. W drugiej dekadzie XXI wieku problemem stał się konflikt między zwolennikami a przeciwnikami pomysłu utworzenia „Parku dla psów” w rejonie „Dzikiego zakątka”. Różnorodne oczekiwania dotyczące rewitalizacji sprawiły, że Pole Mokotowskie stało się jednym z pierwszych parków w Warszawie poddanych badaniom przez miejscowych naukowców. W inwentaryzacji przyrodniczej, przeprowadzonej w latach 2016–2017, uczestniczyło około 50 przyrodników, a ich wyniki zostały wykorzystane w ramach konsultacji społecznych dotyczących przyszłości parku.
Wprowadzenie infrastruktury dla cyklistów przez Pole Mokotowskie sprawiło, że obszar ten stał się kluczowym elementem systemu transportowego miasta. Umożliwia to sprawny przejazd przez teren zamknięty dla ruchu samochodowego, tworząc jednocześnie wygodny skrót. Na jednym z wjazdów do parku, przy skrzyżowaniu ulic Banacha i Żwirki i Wigury, od 2016 roku działa punkt automatycznego pomiaru ruchu rowerowego. W 2018 roku zarejestrowano w nim 823 912 przejazdów, co uplasowało go na czwartym miejscu wśród takich punktów w Warszawie.
Ważniejsze obiekty
W obrębie Pola Mokotowskiego znaleźć można różnorodne obiekty, które pełnią nie tylko funkcje gastronomiczne, ale również rekreacyjne oraz instytucjonalne. Wśród nich szczególne miejsce zajmuje Politechnika Warszawska, której centralnie usytuowany kampus oraz kompleks akademików „Riviera” zostały częściowo wzniesione na dawnych terenach tego popularnego pola. Warto zauważyć, że miejsce to wcześniej zajmowane było przez tor wyścigowy, a obecnie sąsiaduje z polem poprzez aleję Armii Ludowej i ulicę Waryńskiego.
Na południowych obrzeżach Pola Mokotowskiego znajdują się obiekty związane z uczelnią, które są także wkomponowane w parkowe otoczenie. Należy do nich stadion Syrenki (AZS Politechnika Warszawska), gmach Wydziału Inżynierii Chemicznej i Procesowej oraz Klub „Stodoła”. Warto dodać, że od 2019 roku Pole Mokotowskie znalazło się w gminnej ewidencji zabytków pod identyfikatorem OCH35458.
Oprócz ogólnego wpisu, kilka obiektów cieszy się indywidualnym wpisem do ewidencji, takich jak:
- III Ogród Jordanowski w Warszawie (ogród – OCH34114 oraz budynek – OCH34533),
- Stadion RKS Skra (OCH05443),
- Biblioteka Narodowa (OCH34304),
- dom przy ulicy Leszowej 3 (OCH34532),
- biurowiec Urzędu Patentowego (SRO09857),
- biurowiec Ośrodka Obliczeniowego ZETO (siedziba KRUS (SRO34176)),
- siedziba Głównego Urzędu Statystycznego (biurowiec – SRO10839, garaż – SRO34538).
W Pola Mokotowskiego znajduje się również wiele innych interesujących obiektów, takich jak:
- Ścieżka Ryszarda Kapuścińskiego,
- Stacja metra Pole Mokotowskie,
- obelisk upamiętniający dawną lokalizację lotniska mokotowskiego,
- Pomnik Lotników Polskich,
- Pomnik Szczęśliwego Psa,
- Pomnik Tysiąclecia Jazdy Polskiej,
- Klub Park,
- puby: Bolek (później restauracja sieci Sphinx), Lolek, Tola, Jeff’s, Marylin (od lat 90. XX w., później Merlin, zlikwidowany w 2019).
Przyroda
Park Mokotowski, usytuowany w ekologicznie cennym korytarzu, znajduje się w ścisłym sąsiedztwie ogródków działkowych „Rakowiec” na południu oraz parku Wielkopolski na północy. Obszar ten jest nie tylko istotny dla bioróżnorodności, ale także pełni funkcję jednego z naturalnych klinów napowietrzających stolicę Polski, który ciągnie się od Gorzkiewek. W tym zielonym zakątku można spotkać różnorodne formy roślinności, w tym łąki, murawy oraz zadrzewienia, które razem tworzą biologiczną mozaikę parku. Również zbiorniki wodne, które odgrywają kluczową rolę w kształtowaniu mikroklimatu danego terenu, znajdują się w tym miejscu. Na okres zimowy woda z tych zbiorników jest spuszczana, co zubaża florę i faunę w zakresie gatunków wapieni, płazów oraz ptaków wodnych.
Tak naprawdę wartości roślinności w parku Mokotowskim są zróżnicowane, a podstawowym czynnikiem ją różnicującym nie są same warunki siedliskowe, ale sposób użytkowania terenu. Oprócz obszarów o niskiej wartości przyrodniczej, jak regularnie koszone trawniki, występują też mniej dostępne fragmenty, pielęgnowane sporadycznie, które nawiązują do lasów łęgowych. W parku można natknąć się na gatunki roślin, które do niedawna były objęte w Polsce ochroną, takie jak sasanka otwarta, bluszcz pospolity oraz orlik pospolity. Stanowiska tych roślin można tłumaczyć ich antropogenicznym charaktem, co sugeruje ich obecność w ogródkach działkowych, gdzie są uprawiane jako rośliny ozdobne.
W obrębie parku wyróżniono obszar znany nieformalnie jako „Dziki Zakątek”, który znajduje się między ulicami Wawelską, Czubatki, Fińską a al. Niepodległości. Miejsce to charakteryzuje się dużym bogactwem biologicznym, zwłaszcza jeśli chodzi o drzewa owocowe wywodzące się z pozostających resztek osiedli domków fińskich.
Pomniki przyrody
W niezwykle ciekawym urozmaiceniu przyrodniczym parku należy wspomnieć o pomniku przyrody, jakim jest „Krąg megalityczny”, znajdujący się przed wejściem do Biblioteki Narodowej. To interesujące zgrupowanie trzynastu głazów narzutowych o różnorodnym składzie – granitach szarych, różowych oraz gnejsach – uznane zostało za pomnik przyrody w 2000 roku, rok po ich ustawieniu. Po drugiej stronie biblioteki, między ulicami Fińską a Leszową, również znajduje się interesujący głaz narzutowy, wydobyty podczas budowy biurowców Varso, który został uznany za pomnik przyrody w 2017 roku. Dodatkowo, aleja lipowa wzdłuż zachodniej granicy parku, czyli ulicy Żwirki i Wigury, jest kolejnym pomnikiem przyrody, wartyjącym uwagi.
Warunki geologiczne
Park Wok Mokotowskim zlokalizowany jest na glebach antropogenicznych, typowych dla obszarów miejskich, pochodzących głównie z przekształconych gleb brunatnych i płowych. Gleba ta składa się z utworów pyłowych oraz gliniastych, a w niektórych częściach również piasków. Obserwuje się w niej domieszkę gruzu i próchnicy torfowej, co skutkuje podwyższonym zasoleniem, zwłaszcza w porze suszy. Z tego powodu wody gruntowe parku są lekko zasadowe. Zbiorniki wodne są odizolowane nieprzepuszczalną warstwą betonu, co sprawia, że większość podłoża parku może skutecznie absorbowanie wody opadowej. Pierwszy poziom wodonośny w parku występuje na głębokości od 2 do 3 metrów, a w rejonach zabudowań głębokość ta jest jeszcze większa.
Szata roślinna
Florę naczyniową parku stworzono w latach 2016–2017, kiedy zaobserwowano obecność 328 gatunków roślin, w tym 269 roślin zielnych oraz 59 drzew i krzewów. Warto zaznaczyć, że 38% gatunków ma obce pochodzenie. Niestety, w wyniku historycznego użytkowania terenu, nie zachowały się żadne starsze niż 80-letnie osobniki drzew. Do gatunków rodzimych zaliczają się m.in. klon zwyczajny, lipa drobnolistna oraz dąb szypułkowy. Natomiast do drzew obcych w parku można zaliczyć klon pensylwański, dąb czerwony oraz inwazyjną roślinę, jaką jest robinia akacjowa.
W biegu parku znajdują się również pozostałości dawnych ogrodów, w tym krzewy takie jak śnieguliczka biała i tawuła van Houtte’a. Drzewa w parku głównie tworzą zbiorowiska zastępcze, składając się z młodszych płatów, a runo zadrzewień zawiera sporo obcych gatunków. Część roślinności parku jest intensywnie użytkowana, gdzie w jego obrębie występują liczne trawniki. Na zbiorowiskach trawnika możliwe jest spotkanie 166 gatunków roślin typowych dla trawnika oraz 89 gatunków łąkowych, z czego większość jest rodzimych. Jednak w miejscach definiowanych jako łąki kwietne, większość gatunków okazuje się mieć obce pochodzenie.
Mykobiota
Na terenie parku, w drugiej dekadzie XXI wieku, stwierdzono 61 gatunków mikroskopijnych grzybów glebowych. Dzięki wynikowi badań dowiedziono, że najliczniejszym grzybem był Gliocladium roseum, a wśród innych zauważalnych gatunków wymienia się również Mucor hiemalis oraz Trichoderma polysporum. Co ciekawe, niektóre z obserwowanych gatunków pojawiają się tylko na pojedynczych stanowiskach. W parku występuje także 45 gatunków porostów, które porastają głównie korę drzew oraz głazy. Na korze sosen stwierdzono zaledwie dwa gatunki, natomiast na korze klonów i dębów ich liczba jest znacznie wyższa, przez co park staje się interesującym miejscem również pod kątem mikobioróżnorodności.
Fauna
Również fauna Pola Mokotowskiego prezentuje się imponująco. Dokonane spostrzeżenia w drugiej dekadzie XXI wieku ujawniły obecność 14 grup stawonogów oraz 21 rodzin chrząszczy. Na szczególną uwagę zasługuje rodzina biedronkowatych, której przedstawiciele zostali obficie udokumentowani, w tym biedronka azjatycka, dominująca w zbiorze, oraz inne mniej liczne gatunki. Oprócz chrząszczy, w parku stwierdzono również bogaty zestaw owadów lądowych oraz liczne stawonogi, a wśród nich mrówki i trzmiele. Właśnie trzmiele, w tym trzmiel ziemny, były jednymi z najliczniej reprezentowanych.
Na terenie parku zidentyfikowano także 16 gatunków ślimaków lądowych, a wśród ryb stwierdzono obecność słodkowodnych akwariów. Choć populacje ryb w stawach nie są stabilne, natomiast w parku odkryto gatunki płazów, takie jak ropucha zielona i traszka zwyczajna. Ponadto, wzbogacenie różnorodności awifauny parku przez obecność ptaków lęgowych, takich jak bogatki czy kwiczoły, nadaje temu miejscu charakter dynamiczny. Pomimo tego skomplikowanego życia biologicznego, fauna ssaków parku pozostaje uboga, skupiona głównie na rodzącym się tu gryzoni, takich jak myszarka polna i leśna.
Historia
Historia Pola Mokotowskiego sięga czasów, gdy stanowiło ono teren położony na południowy zachód od ówczesnej Warszawy. Północna część tego obszaru została przyłączona do granic miasta w 1892 lub 1900 roku, podczas gdy reszta została włączona w wyniku znacznego rozszerzenia Warszawy w 1916 roku, obejmując całą ówczesną gminę Mokotów.
Mokotowskie Pole Wojenne
Teren Pola Mokotowskiego oddzielono od reszty Warszawy poprzez budowę Wału Lubomirskiego w 1770 roku. W 1818 obszar zaczęto wykorzystać do celów wojskowych. W okolicach 1825 roku zorganizowano tam plac musztry kawalerii, a sam wał został przesunięty na południe od Drogi Królewskiej, która później stała się częścią ulicy Nowowiejskiej.
Granica zachodnia terenu sięgała prawie do Szosy Krakowskiej (obecnie ulica Grójecka), w okolicy której powstała kolonia Ochota. Na najbardziej zachodnich fragmentach pola już w drugiej połowie lat 30. XIX wieku prowadzono sady i ogrody, które służyły za źródło żywności dla garnizonu warszawskiego. Od strony południowej teren Pola Mokotowskiego sąsiadował z wsią Mokotów, który graniczył z przyszłą ulicą Rakowiecką, a na wschodzie z Rogatkami Mokotowskimi.
Pod koniec 1831 roku obszar ten uzyskał nazwę Mokotowskiego Pola Wojennego i obejmował około 200 hektarów. W miarę upływu lat, zaczęto zabudowywać jego skraje. Z uwagi na ograniczenia wynikające z wymogów Twierdzy Warszawy, na przełomie XIX i XX wieku dozwolona była jedynie zabudowa drewniana. Wśród pojawiających się budynków znajdował się również tor wyścigów konnych z 1841 roku. Nowa zabudowa zaczęła się pojawiać od 1887, z utworzeniem nowego toru wyścigowego przy ulicy Polnej oraz nowego ogrodu na południe od Koszar Jerozolimskich, który pełnił funkcję obozu 3 Dywizji Piechoty Gwardii. Wybudowano wtedy drewniane baraki koszarowe, budynki oficerskie oraz cerkiew, a piękno ogrodu przyciągało wielu mieszkańców.
W 1929 roku, na ulicy Wawelskiej powstał ogród działkowy „Jutrzenka” dla byłych legionistów, który przetrwał przez kilka następnych lat. W okresie niemieckiej okupacji teren Pola Mokotowskiego wykorzystywano do uprawy warzyw. W 1892 roku, północne obrzeża tego pola zostały odkupione przez władze miejskie w celu budowy zespołu filtrów wody pitnej, podczas gdy na południowych granicach rozwijała się zabudowa ulicy Rakowieckiej.
W czasie I wojny światowej opuszczone przez rosyjskie wojsko drewniane baraki na północ od Pola Mokotowskiego zostały zasiedlone przez lumpenproletariat, co doprowadziło do utworzenia osiedla Staszyce, które później przekształcono w Kolonię Staszica. Na wschodnich obrzeżach, w latach 1900-1904 wzniesione zostały Koszary Mokotowskie, które z racji stacjonującego w nich Lejb-Gwardyjskiego Keksholmskiego Pułku, nazywano również Koszarami Keksholmskimi. Te murowane koszary z czasem przechodziły na własność kolejnych formacji wojskowych, aż do innych instytucji. W ich obrębie zbudowano także cerkiew pw. św. Piotra i Pawła, przekształconą następnie w ewangelicki kościół Wniebowstąpienia Pańskiego.
Tor wyścigów konnych
Na północnym zachodzie Pola Mokotowskiego urządzone zostało niewielkie miejsce wyścigów konnych, które w 1841 roku zainaugurowało pierwszą publiczną gonitwę w Królestwie Polskim w związku z wystawą zwierząt gospodarskich. Jednakże, tego typu wydarzenia odbywały się rzadko, a w 1861 roku wyścigi zostały całkowicie zakazane. W 1887 roku wybudowano nowy tor, który był znacznie większy i rozciągał się wzdłuż ulicy Polnej. Ten obiekt funkcjonował do 1938 roku, kiedy to otworzono równocześnie tor wyścigów konnych Służewiec. W pobliżu toru wyścigowego odbywały się festyny i znajdowały się różnego rodzaju atrakcje, jak huśtawki i karuzele.
Lotnisko Mokotowskie
Od roku 1909 na Polu Mokotowskim organizowano pokazy lotnicze, które były pierwszymi tego typu wydarzeniami w Polsce. W następnym roku, na obszarze pierwszego toru wyścigowego powstało lotnisko mokotowskie, z warsztatami i hangarami Warszawskiego Towarzystwa Lotniczego Awiata. W 1912 roku, zakłady Awiaty zostały zamknięte, a lotnisko przejęli Rosjanie, a następnie Niemcy, którzy przekształcili je w bazę dla sterowców. Po zakończeniu I wojny światowej, lotnisko wróciło pod zarząd polski, zyskując również cywilne funkcje.
Prowizoryczna zabudowa lotniska składała się z części wojskowej, sportowej oraz pasażerskiej. Przy wojskowym w latach 1921-1933 stacjonował 1 Pułk Lotniczy, natomiast lotnisko sportowe należało do Aeroklubu Warszawskiego. Operacje lotniskowe mimo licznych zmian trwały aż do lat 30. XX wieku, kiedy to podjęto decyzję o ograniczeniach ich działalności na rzecz budowy nowego portu lotniczego na Okęciu. W rezultacie lotnisko mokotowskie zmniejszało swoją powierzchnię, a wojsko korzystało z niego podczas kampanii wrześniowej.
Lotnisko mokotowskie zaangażowało się w rywalizacje lotnicze takie jak Challenge 1934 oraz międzynarodowe wyścigi balonowe o Puchar Gordona Bennetta. W okresie II wojny światowej na Polu Mokotowskim stacjonowały niemieckie jednostki artylerii przeciwlotniczej, a po wybuchu Powstania Warszawskiego, 1 sierpnia 1944 roku, stanowiska te zostały zaatakowane przez żołnierzy Armii Krajowej, jednak z marnym skutkiem.
Plany zagospodarowania z pierwszej połowy XX wieku
W pierwszej połowie XX wieku, znacząca część Pola Mokotowskiego stała się przedmiotem pomysłów urbanistycznych. W różnych projektach przewidywano rozwój obszaru, a nowe założenia miały mieć lokalizację w pobliżu placu Na Rozdrożu, dochodząc do ul. Grójeckiej. Już w 1916 roku, podczas niemieckiej okupacji, opracowano projekt pod kierunkiem Tadeusza Tołwińskiego, który miał obejmować Dzielnicę Nauki z centralną aleją o długości około 4 km i szerokości 150 m, z zaleceniem tworzenia szpalerów drzew.
W latach 20. XX wieku pomysły te uwzględniały także charakter administracyjny dzielnicy, z główną arterią, nazwanej aleją Sejmową. W centrum planowanej dzielnicy miała znajdować się Świątynia Opatrzności Bożej. W maju 1935 roku, na Polu Mokotowskim zorganizowano główne uroczystości pogrzebowe Józefa Piłsudskiego, który tu, 11 listopada 1934 roku, odbierał ostatnią defiladę wojskową. Wówczas pojawił się projekt ustanowienia reprezentacyjnej dzielnicy Piłsudskiego w miejscu Pola Mokotowskiego, z dwoma osiami komunikacyjnymi, co otrzymało potwierdzenie po przeniesieniu lotniska na Okęcie w 1934 roku.
W 1938 roku, w wyniku dalszej zabudowy, pole zostało podzielone na części wschodnią i zachodnią, pozostawiając 120 hektarów. Ostatni ambitny plan dotyczący tego obszaru zaprojektował Bohdan Pniewski. Zakładał on monumentalną kompozycję urbanistyczną z aleją defilad, pomnikiem marszałka Piłsudskiego, oraz wieloma budynkami ministerialnymi. Różnorodne plany wymagały ogłoszenia konkursów przez władze i mimo pewnych wygranych zawierały się one często w owocnych przedsięwzięciach, ale zazwyczaj tylko fragment był realizowany. Niestety, wiele koncepcji nie doczekało się realizacji z uwagi na wybuch II wojny światowej, a wybudowano jedynie gmach Urzędu Patentowego.
Park według koncepcji Stanisława Bolka
Po zakończeniu II wojny światowej, pierwotne koncepcje dotyczące zabudowy Pola Mokotowskiego zostały zaprzepaszczone. Jednakże, wciąż trwały plany dotyczące Dzielnicy Nauki, która przeistoczyła się w Dzielnicę Wiedzy. Na obrzeżach pola realizowano rozwój kompleksów uczelnianych, a samo Pole miało być wewnętrznym parkiem. Koncepcja końcowa zakładała stworzenie przestrzeni otwartych z ogrodami dostępnych dla społeczeństwa oraz miejscami uczenia się, utworzenia tam ogrodu farmaceutycznego i innych obszarów eksperymentalnych SGGW. Dwa lata po zakończeniu drugiej wojny światowej na tym terenie miały zostać przydzielone ogrody działkowe, jednak ostatecznie cudowne plany urbanistyczne odeszły w zapomnienie.
W 1931 roku Stanisław Odyniec-Dobrowolski dostał zadanie zaprojektowania klubu sportowego Warszawianka, ulokowanego na rogu ul. Wawelskiej i Uniwersyteckiej. Udało się sporządzić projekt otwartych boisk oraz pawilonu klubowego. Teren ten trafił w ręce Ośrodka Zespołu Sportowego Budowlani, później wchłonięty przez Skra Warszawa, który został przekształcony w Stadion RKS Skra w 1953 roku. W latach 1945-1946, na rogu alei Niepodległości i ul. Wawelskiej, zbudowano 200 domków fińskich, które były darem od Związku Radzieckiego.
Po wojnie, rozważono nasadzenia drzew, które dokonywano w latach 40. i 70. W ciągu tego okresu posadzono ponad 11 tysięcy drzew. W 1951 roku zakończono budowę nowej siedziby Głównego Urzędu Statystycznego.
Modernizacja 2021−2023
W 2021 roku rozpoczęły się prace modernizacyjne, które zakończono w 2023 roku. W ramach tych działań zredukowano powierzchnie zabetonowane, wprowadzono nowy układ wodny wzbogacony roślinnością szuwarową. Zastosowano drewniane podesty, mostki oraz siedziska. Posadzono nowe drzewa i inne rośliny, a także stworzono obiekty dedykowane osobom aktywnie spędzającym czas, takie jak strefa przeszkód dla rolkarzy oraz nowa siłownia plenerowa.
Przypisy
- Park Pole Mokotowskie w nowej odsłonie [online], Urząd m. st. Warszawy, 12.12.2023 r. [dostęp 21.05.2024 r.]
- Park Pole Mokotowskie w nowej odsłonie już otwarty! | Zarząd Zieleni m.st. Warszawy [online], 12.12.2023 r. [dostęp 21.05.2024 r.]
- Pole Mokotowskie wreszcie otwarte dla mieszkańców. Remont parku trwał dwa lata [online], TVN Warszawa, 13.12.2023 r. [dostęp 21.05.2024 r.]
- Zamknięcie parkingu przy parku Pole Mokotowskie od ul. Batorego | Zarząd Zieleni m.st. Warszawy [online], 05.11.2021 r. [dostęp 21.05.2024 r.]
- Mycielski 2016, s. 17.
- MaciejM. Malinowski MaciejM., Jeszcze raz o Polu Mokotowskim [online], Poradnia językowa PWN, 18.10.2017 r.
- Lesław M. Bartelski: Mokotów 1944. Warszawa: wydawnictwo MON, 1986, s. 182.
- Pstrokoński 2017, s. 34–35.
- JakubJ. Chełmiński JakubJ., Kto za, a kto przeciw parkowi dla psów? Dwie opinie, [w:] wyborcza.pl [online], 30.03.2015 r.
- KrzysztofK. Lewandowski KrzysztofK., AndrzejA. Kołodziejczyk AndrzejA., AnetaA. Spyra AnetaA., Molluscs of extremely artificial, small temporary water bodies in a city park, „Folia Malacologica”, 26 (3), 2018, s. 167–175.
- MarekM. Kowalski MarekM., Dzień Ziemi na Polach Mokotowskich pod znakiem... jerzykownika! [online], Portal przyrodniczy Bocian, 29.04.2013 r.
- Mycielski 2016, s. 20.
- Grzegorzł. Hodun GrzegorzG., Dobry klimat do zmian, „Recykling”, 5, 2014, s. 38.
- Anna Pawlikowska-Piechotka: Turystyka i wypoczynek w zabytkowych parkach Warszawy. Gdynia: Wydawnictwo Novae Res, 2009, s. 85–86.
- „Prace i Studia Geograficzne”. 65 (1), 2020. ISSN 2543-7313.
- Mycielski 2016, s. 25.
- MaciejM. Czerski MaciejM., Skąd Warszawa ma tlen? [online], TVN Warszawa, 06.03.2012 r.
- IwonaI. Szumacher IwonaI., Potencjał rekreacyjny parków miejskich, „Problemy Ekologii Krajobrazu”, 27, s. 487–490.
- IwonaI. Szumacher IwonaI., KatarzynaK. Ostaszewska KatarzynaK., Funkcje parków śródmiejskich w opinii przyrodników i użytkowników – przyczynek do dyskusji, „Problemy Ekologii Krajobrazu”, 27, 2010, s. 491–494.
- BohdanB. Dobrzański BohdanB. i inni, Wpływ związków chemicznych stosowanych do odśnieżania na zasolenie gleb zieleńców Warszawy, „Roczniki Gleboznawcze”, XXII (1), 1971, s. 59–74.
- Grzegorz Mika: Od wielkich idei do wielkiej płyty. Burzliwe dzieje warszawskiej architektury. Agencja Wydawniczo-Reklamowa Skarpa Warszawska, 2017, s. 186.
Pozostałe obiekty w kategorii "Parki":
Skwer Ormiański w Warszawie | Skwer Willy’ego Brandta w Warszawie | Park Moczydło w Warszawie | Park Przy Bażantarni | Park Arkadia w Warszawie | Park im. Edwarda Szymańskiego w Warszawie | Park Znicza w Warszawie | Wilanowski Park Kulturowy | Park Stawy Kellera w Warszawie | Park Kultury w Powsinie | Błonia Wilanowskie | Park Wyczółki w Warszawie | Park Sielecki w Warszawie | Park Romualda Traugutta w Warszawie | Park SGGW w Warszawie | Park Na Książęcem w Warszawie | Park Mirowski w Warszawie | Park Szczęśliwicki | Park im. Zasława Malickiego | Park im. Stanisława Dygata w WarszawieOceń: Pole Mokotowskie