Ulica Nowomiejska w Warszawie

Ulice i place

Ulica Nowomiejska jest kluczowym elementem Starego Miasta w Warszawie, odgrywając znaczącą rolę w zabytkowej architekturze oraz atmosferze tego miejsca. Rozpoczyna się w okolicy Rynku Starego Miasta i przebiega w kierunku ulicy Wąski Dunaj.

Ulica ta prowadzi dalej, kończąc się w rejonie, gdzie spotykają się ulice Freta oraz Mostowa. Stanowi ważny szlak turystyczny, zachwycający zarówno mieszkańców, jak i odwiedzających naszą stolicę.

Historia

Ulica Nowomiejska ma bogatą historię, sięgającą roku 1408, kiedy to została wytyczona przy zakładaniu miasta. Była to droga, która prowadziła ku traktowi zakroczymskiemu, współczesnie znanemu jako ul. Zakroczymska. Początkowo kończyła się na linii murów miejskich oraz Bramy Nowomiejskiej, która obejmowała wieżę bramną i przedbramie. Nazwa ulicy bezpośrednio odnosi się do Nowego Miasta, do którego prowadziła.

Pierwszy murowany budynek przy Nowomiejskiej powstał w1941505 roku. Wcześniej ulica była zabudowana przez obiekty wykonane z drewna, które zaczęto stopniowo zastępować kamienicami około połowy XVI wieku. W tym czasie pojawiły się późnogotyckie budynki, zazwyczaj piętrowe, a w drugiej połowie XVI wieku wielu z nich dokonano nadbudowy.

Przed Bramą Nowomiejską już w XIV wieku istniał plac targowy, który rozciągał się aż po ul. Freta. U zbiegu Nowomiejskiej z ul. Długą, która w tamtych czasach stanowiła istotny trakt prowadzący do Sochaczewa, w pierwszej połowie XIV wieku powstały drewniane budynki, w tym szpital i kościół św. Ducha, które później przekazano paulinom. To oni zbudowali obecny kościół na tym miejscu.

W pobliżu tego kościoła, u zbiegu z ul. Mostową, powstała miejska łaźnia założona w 1376 roku. Jednakże, drewniana zabudowa tego obszaru została zniszczona podczas wielkiego pożaru w 1607 roku, który dotknął również kościół św. Ducha.

Na przełomie XVI i XVII wieku większość domów uległa przebudowie; ich fasady zyskały cechy renesansowe, manieryczne oraz wczesnego baroku. W dniu 1 lipca 1656, podczas walk z Szwedami i szturmu polskich wojsk, znacznemu uszkodzeniu uległ odcinek w murach miejskich oraz Brama Nowomiejska, która została potem odbudowana w innej formie.

Pod koniec XVII wieku, kiedy rozwój techniki wojskowej spowodował spadek znaczenia miejskich obwarowań, zaczęto zabudowywać międzymurze, wykorzystując mury jako fundamenty dla nowopowstających kamienic. W pierwszej połowie XVIII wieku we wnętrzu barbakanu ulokowano tzw. Piwnicę Gdańską, która służyła jako skład towarów gdańskich kupców. Historyczne budynki stojące wzdłuż ul. Szeroki Dunaj w XVIII wieku systematycznie przekształcano w budynki mieszkalne, a ich mieszkańcami byli zamożni patrycjusze.

W 1818 roku zlikwidowano niezabudowaną część Barbakanu od strony ul. Podwale oraz obie Bramy Nowomiejskie, w ich miejsce powstał targ.

Po roku 1830 zamożnych mieszkańców Nowomiejskiej zastąpiła biedota, głównie żydowska. W tej erze powstał jedynie dom handlowy, zbudowany w 1897 roku u zbiegu z ul. Podwale.

W 1937 roku dom handlowy został rozebrany, aby odsłonić międzymurze oraz most barbakanu i fosy. Odsłonięte mury zostały zakonserwowane i częściowo zrekonstruowane pod nadzorem Jana Zachwatowicza. Renowacja objęła również odcinek wzdłuż ul. Podwale do wysokości ul. Szeroki Dunaj oraz Bramę Poboczną.

Wrzesień 1939 roku nie przyniósł znaczących zniszczeń w tym rejonie; jednak cała zabudowa została zniszczona w trakcie powstania warszawskiego. Tylko kamienica nr 10 oraz spalony, pozbawiony sklepień kościół św. Ducha przetrwały. Pozostałe budynki, których ruiny rozebrano po wojnie, zostały w dużej mierze wiernie odbudowane w latach 1953-1954 zgodnie z projektami Stanisława Żaryna. W miejscu zniszczonej Piwnicy Gdańskiej (nr 18/20) zrekonstruowano Barbakan.

Przypisy

  1. Nowomiejska 18/20. Dawna "Piwnica Gdańska". warszawa1939.pl. [dostęp 19.02.2017 r.]
  2. Kwiryna Handke: Dzieje Warszawy nazwami pisane. Warszawa: Muzeum Historyczne m.st. Warszawy, 2011 r., s. 169. ISBN 978-83-62189-08-3.

Oceń: Ulica Nowomiejska w Warszawie

★★★★★
Średnia ocena:4.61 Liczba ocen:8