Maria Salomea Skłodowska-Curie, znana powszechnie jako Maria Curie, to postać, która na zawsze wpisała się w historię nauki. Urodziła się 7 listopada 1867 roku w Warszawie, a zmarła 4 lipca 1934 roku w Passy. Była polsko-francuską badaczką specjalizującą się w dziedzinach fizyki doświadczalnej oraz chemii fizycznej. Jest podwójną laureatką Nagrody Nobla, która zdobyła tę prestiżową nagrodę zarówno w kategorii fizyki w 1903 roku, jak i chemii w 1911 roku.
W 1891 roku Maria Curie opuściła Królestwo Polskie i wyjechała do Paryża, aby rozpocząć studia na Sorbonie, ponieważ w XIX wieku kobiety nie miały możliwości kształcenia się na terenach polskich. Tam nie tylko nabywała wiedzę, ale również rozpoczęła intensywną pracę naukową. Była pionierką w nowej dziedzinie nauki – radiochemii, wnosząc znaczący wkład w rozwój teorii promieniotwórczości. Do jej głównych osiągnięć należy technika rozdzielania izotopów promieniotwórczych oraz odkrycie dwóch nowych pierwiastków: radu i polonu. Dzięki jej inicjatywom podjęto również badania dotyczące zastosowania promieniotwórczości w terapii nowotworowej.
Maria Curie po raz pierwszy otrzymała Nagrodę Nobla w 1903 roku wspólnie z mężem, Pierre’em Curie, oraz Henrim Becquerelem. Nagroda ta była wynikiem badań dotyczących promieniotwórczości, które zostały odkryte przez Becquerela. W 1911 roku Curie została uhonorowana po raz drugi nagrodą w dziedzinie chemii za swoje pionierskie odkrycia polonu oraz radu, a także za wydzielenie czystego radu i badanie jego właściwości chemicznych. Należy do elitarnych czterech osób, które zdobyły więcej niż jedną Nagrodę Nobla i jednocześnie jest jedyną kobietą, która została wyróżniona nagrodami w dwóch różnych dziedzinach nauk przyrodniczych.
Pomimo silnych polskich korzeni i emocjonalnego przywiązania do kraju, Maria Skłodowska-Curie nigdy nie uzyskała obywatelstwa polskiego. Stanowi również historyczną postać jako pierwsza kobieta, która została pochowana w Panteonie paryskim, co było dowodem uznania jej ogromnych osiągnięć naukowych. Z mężem Pierre’em Curie miała dwie córki, Irène Joliot-Curie oraz Ève Curie, które również przyczyniły się do dziedziny nauki i kultury.
Życiorys
Dzieciństwo i młodość w Królestwie Polskim
Maria Skłodowska przyszła na świat w Warszawie, w czasach, gdy region ten należał do Królestwa Polskiego, będącego częścią Imperium Rosyjskiego. Była piątą i ostatnią pociechą w rodzinie nauczycieli, którzy mieli korzenie w drobnej szlachcie. Jej ojciec, Władysław, wywodził się z rodziny z herbem Dołęga, natomiast matka, Bronisława, nosiła herb Topór. Dziadek Marii, Józef Skłodowski, był wysoko cenionym pedagogiem, wójtem Piekoszowa, który zapisał się w historii jako autorytet w dziedzinie edukacji. Jej ojciec był dyrektorem warszawskich gimnazjów, a matka prowadziła pensję dla dziewcząt z dobrych domów.
Rodzice Marii zaszczepili w swoich dzieciach głęboki patriotyzm. W rodzinie Skłodowskich urodzili się również: Zofia (1861–1876), Józef (1863–1937), Bronisława (1865–1939) i Helena (1866–1961). Po tragicznym zgonie Zofii, gdy Maria miała 9 lat, oraz po śmierci matki, która chorowała na gruźlicę, młoda Skłodowska przeżyła ciężki czas depresji, co wpłynęło na jej światopogląd, stając się ateistką.
W wieku 10 lat Maria rozpoczęła naukę na pensji, a następnie uczęszczała do III Żeńskiego Gimnazjum Rządowego, które ukończyła w 1883 roku ze złotym medalem. Po tym wydarzeniu spędziła rok na wsi, aby odzyskać równowagę psychiczną. W Warszawie nauczała języków obcych i matematyki, poznała Bronisławę Piasecką, z którą wstąpiła na Uniwersytet Latający, gdzie uzyskała zakazaną przez carskie władze wiedzę. W wieku 16 lat, określiwszy się jako ateistka, zawarła w pamiętniku krytykę instytucji religijnych, co wpłynęło na jej dalsze wybory życiowe.
Wdzięczna za wsparcie Bronisławy, zamieniły się rolami: starsza siostra wyjechała na studia do Paryża, podczas gdy Maria pracowała jako guwernantka. Pracując w Szczukach, zakochała się w Kazimierzu Żorawskim, jednak ich związek nie uzyskał akceptacji rodziców, a Maria po wielu cierpieniach ostatecznie powróciła do Warszawy, gdzie dalej uzupełniała swoją wiedzę.
W Warszawie, w laboratoriach Muzeum Przemysłu i Rolnictwa przy Krakowskim Przedmieściu, z pomocą Napoleona Milicera oraz Józefa Boguskiego zaczęła intensywnie badać chemię i fizykę.
Studia na Sorbonie i Pierre Curie
Maria rozpoczęła studia na Sorbonie w listopadzie 1891 roku, gdzie wybrała matematykę i fizykę. Jej nauczycielami byli znani naukowcy, tacy jak Paul Appell, Henri Poincaré i Gabriel Lippmann. W Paryżu Maria zaangażowała się w amatorski teatr, gdzie poznała pianistę Ignacego Jana Paderewskiego. Zajmowała się zarówno nauką, jak i sztuką, co miało istotny wpływ na jej rozwój.
28 lipca 1893, Maria uzyskała licencjat z fizyki z pierwszym miejscem, a rok później ukończyła studia z matematyki z drugim miejscem. W międzyczasie skontaktowała się z prof. Józefem Wieruszem-Kowalskim, gdzie poznała Pierre’a Curie. Jego skromność i wiedza zafascynowały Marię, a ich wspólne rozmowy stały się początkiem wielkiej miłości, która przerodziła się w związek małżeński w 1895 roku.
Odkrycie polonu i radu
W 1896 roku Henri Becquerel rozpoczął badania nad promieniowaniem uranu, co stało się inspiracją dla Marii do podjęcia własnych badań. W tym samym roku przyszła na świat ich pierwsza córka, Irène, z która później otrzymała Nagrodę Nobla. Maria, analizując promieniowanie, odkryła, że jest ono proporcjonalne do zawartości uranu. To odkrycie pozwoliło jej na stwierdzenie, że tak samo tor emituje promieniowanie. Po wielu badaniach, wspólnie z Pierre’em, odkryli polon oraz rad, co zaowocowało ich kolejnymi sukcesami naukowymi.
Śmierć Pierre’a Curie
19 kwietnia 1906 roku Pierre Curie zginął w tragicznym wypadku, co całkowicie zmieniło życie Marii. Zrozpaczona po jego śmierci, prowadziła „Dziennik żałobny”, w którym opisała swoje emocje. Mimo żalu podjęła nową rolę jako profesor fizyki na Sorbonie, stając się pierwszą kobietą w tej roli, co było ogromnym sukcesem.
Druga Nagroda Nobla i skandal z Paulem Langevinem
Po stracie męża Maria całkowicie poświęciła się pracy naukowej, jednak jej starania o dołączenie do Francuskiej Akademii Nauk zakończyły się niepowodzeniem z powodu seksistowskich postaw. Po ujawnieniu jej romansu z Paulem Langevinem, który budził kontrowersje z uwagi na jego żonaty status, Maria musiała zmierzyć się z ostrą krytyką mediów.
7 listopada 1911 roku Maria Skłodowska-Curie, jako pierwsza osoba, otrzymała swoją drugą Nagrodę Nobla, w dziedzinie chemii za odkrycia polonu i radu, co potwierdziło jej niezrównane osiągnięcia w nauce.
Instytut Radowy
Po otrzymaniu drugiej Nagrody Nobla Maria postanowiła zrealizować swoje marzenie – powołanie Instytutu Radowego, który stał się miejscem niezwykłych badań. Na przestrzeni kolejnych lat sprowadzał licznych uczonych, w tym laureatów Nagrody Nobla, którzy działali na rzecz rozwoju wiedzy o promieniotwórczości.
I wojna światowa
Gdy w 1914 roku rozpoczęła się I wojna światowa, Maria Skłodowska-Curie została w Paryżu, by zabezpieczyć Instytut Radowy i jego cenne zasoby. Zorganizowała unikalne aparaty rentgenowskie, które miały uratować życie wielu żołnierzy. Jej determinacja i wola pomocy pozwoliły znacznie poprawić warunki medyczne na polu bitwy.
Dwudziestolecie międzywojenne
W 1921 roku Maria Skłodowska-Curie wraz z córkami udała się do Stanów Zjednoczonych, gdzie uzyskała fundusze na zakup grama radu do Instytutu Radowego. Po dalszych badaniach i pracy w laboratoriach, jej zdrowie zaczęło się pogarszać. Niemniej jednak, w 1932 roku wspólnie z siostrą Bronisławą otworzyła szpital, który niósł pomoc chorym. Niestety, w 1934 r. zdiagnozowano jej nadkrwistość aplastyczną i miała związaną z nią chorobę popromienną. Zmarła 4 lipca 1934 roku, a jej ostatnie dni oraz pogrzeb, odbyły się w gronie najbliższych. 20 kwietnia 1995 roku jej i Pierre’a prochy przeniesiono do Panteonu w Paryżu, gdzie pozostają do dziś.
Wyróżnienia i nagrody
W roku 1909 Maria Skłodowska-Curie, podobnie jak wcześniej jej mąż, zdecydowała się odmówić przyjęcia francuskiego Krzyża Kawalerskiego Orderu Legii Honorowej. Jednakże, w późniejszych latach przyjęła inne prestiżowe odznaczenia, w tym:
- 1919: hiszpański Krzyż Wielki Orderu Cywilnego Alfonsa XII,
- 11 listopada 2018: pośmiertnie przyznany Order Orła Białego.
Żeby uczcić jej osiągnięcia, pięć uczelni nadało jej doktoraty honorowe:
- 1912: Politechnika Lwowska,
- 1921: Uniwersytet Columbia,
- 1922: Uniwersytet Poznański,
- 1924: Uniwersytet Jagielloński,
- 1926: Politechnika Warszawska.
Dodatkowo, Maria Skłodowska-Curie otrzymała dwa honorowe obywatelstwa:
- 1924: Warszawy, przyznane jednomyślną decyzją warszawskiej rady miejskiej,
- 1928: Glasgow w Szkocji.
Upamiętnienie
Maria Skłodowska-Curie, jako ikona nauki, była przedmiotem wielu dzieł twórczych, które ukazują jej życie oraz osiągnięcia. Poniżej przedstawiamy zestawienie istotnych filmów związanych z jej osobą.
Filmy
Poniżej wymienione są filmy biograficzne, które powstały poświęcone Marii Skłodowskiej-Curie:
- Curie-Skłodowska (ang. Madame Curie) – amerykański film z 1943 roku, w reżyserii Mervyna LeRoya. W postać Marii wcieliła się Greer Garson. Film powstał na podstawie książki Ève Curie „Maria Curie”.
- Maria Skłodowska-Curie podtytuł W stulecie wielkiej uczonej – film biograficzny wyreżyserowany przez Stanisława Grabowskiego w 1967 roku, stworzony w związku z setną rocznicą urodzin Marii Curie, obchodzoną 7 listopada.
- Marie Curie – telewizyjny miniserial z 1977 roku, reżyserii Johna Glenistera, w roli głównej wystąpiła Jane Lapotaire.
- Maria Curie – biograficzny miniserial telewizyjny z 1990 roku, w reżyserii Michela Boisronda. W rolę Marii wcieliła się Marie-Christine Barrault.
- Maria – biograficzny film z 1998 roku, w reżyserii Krzysztofa Szmagiera, Celem filmu było upamiętnienie stulecia odkrycia polonu i radu.
- Palmy Pana Schutza – francuski film biograficzny z 1997, wyreżyserowany przez Claude’a Pinoteau, z Isabelle Huppert jako Marią Skłodowską-Curie.
- Maria Skłodowska-Curie – film biograficzny w reżyserii Bohdana Rączkowskiego z 2004 roku.
- Maria – film dokumentalno-fabularyzowany w reżyserii Alicji Albrecht z 2011 roku, w którym Marię zagrała Joanna Szczepkowska. Film ukazuje wspomnienia wnuczki uczonej oraz wiele innych archiwalnych materiałów.
- Śladami Marii Skłodowskiej-Curie – dokumentalno-fabularyzowany film w reżyserii Krzysztofa Rogulskiego z 2011 roku, w roli Marii wystąpiła Elisabeth Duda. Film zawiera wywiady z najbliższymi, między innymi wnuczką Marii.
- Maria Skłodowska-Curie (fr. Marie Curie) – film fabularny z 2016 roku, w reżyserii Marie Noëlle. W tytułową rolę wcieliła się Karolina Gruszka.
- Skłodowska (ang. Radioactive) – fabularny film biograficzny z 2019 roku, w reżyserii Marjane Satrapi, w której rolę Marii zagrała Rosamund Pike.
Sztuki teatralne
Również scena teatralna uhonorowała tę wybitną postać:
- Promieniowanie – sztuka napisana przez Kazimierza Brauna
- Radiation – a passion of Marie Curie – sztuka autorstwa amerykańskiego aktora Alana Aldy
- Blanche i Marie – sztuka inspirowana powieścią „Opowieść o Blanche i Marie” Per Olov Enquista
- Madame Curie – opera skomponowana przez Elżbietę Sikorę do libretta Agaty Miklaszewskiej, z premierą 15 listopada 2011 roku
- Amaterasu – sztuka autorstwa Piotra Skotnickiego, podsumowująca życie Marii Curie, wyprodukowana przez Teatr Polskiego Radia z premierą 4 stycznia 2012 roku
Patronat szkół
Maria Skłodowska-Curie oddała swoje imię wielu szkołom i instytucjom naukowym, zarówno w Polsce, jak i we Francji, w tym Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie. Dodatkowo istnieje kategoria: Polskie licea ogólnokształcące im. Marii Skłodowskiej-Curie.
Pomniki
Wizytówki pamięci o Marii Skłodowskiej-Curie można znaleźć w różnych miejscach:
- Pomnik Marii Skłodowskiej-Curie w Warszawie
- Symboliczne upamiętnienie znajduje się na rodzinnym grobowcu na Cmentarzu Powązkowskim w Warszawie.
- Popiersie Marii Skłodowskiej-Curie odsłonięto w Parku im. Henryka Jordana w Krakowie (IV.8).
- W czerwcu 2014 roku w Warszawie odsłonięto rzeźbę wykonaną z brązu, upamiętniającą uczoną.
Monety i banknoty
Maria Skłodowska-Curie zyskała również uznanie w formie monet i banknotów w różnych krajach:
- Po raz pierwszy jej wizerunek znalazł się na polskich pieniądzach w 1967 roku, w 100-lecie jej urodzin. Umieszczono go na trzech monetach, z czego dwie nie trafiły do powszechnego obiegu. Trzecia, o nominale 10 zł, była częścią serii „Wielcy Polacy”.
- W 1974 roku powstała srebrna moneta o nominale 100 zł, zawierająca profil noblistki i promienie radu.
- W 1979 roku wprowadzono złotą monetę o nominale 2000 zł, wzorowaną na wcześniejszej.
- W latach 1989–1996 w obiegu był banknot o nominale 20 000 zł zaprojektowany przez Andrzeja Heidricha z podobizną Marii Curie.
- W 1998 roku wprowadzono okolicznościowe monety 2 zł i 20 zł, przedstawiające Marię z mężem Pierre’em i symbole ich odkryć. Na rewersie znajduje się model atomu.
- 25 listopada 2011 Narodowy Bank Polski wydał banknot kolekcjonerski o nominale 20 zł dla uczczenia 100-lecia przyznania Nagrody Nobla Marii Curie w dziedzinie chemii, jednak okolicznościowa moneta nie została wydana.
- W 1984 roku Francja uwieczniła noblistkę na srebrnych i złotych monetach 100-frankowych.
- W 1995 roku pojawił się banknot o nominale 500 franków z podobizną Marii i Pierre’a Curie.
- W 2011 roku, w 100-lecie przyznania jej nagrody Nobla z chemii, Bank Hiszpanii wydał okolicznościową monetę.
Znaczki pocztowe
Znaczki pocztowe również upamiętniają zarówno Marię Skłodowską-Curie, jak i jej męża:
- Znaczki francuskie, na których pomijano nazwisko panieńskie Marii, pojawiały się w następujących latach:
- 1938: upamiętnienie 40. rocznicy odkrycia radu oraz 20 odmian dla kolonii francuskich.
- 1967: z okazji 100. urodzin Marii.
- 2011: z okazji 100-lecia nagrody Nobla z Chemii.
- Znaczki polskie zawsze zawierały jej nazwisko panieńskie, w tym:
- 1947: znaczki z serii „Kultura polska”.
- 1967: seria z okazji 100-lecia urodzin Marii.
- 1963: seria o sławnych Polakach.
- 2011: z okazji 100-lecia nagrody Nobla z chemii.
- Oznaczone również znaczki szwedzkie z 1963 i 1971 roku upamiętniły nagrody Nobla.
- Poczta Monako w 1967 roku wyemitowała znaczek z okazji 100. rocznicy urodzin Marii.
Inne
Maria Skłodowska-Curie była też wspominana w wielu innych kontekstach:
- Dwa krzemiany uranylu, skłodowskit i cuproskłodowskit, zostały nazwane na jej cześć przez belgijskich mineralogów, odkrytych w Kongo w latach 1924 i 1933.
- Góra Curie-Skłodowskiej na Spitsbergenie, nadana w 1934 roku.
- Muzeum Marii Skłodowskiej-Curie w Warszawie, położone przy ul. Freta 16, zostało otwarte w stulecie jej urodzin w 1967 roku.
- W 1928 roku Maria Skłodowska-Curie została honorowym obywatelem miasta Glasgow w Szkocji.
- Była pierwszą kobietą, która znalazła się pod kopułą Panteonu w Paryżu, gdzie spoczywa w uznaniu jej zasług.
- Rok 2011 został ogłoszony Rokiem Marii Skłodowskiej-Curie w Sejmie i Senacie RP.
- 26 maja 2011 roku otwarto w Warszawie ścieżkę edukacyjną opiewającą jej zasługi.
- W 2012 roku drzewo posadzone w 1932 roku przez Marię Skłodowską-Curie w ogrodzie Instytutu Radowego, zostało uznane za pomnik przyrody, nadając mu nazwę „Maria”.
- W 2015 roku w grze komputerowej Fallout 4 jedna z postaci nosi imię Curie, inspirowana badaczką.
- W niezależnej grze Beholder 2, wydanej w 2018 roku, obecna jest postać Maria Curie.
- W 2019 roku przyznano Polsko-Francuską Nagrodę Naukową im. Marii Skłodowskiej i Pierre’a Curie.
- W 2021 roku pojawiła się gra karciana Akademia Superbohaterów stworzona przez Tomasza Rożka.
Drzewo genealogiczne
W kontekście badania rodziny Marii Skłodowskiej-Curie, szczególnie interesujące jest jej drzewo genealogiczne, które ilustruje bogate dziedzictwo naukowe oraz osobiste. Tabela poniżej przedstawia członków rodziny, którzy wnieśli znaczący wkład w historię nauki.
| _ | _ | _ | Józef Skłodowski | _ | _ | _ | Salomea z Sagtyńskich Skłodowska | _ | _ | Feliks Boguski | _ | _ | _ | Maria Zaruska | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | |||||||||||||||||||||||||||||||||
| _ | _ | _ | _ | _ | _ | Władysław Skłodowski | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | Bronisława Boguska | _ | _ | _ | _ | _ | |||||||||||||||||||||||||||||||||||
| _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | |||||||||||||||||||||||||||||||
| _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | |||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Zofia | _ | Bronisława Dłuska | _ | Józef Skłodowski | _ | Helena Szalay | _ | Maria Skłodowska-Curie | _ | _ | _ | Pierre Curie | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| _ | _ | _ | _ | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | ||||||||||||||||||||||||||||
| _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| _ | _ | _ | _ | Helena Dłuska | _ | _ | _ | Frédéric Joliot-Curie | _ | _ | _ | Irène Joliot-Curie | _ | _ | Ève Curie-Labouisse | _ | Henry Richardson Labouisse Jr. | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| _ | _ | _ | _ | _ | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | |||||||||||||||||||||||||||||||||||
| _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| _ | _ | _ | _ | Michel Langevin | _ | _ | _ | Hélène Langevin-Joliot | _ | _ | _ | Pierre Joliot | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| _ | _ | _ | _ | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | Yves Langevin | _ | _ | _ | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Dodatkowo, warto wspomnieć o laureatach Nagrody Nobla, co podkreśla ich znaczenie oraz osiągnięcia w dziedzinie nauki. Maria Skłodowska-Curie oraz jej mąż, Pierre Curie, odmówili przyjęcia Legii Honorowej, co świadczy o ich skromności oraz oddaniu pracy naukowej.
Literatura
W literaturze poświęconej Marii Skłodowskiej-Curie można znaleźć wiele cennych pozycji, które rzucają światło na jej życie i osiągnięcia. Oto niektóre z nich:
- Helena Bobińska: Maria Skłodowska-Curie. Warszawa: Czytelnik, 1965,
- Eugenie Cotton: Rodzina Curie i promieniotwórczość. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1965,
- Ève Curie: Maria Curie. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1997. ISBN 83-01-12302-8,
- Maria Curie i córki, Listy, Wydawnictwo Dolnośląskie, Wrocław 2011, ISBN 978-83-245-9110-7,
- Shelly Emiling: Maria Skłodowska-Curie i jej córki. Warszawa: Wydawnictwo Literackie Muza SA, 2013. ISBN 978-83-7758-332-6,
- Barbara Goldsmith: Geniusz i obsesja. Wewnętrzny świat Marii Curie. Wrocław: Wydawnictwo Dolnośląskie, 2006. ISBN 83-7384-573-9,
- Krystyna Kabzińska, Małgorzata H. Malewicz, Jan Piskurewicz, Jerzy Róziewicz: Korespondencja polska Marii Skłodowskiej-Curie. 1881–1934. Warszawa: Instytut Historii Nauki PAN, Polskie Towarzystwo Chemiczne, 1994. ISBN 83-86062-10-X,
- Laurent Lemire: Maria Skłodowska-Curie. Warszawa: Świat Książki, 2003. ISBN 83-7311-494-7,
- Jan Piskurewicz: Między nauką a polityką. Maria Skłodowska-Curie w laboratorium i w Lidze Narodów. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Skłodowskiej-Curie, 2007. ISBN 978-83-227-2755-3,
- Jan Piskurewicz: Korespondencja Marii Skłodowskiej-Curie z uczonymi z Europy Środkowej i Wschodniej. 1904–1934. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Skłodowskiej-Curie, 1998. ISBN 83-227-1241-3,
- Olgierd Wołczek: Maria Skłodowska-Curie. Warszawa: Wydawnictwo Interpress, 1975,
- Gilette Ziegler: Korespondencja Marii Skłodowskiej-Curie z córką Ireną. 1905–1934 wybór. Warszawa: PIW, 1978,
- Maria Skłodowska-Curie. Fotobiografia. Warszawa: Studio Emka, 2011. ISBN 978-83-62304-36-3.
Te pozycje stanowią istotny wkład w badania nad życiem oraz pracą Marii Skłodowskiej-Curie, ukazując jej wpływ na naukę oraz historię. Są one doskonałym źródłem dla wszystkich, którzy pragną zrozumieć jej znaczenie w kontekście zarówno naukowym, jak i społecznym.
Przypisy
- Jerzy Gągol, Gertruda Herman: Polonica wśród minerałów i skał. pgi.gov.pl. [dostęp 26.06.2022 r.]
- Nie umiała być sławna. bg.agh.edu.pl. [dostęp 29.03.2022 r.]
- Alicja Rupinska: Uroczystość otwarcia ścieżki Edukacyjnej Marii Skłodowskiej-Curie w Warszawie. Towarzystwo Marii Skłodowskiej-Curie – w Hołdzie. [dostęp 13.07.2011 r.]
- Tomasz Demiańczuk: Drzewo posadzone przez noblistkę. Urząd m.st. Warszawy, 28.05.2015 r. [dostęp 28.05.2015 r.]
- Anna Kondek-Dyoniziak: Prezydent uhonorował pośmiertnie Orderem Orła Białego ponad 20 wybitnych Polaków. dzieje.pl, 11.11.2018 r. [dostęp 11.11.2018 r.]
- Uchwała Senatu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 27.01.2011 r. w sprawie ustanowienia roku 2011 Rokiem Marii Skłodowskiej-Curie (M.P. z 2011 r. nr 10, poz. 89).
- Uchwała Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 03.12.2010 r. w sprawie ustanowienia roku 2011 Rokiem Marii Skłodowskiej-Curie (M.P. z 2010 r. nr 96, poz. 1091).
- Klub Dobrej Książki, 2010. [dostęp 02.02.2011 r.]
- Amaterasu. Teatr Polskiego Radia, 01.01.2012 r. [dostęp 08.02.2017 r.]
- W Warszawie odsłonięto pomnik Marii Skłodowskiej-Curie. Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego, 04.06.2014 r. [dostęp 10.10.2014 r.]
- This Month in Physics History: March 1880: The Curie Brothers Discover Piezoelectricity. ACS News, 2014. [dostęp 21.03.2017 r.]
- Skłodowska-Curie 2004, s. 21–22.
- Skłodowska-Curie 2004, s. 44.
- Skłodowska-Curie 2004, s. 41.
- Skłodowska-Curie 2004, s. 27.
- Giroud 1987, s. 48–49.
- Giroud 1987, s. 42.
- Giroud 1987, s. 34.
- Quinn 1997, s. 327–351.
- Quinn 1997, s. 419–472.
- Wróblewski 1998.
- Cmentarz Stare Powązki: SKŁODOWSCY, [dostęp 06.10.2017 r.]
- Molinié i Boudia 2009, s. 524–530.
Pozostali ludzie w kategorii "Nauka i edukacja":
Stanisław Łojasiewicz | Marek Śliwiński (politolog) | Leon Lichtenstein | Krzysztof Kosiński (historyk) | Hanna Magdalena Michalak | Leszek Ossowski | Maria Poprzęcka | Ziemowid Sujkowski | Tadeusz Moniewski | Teresa Górska-Żółtowska | Jacek Kijeński | Anna Dodziuk | Jakub Kloc-Konkołowicz | Piotr Cywiński (historyk) | Stanisław Higier | Maria Przyborowska | Jerzy Prokopczuk | Piotr Wachowiak | Sula Benet | Tadeusz Wolski (zoolog)Oceń: Maria Skłodowska-Curie