Narodowy Instytut Onkologii im. Marii Skłodowskiej-Curie – Państwowy Instytut Badawczy

---

Historia

Instytut Onkologii im. Marii Skłodowskiej-Curie został powołany 29 maja 1932 roku, zgodnie z inicjatywą oraz prośbą Marii Skłodowskiej-Curie. Pierwotnie nosił nazwę Instytutu Radowego i mieścił się przy ulicy Wawelskiej 15. Na czołowego dyrektora powołano Franciszka Łukaszczyka, a Maria podarowała nowo utworzonej placówce gram radu, który stanowił fundament dla rozpoczęcia działalności instytutu. Do 1939 roku na czele Komitetu Instytutu Radowego stał prof. Roman Nitsch, a funkcję skarbnika pełniła Bronisława Dłuska.

Na rozwój instytutu wpłynęła II wojna światowa, która przerwała jego działalność. 5 września 1939 roku, wobec zbliżającego się zagrożenia ze strony niemieckich wojsk, dyrektor Łukaszczyk podjął decyzję o zaprzestaniu leczenia z użyciem radu, część którego ukrył w swoim domu letniskowym. Protokół dotyczący tej sytuacji podpisał również prof. Nitsch oraz dr Anna Madejczyk, lekarz pracujący w instytucie. W efekcie ukryto dwa gramy radu. Po upadku Warszawy dr Łukaszczyk odzyskał część tego cennego materiału. Niemcy skonfiskowali 720 mg, lecz dzięki różnym działaniom pozostało 420 mg, które przez lata były używane do leczenia pacjentów, mimo że instytut był przekształcony przez okupantów w Miejski Szpital Przeciwrakowy.

Po wybuchu powstania warszawskiego, instytut doznał poważnych strat. 5 sierpnia 1944 roku żołnierze Rosyjskiej Wyzwoleńczej Armii Ludowej (RONA) wypędzili personel oraz chorych. Niewielka liczba osób była w stanie ewakuować się, natomiast pozostali zostali zamordowani, a budynek podpalony. 20 sierpnia tego samego roku dr Łukaszczyk udał się, przekupując niemieckich żołnierzy, do zniszczonego instytutu, by wyciągnąć rad ukryty na terenie placówki. Następnie przeniósł go do Reguł, a później na Podhale.

Po zakończeniu wojny, instytut wznowił działalność medyczną w 1946 roku, z pełną operacyjnością powracając w 1947 roku. Zorganizowano wówczas trzy wydziały: radioterapii, kierowaną przez dr Franciszka Łukaszczyka, patologii, której przewodził dr Józef Laskowski, oraz chirurgii, na czele której stał dr Tadeusz Koszarowski. Powstała również Pracownia Radiologiczna pod kierownictwem dra Janusza Buraczewskiego. Do końca 1947 roku, instytut zatrudniał 11 lekarzy, w tym Zofię Chechłowską, Władysława Jasińskiego, Hannę Kołodziejską-Wertheim, Annę Madejczyk, Irenę Skowrońską, Jeremie Święckiego oraz Ludwikę Tarłowską.

W 1950 roku, pod przewodnictwem dra Stanisława Wisłockiego, zorganizowano Zakład Biologii Nowotworów, a w roku następnym wznowiono działania Zakładu Fizyki Medycznej, który ponownie zaczął działać pod kierownictwem prof. Cezarego Pawłowskiego. W 1951 roku, na podstawie decyzji Rady Ministrów, połączono warszawski Instytut Radowy z Instytutem Onkologii w Krakowie oraz Państwowym Instytutem Przeciwrakowym w Gliwicach, tworząc Instytut Onkologii im. Marii Skłodowskiej-Curie, z centralą w Warszawie oraz oddziałami w Krakowie i Gliwicach. W tym samym roku uchwalono statut Instytutu Onkologicznego im. Marii Curie-Skłodowskiej.

W 1953 roku powołano Centralny Rejestr Nowotworów, co stało się możliwe dzięki wydaniu instrukcji przez Ministrów Zdrowia i Opieki Społecznej, Obrony Narodowej, Spraw Wewnętrznych oraz Komunikacji dotyczących raportowania zachorowań na nowotwory. Tego samego roku utworzono odrębny Oddział Chirurgiczny, którym kierował doc. Tadeusz Koszarowski, a w roku następnym – Oddział Ginekologii Onkologicznej prowadzony przez dr Ludwikę Tarłowską. W 1957 roku powstała Pracownia Izotopowa, stworzona przez prof. Władysława Jasińskiego.

W 1965 roku ukazał się pierwszy podręcznik poświęcony klinicznemu zastosowaniu radioizotopów w onkologii, napisany przez prof. Jasińskiego. Dwa lata później doc. Janusz Szymendera odpowiedzialny był za tworzenie Pracowni Radiochemii. Dzięki wysiłkom prof. Tadeusza Koszarowskiego, na warszawskim Ursynowie zrealizowano ambitną inwestycję – zespół budynków o łącznej kubaturze 320 tys. m², odpowiednio przystosowanych do najnowocześniejszych metod leczenia nowotworów.

W 1972 roku podjęto decyzję o rozbudowie instytutu na Ursynowie, nadając mu status centralnego ośrodka w kraju. Pełnomocnikiem do realizacji zadań budowlanych został inicjator tego projektu, prof. Koszarowski, który objął również funkcję dyrektora. Po wojnie odegrał kluczową rolę w rozwoju onkologii w Polsce.

W 1974 roku przekształcono Zespół Chemioterapii w instytucie przy ul. Wawelskiej w pionierską Klinikę Chemioterapii, którą początkowo kierowali prof. Jerzy Meyza oraz dr Anna Żelechowska. Od 1981 roku przewodniczył jej dr Józef Zborzil. 19 lipca 1977 roku odbyła się uroczystość wmurowania aktu erekcyjnego nowej siedziby, której budowę sfinansowało społeczeństwo przez składki na Narodowy Fundusz Ochrony Zdrowia. Otwarcie części pomieszczeń miało miejsce 16 lipca 1984 roku, a budowa rozpoczęła się w 1979 roku.

W 1984 roku instytut zyskał nazwę Centrum Onkologii – Instytut im. Marii Skłodowskiej-Curie. Pierwsze działania kliniczne zaczęły się w 1985 roku, w ukończonych budynkach na Ursynowie, gdzie powstały Zakład Radioterapii z prof. Andrzejem Hliniakiem na czele, Zakład Rehabilitacji stworzony przez dr Krystynę Mikę oraz Przychodnia pod kierownictwem prof. Grzegorza Madeja.

W latach 1995-1997 stopniowo otwierano kliniki oraz zakłady teoretyczne na Ursynowie, które aktualnie funkcjonują autonomicznie i prowadzą własne programy kształcenia. W 2011 roku uruchomiono Centrum Profilaktyki Nowotworów w odrębnym budynku. W 2016 roku na stanowisko dyrektora Centrum Onkologii – Instytutu im. Marii Skłodowskiej-Curie powołano prof. Jana Walewskiego.

Od 1 stycznia 2020 roku instytut zmienił nazwę na Narodowy Instytut Onkologii im. Marii Skłodowskiej-Curie, zyskując status Państwowego Instytutu Badawczego. Na terenie Centrum znajduje się kaplica Matki Bożej Nieustającej Pomocy. W 2022 roku rozpoczęto budowę sześciokondygnacyjnego parkingu przy ul. Pileckiego, który pomieści blisko 600 miejsc parkingowych.

Charakterystyka

W 2018 roku, instytucja pełniła kluczową rolę w zapewnieniu 80 procent krajowego zapotrzebowania na leczenie niektórych rzadkich nowotworów. W tamtym czasie zatrudniała 437 lekarzy, co pozwalało jej rocznie w trybie ambulatoryjnym przyjmować blisko 400 tysięcy pacjentów oraz hospitalizować ponad 50 tysięcy osób.

Misją Instytutu jest nie tylko leczenie chorych na nowotwory, ale także wykonywanie badań oraz tworzenie nowej wiedzy w dziedzinie onkologii. Celem tych działań jest wdrażanie standardów optymalnego postępowania w ramach krajowej strategii przeciwdziałania chorobom nowotworowym. Narodowy Instytut Onkologii, mieści się w Warszawie i posiada oddziały w Krakowie oraz Gliwicach, które prowadzą badania nad przyczynami i mechanizmami rozwoju nowotworów.

Większość badań jest prowadzona we współpracy z Zakładami Badań Podstawowych oraz Klinikami Instytutu, a także z innymi jednostkami naukowymi zarówno w kraju, jak i za granicą.

Prace badawcze realizowane są w ramach Planu Naukowego, który obejmuje cztery główne grupy tematyczne:

• biologiczne podłoże chorób nowotworowych,
• analityczna i molekularna epidemiologia nowotworów,
• rozwój metod diagnostyki nowotworów,
• optymalizacja oraz indywidualizacja terapii przeciwnowotworowej.

Podział narządowy Instytutu umożliwia specjalistyczne leczenie nowotworów w różnych lokalizacjach. W ramach tych klinik współpracują specjaliści z wielu dziedzin, w tym chirurgii onkologicznej, onkologii klinicznej, radioterapii oraz żywienia klinicznego. Instytut dysponuje także Zespołem Interdyscyplinarnym, który odpowiada za wdrażanie standardów terapeutycznych i leczenia wspomagającego.

W 2018 roku Narodowy Instytut Onkologii im. Marii Skłodowskiej-Curie dysponował łącznie 1357 łóżkami szpitalnymi, w tym: 718 w Warszawie, 174 w Krakowie oraz 465 w Gliwicach. W ramach reformy onkologii, zaplanowanej na lata 2019-2024, przewidziana jest rewitalizacja i rozbudowa istniejącej infrastruktury Centrum Onkologii w Warszawie, której wartość inwestycji wynosi 872 mln zł.

Instytut posługuje się mottem: „W służbie pacjenta i nauki”, co odzwierciedla jego zaangażowanie w ochronę zdrowia i rozwój onkologii w Polsce.

Badania kliniczne

Narodowy Instytut Onkologii im. Marii Skłodowskiej-Curie – Państwowy Instytut Badawczy jest znanym ośrodkiem zajmującym się badaniami klinicznymi, zarówno komercyjnymi, jak i niekomercyjnymi. Współpracuje z wieloma prestiżowymi organizacjami, takimi jak EORTC, PLRG, PGSz oraz innymi instytucjami naukowymi zarówno w Polsce, jak i za granicą.

Instytut ten z dumą ogłasza, że to tutaj został utworzony pierwszy w Polsce oddział badań wczesnych faz, który koncentruje się na realizacji badań onkologicznych, obejmujących zarówno aspekty przedkliniczne, jak i kliniczne. Na tym oddziale realizowane są innowacyjne badania naukowe, które mają na celu ocenie bezpieczeństwa oraz efektywności nowoczesnych terapii onkologicznych.

Ośrodek specjalizuje się w przeprowadzaniu badań klinicznych wczesnych faz, które obejmują:

• badania faz I/II,
• badania typu „Pierwsze podanie u człowieka” („first-in-human”),
• badania typu „proof-of-concept”,
• badania wymagające ścisłego monitorowania farmakokinetyki i/lub farmakodynamiki,
• badania nad biorównoważnością leków.

Celem tych badań jest weryfikacja zarówno bezpieczeństwa, jak i skuteczności nowych leków oraz metod leczenia, które stosowane są w terapii nowotworów. W prowadzeniu badań klinicznych tkwi klucz do ustalenia, czy nowatorskie metody leczenia raka wykazują lepsze wyniki w porównaniu z dotychczas używanymi metodami leczenia.

Struktura

W ramach struktury Narodowego Instytutu Onkologii im. Marii Skłodowskiej-Curie, placówka jest podzielona na szereg wyspecjalizowanych klinik oraz zakładów, które realizują różnorodne działania w obszarze onkologii i medycyny pokrewnej.

Kliniki obejmują:

• nowotwory głowy i szyi,
• gastroenterologię onkologiczną,
• diagnostykę onkologiczną, kardioonkologię oraz medycynę paliatywną,
• nowotwory układu chłonnego,
• nowotwory piersi i chirurgię rekonstrukcyjną,
• nowotwory układu moczowego,
• nowotwory płuca i klatki piersiowej,
• chemioterapię dzienną,
• ginekologię onkologiczną,
• nowotwory układu nerwowego,
• nowotwory tkanek miękkich,
• kości i czerniaki,
• endokrynologię onkologiczną oraz medycynę nuklearną,
• chirurgię onkologiczną oraz guzów neuroendokrynnych,
• onkologię i radioterapię.

W skład zakładów wchodzą:

• zakład radioterapii,
• zakład brachyterapii,
• zakład fizyki medycznej,
• zakład mikrobiologii klinicznej,
• zakład patologii i diagnostyki laboratoryjnej,
• zakład rehabilitacji,
• zakład radiologii I i II,
• samodzielna pracownia cytogenetyki,
• samodzielna pracownia biobankowania krwi,
• samodzielna pracownia serologii transfuzjologicznej z bankiem krwi,
• pracownia planowania i leczenia napromienianiem Kliniki Onkologii i Radioterapii.

Jednostki działalności naukowej obejmują różnorodne zakłady, a wśród nich:

• zakład onkologii molekularnej i translacyjnej,
• zakład medycyny regeneracyjnej,
• zakład immunologii,
• zakład genetyki,
• zakład epidemiologii i prewencji pierwotnej nowotworów,
• zakład matematyki onkologicznej,
• dział nauki,
• bibliotekę naukową.

W każdej z tych jednostek prowadzone są prace badawcze oraz innowacyjne terapie, mające na celu poprawę skuteczności leczenia pacjentów oraz rozwój nowoczesnych metod diagnostycznych i terapeutycznych.

Dyrektorzy

W historii Narodowego Instytutu Onkologii im. Marii Skłodowskiej-Curie, kluczowi dyrektorzy odegrali znaczącą rolę w rozwoju tej placówki. Wśród nich znajdują się:

• Władysław Jasiński (1961–1972),
• Tadeusz Koszarowski (1972–1985),
• Jan Steffen (1986–1991),
• Andrzej Kułakowski (1991–1998),
• Marek P. Nowacki (1999–2009),
• Maciej Krzakowski (2009–2011),
• Krzysztof Warzocha (2012–2015),
• Jan Walewski (2016–2024),
• Beata Jagielska (od 2024).

Każda z tych postaci przyczyniła się do rozwoju i innowacji w onkologii, pozostawiając niezatarty ślad w historii instytutu.

---

Oceń: Narodowy Instytut Onkologii im. Marii Skłodowskiej-Curie – Państwowy Instytut Badawczy

---