Ulica Świętokrzyska w Warszawie

---

Historia

Historia tej ulicy zaczyna się w miejscu, gdzie niegdyś przebiegała droga narolna, która oddzielała ziemie książęce od obszarów Kałęczyna. Jej nazwa, która została urzędowo potwierdzona w 1770 roku, wywodzi się pośrednio od kościoła św. Krzyża. W XVIII wieku w okolicy współczesnej ulicy Czackiego księża misjonarze założyli folwark znany jako Świętokrzyski, który również przebiegał przez tę ulicę.

Drewniana zabudowa tej ulicy dotknęła poważne zniszczenia podczas potopu szwedzkiego w 1656 roku. W połowie XVIII wieku nastąpiło wybrukowanie ulicy, a w czasach Królestwa Polskiego zaczęto ją zabudowywać dwupiętrowymi kamienicami. W roku 1828 w rejonie Świętokrzyskiej oraz ówczesnego placu Dzieciątka Jezus powstała duża fabryka metalurgiczna Karola Mintera, która była również siedzibą pałacyku właściciela. W 1868 roku w zabudowaniach tej fabryki zainstalowano pocztę.

Od końca XIX wieku aż do wybuchu II wojny światowej, ulica zyskała reputację miejsca, gdzie kwitł handel starymi oraz używanymi książkami, a działające tu antykwariaty przeważnie należały do warszawskich Żydów. Ulica była wąska, dlatego nie kursowały nią tramwaje ani autobusy.

W latach 1922–1923, na rogu ulic Świętokrzyskiej i Jasnej, zrealizowano budowę gmachu Pocztowej Kasy Oszczędności, zaprojektowanego przez Józefa Handzlewicza. Był to jeden z nielicznych budynków w stolicy, który powstał bezpośrednio po odzyskaniu niepodległości przez Polskę, w 1918 roku. W latach 30. gmach ten został znacznie rozbudowany w kierunku ulicy Marszałkowskiej.

Latem 1938 roku, przy skrzyżowaniu z ulicą Marszałkowską, zbudowano kolejny gmach bankowy według projektu B. Szmidta. Większość zabudowy ulicy została zniszczona w czasie obrony Warszawy wrześniem 1939 roku, a kolejne zniszczenia miały miejsce w roku 1944. Od 4 sierpnia do 5 września w gmachu PKO miały miejsce kluczowe wydarzenia, ponieważ mieścił się tam Sztab Komendy Okręgu Warszawa Armii Krajowej.

Podczas odbudowy Warszawy zdecydowano o poszerzeniu wąskiej ulicy do 42 metrów, co wiązało się z likwidacją północnej pierzei oraz przebiciem ulicy przez Nowy Świat w kierunku ul. Kopernika, w stronę Powiśla. W 1955 roku przedłużono ulicę w kierunku zachodnim od ulicy Bagno, gdzie od połowy XVIII wieku kończyła się Świętokrzyska, do ówczesnej ul. Juliana Marchlewskiego (dzisiaj al. Jana Pawła II). To sprawiło, że Świętokrzyska stała się istotnym szlakiem komunikacyjnym w Śródmieściu.

W 1948 roku na obszarze ulic Świętokrzyskiej, Wareckiej oraz placu Powstańców Warszawy rozpoczęto budowę kompleksu Narodowego Banku Polskiego w etapach. W latach 50. zorganizowano park w rejonie placu Defilad, znany jako park Świętokrzyski.

W latach 1961–1967 zrealizowano osiedla mieszkaniowe „Emilia” oraz „Mariańska” w rejonie ulic Świętokrzyskiej, Marchlewskiego, Twardej oraz Emilii Plater. Najbardziej znanym budynkiem osiedla jest charakterystyczny jedenastopiętrowy blok na rogu Świętokrzyskiej i Emilii Plater, znany jako „Igrek” lub „Wiatrak”, który mógł pomieścić 920 osób, będąc wówczas największym budynkiem mieszkalnym w Warszawie.

W czerwcu 2011 roku rozpoczęto budowę linii M2 warszawskiego metra, obejmującą stacje Rondo ONZ, Świętokrzyska oraz Nowy Świat-Uniwersytet. W czasie budowy, odcinek od Nowego Światu do ronda ONZ został zamknięty dla ruchu kołowego. Po zakończonej modernizacji, ulica została ponownie otwarta 30 września 2014 roku, wprowadzając zmiany w organizacji ruchu – zwężono jezdnię do dwóch pasów od ronda ONZ do ul. Marszałkowskiej, a od ul. Marszałkowskiej do ul. M. Kopernika do jednego pasa w każdym kierunku.

W październiku 2015 roku przy skrzyżowaniu z ul. Nowy Świat powstała pierwsza w Warszawie śluza rowerowa, co stanowi istotny krok w kierunku poprawy infrastruktury rowerowej w mieście.

Ważniejsze obiekty

Ulica Świętokrzyska w Warszawie to miejsce, w którym można spotkać wiele interesujących obiektów, z których każdy opowiada swoją unikalną historię.

Na szczególną uwagę zasługuje Pomnik „Solidarności”, który symbolizuje dążenia Polaków do wolności i demokracji.

• XXXVII Liceum Ogólnokształcące im. Jarosława Dąbrowskiego (nr 1),
• Dawny Warszawski Szpital dla Dzieci,
• Pałac Staszica,
• Pałac Zamoyskich,
• Gmach Ministerstwa Finansów,
• Stacja metra Nowy Świat-Uniwersytet,
• Gmach Narodowego Banku Polskiego z Centrum Pieniądza NBP im. Sławomira S. Skrzypka (nr 11/21),
• Polski Komitet Normalizacyjny,
• Hotel Warszawa (d. Prudential),
• Centrum Jasna, siedziba m.in. Przedstawicielstwa Komisji Europejskiej w Polsce (ul. Jasna 14/16a),
• Urząd Pocztowy Warszawa 1, d. gmach Pocztowej Kasy Oszczędności (nr 31/33),
• Stacja metra Świętokrzyska,
• Biurowiec Central Point,
• Pomnik granic getta (na skwerze mjr. Bolesława Kontryma „Żmudzina”),
• Park Świętokrzyski,
• Budynek Igrek i osiedle Mariańska,
• Warsaw Financial Center,
• Biurowiec Skysawa,
• Stacja metra Rondo ONZ,
• Biurowiec Rondo 1.

Wszystkie te obiekty twórczo wzbogacają warszawską architekturę i jej historyczne znaczenie, przyciągając tym samym zarówno mieszkańców, jak i turystów.

Inne informacje

Ulica Świętokrzyska w Warszawie ma bogatą historię, którą wzbogacają różne interesujące fakty. W wieżowcu nr 35 przez długi czas funkcjonował bar „Hortexu”, który wystąpił m.in. w znanym serialu telewizyjnym „Czterdziestolatek”.

W bloku nr 32 swoje miejsce zamieszkania mieli znani sportowcy, w tym Kazimierz Górski, Lucjan Brychczy, oraz utalentowani piłkarze, tacy jak Jacek Gmoch i Kazimierz Deyna. Postaci te odegrały ważną rolę w polskim sporcie i na zawsze wpisały się w historię tej ulicy.

---

Oceń: Ulica Świętokrzyska w Warszawie

---