Kolonia Staszica

---

Opis

W historii osiedla, na początku pojawiły się trzy wielorodzinne, jednopiętrowe domy, które usytuowane były wzdłuż ulicy Nowowiejskiej. Każdy z budynków był przykryty wysokim dachem, który krył dodatkową kondygnację. Architektura tych obiektów odzwierciedlała styl barokowy, który z pewnością przyciąga uwagę. W 1922 roku, w trakcie rozbudowy północnej części Kolonii, wytyczono także nowe ulice: Trybunalską, Referendarską oraz Sędziowską. Wzdłuż nich powstały parterowe, szeregowe domy z ceramicznymi mansardowymi dachami, a każdy z nich miał niewielki ogródek od strony ulicy.

W wyniku tych działań powstało sześć zwartych pierzei: jedna przy ulicy Krzywickiego (wówczas Suchej), kolejna przy ul. Sędziowskiej, a ulice Trybunalską i Referendarską zabudowano z obu stron. Wolne przestrzenie pomiędzy budynkami wypełniły tereny zielone, co dodało kolorytu tej okolicy. Również w 1922 roku wytyczono ulicę Langiewicza, gdzie powstała willowa zabudowa w latach 1923–1924. W założeniu architektonicznym tych domów brali udział tacy projektanci jak Antoni Dygat, ojciec Stanisława Dygata, Konstanty Jakimowicz oraz Marian Kontkiewicz. Ich prace w pełni nawiązywały do stylistyki polskich dworów, co sprawiło, że można dostrzec w nich charakterystyczne elementy, takie jak kolumnowe portyki z trójkątnymi szczytami oraz wysokie dachy pokryte dachówką.

Jako ostatni etap budowy Kolonii, zrealizowana została zabudowa w pierzei ulicy Filtrowej; w latach 1922–1924 powstały domki szeregowe przy Filtrowej 32-50, a później, w roku 1925, dodano kolejny szeregowiec przy Filtrowej 10-28 oraz wolnostojący dom wielorodzinny Filtrowa 30. Niestety, obydwa szeregowe domy uległy zniszczeniu podczas okupacji w latach 1939–1945, a powojenne remonty wprowadziły niekorzystne zmiany, które wpłynęły na ich oryginalny wygląd.

W sierpniu 1944 roku Kolonia Staszica stała się miejscem tragicznych wydarzeń, które na zawsze pozostaną w historii Warszawy. Oddziały Rosyjskiej Wyzwoleńczej Armii Ludowej (RONA) dopuszczali się okrutnych zbrodni w dniach od 4 do 25 sierpnia 1944 roku, uczestnicząc w tłumieniu powstania warszawskiego. Wydarzenia te znane są jako pacyfikacja Ochoty. W gminnej ewidencji zabytków, obszar znany jako Kolonia Staszica ma szerszy zakres i jest podzielony na dwie części. Większa z nich została wpisana do ewidencji w 2012 roku z numerem OCH05176 oraz znajduje się w rejestrze zabytków od 1993 roku, obejmując obszar między ulicą Łęczycką a aleją Niepodległości, jak również ulicami Filtrową i Wawelską.

Mniejsza część, wpisana później z numerem OCH05784, obejmuje północną pierzeję ulicy Filtrowej, od ulicy Krzywickiego do Sędziowskiej. W XXI wieku do Spółdzielni Budowlano-Mieszkaniowej „Kolonia im. Staszica” należał blok przy ulicy Filtrowej 30.

Mieszkańcy (m.in.)

W Kolonii Staszica mieszkali wybitni przedstawiciele różnych dziedzin nauki, sztuki i polityki, co przyczyniło się do jej wyjątkowego charakteru. Oto niektórzy z nich:

• Antoni Dygat – architekt,
• Stanisław Dygat – pisarz,
• Julian Eberhardt – inżynier kolejnictwa oraz minister kolei żelaznych w rządzie Antoniego Ponikowskiego,
• Karol Irzykowski – pisarz, krytyk,
• Konstanty Jakimowicz – architekt,
• Władysław Jaroszewicz – komisarz rządu na Warszawę,
• Irena Krzywicka – pisarka i publicystka,
• Ludwik Krzywicki – socjolog i społecznik,
• Jan Lorentowicz – krytyk teatralny, publicysta i prezes Polskiego Pen Clubu, członek Polskiej Akademii Literatury,
• Witold Lutosławski – kompozytor,
• Mariusz Maszyński – aktor i malarz,
• Melchior Nestorowicz – inżynier drogowiec,
• Mieczysław Rybczyński – hydrolog,
• Zygmunt Słomiński – prezydent Warszawy,
• Mieczysław Smolarski – pisarz,
• Henryk Strasburger – ekonomista i polityk,
• Antoni Wieniawski – samorządowiec,
• Stanisław Wojciechowski – prezydent RP.

Ich obecność w tym miejscu świadczy o bogatej historii oraz tradycji Kolonii Staszica, stanowiącej ważny element kultury i życia społeczeństwa.

---

Oceń: Kolonia Staszica

---