Ulica Pańska w Warszawie


Ulica Pańska to interesujący fragment życia stolicy Polski, który przebiega przez Śródmieście oraz Wolę. Ta ulica angażuje zarówno mieszkańców, jak i turystów, oferując wiele atrakcji i punktów usługowych.

Ulica składa się z dwóch odcinków, które odzwierciedlają urbanistyczny rozwój Warszawy. Pierwszy z nich rozciąga się od ulicy Emilii Plater do alei Jana Pawła II, natomiast drugi odcinek biegnie od al. Jana Pawła II aż do Towarowej. Oba te fragmenty ulicy mają swoje unikalne cechy, które przyciągają uwagę odwiedzających oraz pozwalają im na odkrywanie historii i kultury tego obszaru Warszawy.

Historia

Ulica Pańska w Warszawie ma fascynującą historię, datującą się od około 1757 roku, kiedy to została wytyczona w obszarze jurydyki Bielino. Biegła od ulicy Wielkiej w kierunku zachodnim i pierwotnie znana była jako Nowa i Wspaniała. W 1770 roku nadano jej obecną nazwę, która nawiązywała być może do Franciszka Bielińskiego, „pana na Bielinie, Otwocku, Radzyminie”, albo odzwierciedlała przepiękną zabudowę, która się tam znajdowała.

Rok 1864 to moment, kiedy ulica została całkowicie wybrukowana, co z pewnością przyczyniło się do jej rozwoju. W latach 1870–1890 doszło również do pełnej zabudowy ulicy kamienicami czynszowymi i domami rzemieślników, co zmieniło jej charakter na bardziej miejski.

W latach 1924–1925 wzniesiono na rogu ulic Pańskiej i Mariańskiej trzypiętrowy budynek Kasy Chorych, który do dziś jest widoczny w krajobrazie stolicy.

Wybuch II wojny światowej wpłynął na dalsze losy ulicy. W listopadzie 1940 roku, jeden z odcinków – od Wielkiej do Żelaznej – wszedł w granice warszawskiego getta. Ostatnia deportacja Żydów z tego terenu miała miejsce w sierpniu 1942 roku. Dzięki temu odcinkowi ulicy, pomiędzy Twardą a Żelazną, wyznaczono granice terenu, w którym działał szop Walthera Többensa, pozostający na obszarze tzw. małego getta.

Od grudnia 1942 do sierpnia 1944, w domu pod numerem 104, ukrywał się Calek Perechodnik, który spisał tam swoje wspomnienia. Po raz pierwszy wydane w Polsce w 1993 roku, stały się one cennym źródłem dokumentującym okres Holokaustu.

31 lipca 1944 roku, podczas odprawy Komendy Głównej Armii Krajowej, która miała miejsce w nieistniejącej już kamienicy przy ul. Pańskiej 67, Tadeusz Komorowski, znany jako „Bór”, wydał rozkaz o rozpoczęciu akcji „Burza” w Warszawie, która miała rozpocząć się 1 sierpnia 1944 o godzinie 17.00. Niestety, w wyniku działań wojennych, zniszczeniu uległa większość zabudowy ulicy z wyjątkiem nielicznych kamienic w rejonie ulic Mariańskiej i Miedzianej.

Po wojnie, ulica zyskała nowy charakter – powstało tam popularne targowisko, które jednak zlikwidowano w latach 60. na rzecz przeniesienia handlu do hal Mirowskich. Dalsze zmiany zaszły w związku z budową Pałacu Kultury i Nauki, które skutkowały likwidacją wschodniego odcinka ulicy, na którym urządzono później park, obecnie znany jako park Świętokrzyski.

W latach 1961–1969 przy ulicy wybudowano nowoczesne budynki osiedli mieszkaniowych, znane jako Emilia oraz Pańska. Natomiast w 1994–1995 przeprowadzono przebudowę zespołu kamienic z końca XIX wieku, które znajdują się pomiędzy ulicami Żelazną a Miedzianą, w celu przystosowania ich do funkcji biurowo-usługowych dla spółki Elektrim.

Ważniejsze obiekty

Wśród kluczowych miejsc znajdujących się przy Ulicy Pańskiej w Warszawie, można wyróżnić następujące obiekty:

Te obiekty nie tylko pełnią funkcje komercyjne, ale również stanowią istotny element architektury Warszawy, wpływając na jej charakter i rozwój.

Obiekty nieistniejące

W Warszawie ulica Pańska skrywa w sobie wiele tajemnic, a wśród nich także historie obiektów, które już nie istnieją. Poniżej przedstawiamy kilka z nich:

  • kompleks budynków Domu Słowa Polskiego,
  • kamienica przy ul. Pańskiej 112 w Warszawie.

Ulica w filmie

Ulica Pańska w Warszawie jest miejscem, które zdobyło popularność w polskiej kinematografii. Wszystko zaczęło się od kamienicy nr 85, gdzie na planie nakręcono pierwsze dwanaście odcinków kultowego serialu telewizyjnego „Dom”.

Nie tylko ten serial przyczynił się do popularności tej ulicy. Na osiedlu znajdującym się przy ulicy Pańskiej kręcono także sceny do uwielbianej komedii „Nie lubię poniedziałku” oraz słynnego serialu „Czterdziestolatek”. Ten ostatni tytuł szczególnie zadomowił się w sercach widzów – w kolejnych odcinkach wskazywano trzy różne adresy, związane z rodziną Karwowskich. Przykładowo, w siódmym odcinku pojawił się adres: Pańska 62 m. 138, w dziesiątym odcinku zaś: Pańska 92 m. 161, a w siedemnastym odcinku widniał adres: Pańska 62 m. 137.

Przypisy

  1. Zbigniew Gluza: Od wydawcy [w:] Calek Perechodnik, Spowiedź. Warszawa: Ośrodek KARTA i Żydowski Instytut Historyczny, 05.10.2016 r., s. 5. ISBN 978-83-64476-55-6.
  2. Barbara Engelking, Jacek Leociak: Getto warszawskie. Przewodnik po nieistniejącym mieście. Warszawa: Stowarzyszenie Centrum Badań nad Zagładą Żydów, 01.03.2013 r., s. 113. ISBN 978-83-63444-27-3.
  3. Mapa Getto warszawskie. Getto szczątkowe po wielkiej akcji likwidacyjnej, opracowanie kartograficzne Paweł E. Weszpiński [w:] Barbara Engelking, Jacek Leociak: Getto warszawskie. Przewodnik po nieistniejącym mieście. Warszawa: Stowarzyszenie Centrum Badań nad Zagładą Żydów, 01.03.2013 r.
  4. Barbara Engelking, Dariusz Libionka: Żydzi w powstańczej Warszawie. Warszawa: Stowarzyszenie Centrum Badań nad Zagładą Żydów, 15.12.2009 r., s. 79. ISBN 978-83-926831-1-7.
  5. Jarosław Zieliński: Realizm socjalistyczny w Warszawie. Warszawa: Fundacja Hereditas, 01.04.2009 r., s. 414. ISBN 978-83-927791-3-1.
  6. Marek Szymański: Polska na filmowo. Gdzie kręcono znane filmy i seriale. Poznań: MJ Media Szymański i Glapiak, 01.01.2010 r., s. 332. ISBN 978-83-927928-1-9.
  7. Marek Szymański: Polska na filmowo. Gdzie kręcono znane filmy i seriale. Poznań: MJ Media Szymański i Glapiak, 01.01.2010 r., s. 334–335. ISBN 978-83-927928-1-9.
  8. Jarosław Zieliński: Atlas dawnej architektury ulic i placów Warszawy. Tom 10. Mackiewicza-Mazowiecka. Warszawa: Biblioteka Towarzystwa Opieki nad Zabytkami, 01.12.2004 r., s. 98. ISBN 83-88372-28-9.
  9. Piotr Rozwadowski (red.): Wielka Ilustrowana Encyklopedia Powstania Warszawskiego. Tom 1. Warszawa: Dom Wydawniczy Bellona, 01.01.2005 r., s. 127. ISBN 83-11-09261-3.
  10. Marta Leśniakowska: Architektura w Warszawie. Warszawa: Arkada Pracownia Historii Sztuki, 01.01.2005 r., s. 149. ISBN 83-908950-8-0.
  11. Mapa Getto warszawskie. Współczesny układ ulic i ostańce zabudowy według stanu na marzec 2001 na tle dawnego planu miasta, opracowanie kartograficzne Paweł E. Weszpiński [w:] Barbara Engelking, Jacek Leociak: Getto warszawskie – przewodnik po nieistniejącym mieście. Warszawa: Wydawnictwo IFiS PAN, 01.03.2001 r.
  12. Grzegorz Sołtysiak: Filmowy przewodnik po Warszawie. Warszawa: Muzeum Powstania Warszawskiego, 01.01.2007 r., s. 213. ISBN 978-83-60142-70-7.
  13. Lech Chmielewski: Przewodnik warszawski. Gawęda o nowej Warszawie. Warszawa: Agencja Omnipress i Państwowe Przedsiębiorstwo Wydawnicze "Rzeczpospolita", 01.01.1987 r., s. 5, 113. ISBN 83-85028-56-0.
  14. Lech Chmielewski: Przewodnik warszawski. Gawęda o nowej Warszawie. Warszawa: Agencja Omnipress i Państwowe Przedsiębiorstwo Wydawnicze "Rzeczpospolita", 01.01.1987 r., s. 114. ISBN 83-85028-56-0.
  15. Maria Mórawska: Od Marywilu do Wola Park. Bazary, targowiska i hale targowe w Warszawie od połowy XVII w. do dziś. Warszawa: Muzeum Woli. Oddział Muzeum Historycznego m.st. Warszawy, 01.01.2005 r., s. 74. ISBN 83-88477-32-3.
  16. a b c Encyklopedia Warszawy. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 01.01.1994 r., s. 549. ISBN 83-01-08836-2.
  17. a b c Encyklopedia Warszawy. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 01.01.1994 r., s. 611. ISBN 83-01-08836-2.
  18. a b c d Eugeniusz Szwankowski: Ulice i place Warszawy. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 01.01.1970 r., s. 156.

Oceń: Ulica Pańska w Warszawie

Średnia ocena:4.99 Liczba ocen:25