Kolonia Lubeckiego

Osiedla

Kolonia Lubeckiego to wyjątkowe, zabytkowe osiedle znajdujące się na warszawskiej Ochocie. Charakteryzuje się specyficzną architekturą oraz rozmieszczeniem miejskim, które obejmuje obszar zamknięty ulicami takimi jak Filtrowa, Krzywickiego, Wawelska, Grójecka oraz placem Narutowicza. Kolonia ta dzieli się na dwa osiedla wydzielone przez Miejską Spółdzielnię Inwalidów, mianowicie Stara Ochota oraz Filtry.

W skład kolonii wchodzą głównie luźno posadowione, międzywojenne kamienice, które charakteryzują się dość jednolitą architekturą oraz bogatym otoczeniem zieleni. W najbardziej pierwotnym znaczeniu Kolonia Lubeckiego obejmowała jedynie obszar jednej działki, której granice wyznaczają ulice Rapackiego, Raszyńska, Zapolska i Mianowskiego. To właśnie tam zbudowano domy spółdzielni mieszkaniowej im. Lubeckiego.

W miarę upływu czasu zakres tego osiedla zwiększył się. W zachodniej części Kolonii Lubeckiego znajdują się ulice Maurycego Mochnackiego oraz Józefa Mianowskiego, które otaczają plac Narutowicza. Część wschodnia, obejmująca teren sięgający do parku Wielkopolskiego, niektórzy mieszkańcy oraz znawcy tematu nie uznają za integralną część kolonii. Jeszcze dalej na wschód, pomiędzy parkiem Wielkopolskim a ulicą Krzywickiego, znajduje się obszar, który często bywa zaliczany zarówno do Kolonii Lubeckiego, jak i Kolonii Staszica.

Historia

Przed wybuchem I wojny światowej, obszar ten pozostawał na obrzeżach miasta, stanowiąc tzw. Mokotowskie Pole Wojenne. W początkowych planach magistratu przewidywano stworzenie w tym miejscu parku, jednakże władze centralne wyraziły potrzebę budowy nowego osiedla przeznaczonego dla swoich pracowników. W wyniku tego, plan zagospodarowania tego terenu, obejmujący również pobliską kolonię Staszica, został opracowany w 1923 roku. Nazwa osiedla wywodzi się z działalności pierwszej spółdzielni mieszkaniowej, która zainwestowała w ten teren.

Budowy pierwszych mieszkań rozpoczęły się w 1924 roku. Spółdzielnia Kolonia Lubeckiego jako pierwsza zabudowała ulice Mochnackiego oraz Mianowskiego. Wśród architektów, którzy odpowiadają za projekty domów na Kolonii Lubeckiego, znajdujemy Antoniego Jawornickiego, Aleksandra Sygietyńskiego, Wacława Wekera oraz Teofila Wiśniowskiego.

Styl architektoniczny pierwszych budynków wznoszonych w latach 20. charakteryzował się często historyzującymi formami, zwłaszcza neoklasycyzmem. W późniejszych latach, szczególnie w latach 30. XX wieku, projektowano budynki w stylu modernistycznym.

W czasie powstania warszawskiego, między 6 a 11 sierpnia 1944 roku, liczba ofiar wśród mieszkańców osiedla wzrosła podczas pacyfikacji Ochoty. 11 sierpnia siły niemieckie zdobyły kamienicę przy ulicy Wawelskiej 60, znaną jako Reduta Wawelska, która stanowiła ostatni punkt oporu Polaków w tej dzielnicy.

Po zakończeniu II wojny światowej rozpoczęto proces odbudowy zniszczonych domów, często w uproszczonej formie, co wpływało na architekturę całego obszaru.

Zabytki

Kolonia Lubeckiego została włączona do rejestru zabytków pod nazwą „Kolonia Lubeckiego – układ i zespół budowlany wraz z zielenią” z numerem 1535-A, co miało miejsce 20 grudnia 1993 roku. Ten szczególny wpis obejmuje obszerne tereny koloni, rozciągające się od ulic Akademickiej i Grójeckiej, przy ich skrzyżowaniu z Akademicką i Wawelską, aż do ulicy Górnickiego. Z północnej strony obszar ten limituje ulica Filtrowa, natomiast z południa stanowi ją Wawelska. W ten sposób, teren położony pomiędzy ulicami Akademicką a Mochnackiego wchodzi w skład zabytkowego zespołu placu Narutowicza.

Prawie wszystkie budynki znajdujące się w tym rejonie figuruje w gminnej ewidencji zabytków. Dodatkowe wpisy do rejestru zabytków nieruchomych obejmują również niektóre z tych budynków, w tym:

  • Dom Spółdzielni Mieszkaniowej Profesorów Wolnej Wszechnicy Polskiej przy ulicy Grójeckiej 43,
  • zespół kamienic Reduta Wawelska, w tym kamienica przy ulicy Uniwersyteckiej 1,
  • kamienica przy ulicy Mianowskiego 15,
  • kamienica przy ulicy Wawelskiej 60,
  • kamienica przy ulicy Raszyńskiej 48,
  • willa przy ulicy Mianowskiego 3.

W skład chronionego dziedzictwa kulturowego wchodzi również Zieleniec Wielkopolski. Obszary wokół ulicy bł. Ładysława z Gielniowa są natomiast uznawane za część układu Kolonii Staszica.

Ważniejsze obiekty

W Kolonii Lubeckiego znajduje się wiele interesujących obiektów, które zasługują na uwagę. Oto niektóre z nich:

Przypisy

  1. Wykaz zabytków nieruchomych wpisanych do rejestru zabytków – stan na 30.09.2018 r. – Warszawa [pdf], „Wykaz zabytków”, Narodowy Instytut Dziedzictwa, 2018. [dostęp 04.01.2019 r.]
  2. Serwis mapowy NID [online].
  3. Serwis mapowy Urzędu M. St. Warszawy – Zabytki [online].
  4. Jarosław Zieliński. Z dziejów Ochoty – Kolonia Lubeckiego (1). „Ochotnik”. 2 (11), s. 4-5, 2006.
  5. a b Pomiędzy Kolonią Staszica a Kolonią Lubeckiego, [w:] JarosławJ. Zieliński, Ochotnicy na spacer, Warszawa: Veda, 2010, s. 44-59.
  6. Juliusz A. Chrościcki, Andrzej Rottermund: Atlas architektury Warszawy. Warszawa: Wydawnictwo Arkady, 1977, s. 84.

Oceń: Kolonia Lubeckiego

★★★★★
Średnia ocena:4.62 Liczba ocen:23