Biblioteka Narodowa (Warszawa)

---

Piony organizacyjne i siedziby

Struktura Biblioteki Narodowej w Warszawie jest złożonym organizmem, który funkcjonuje na różnych poziomach. Główne elementy struktury obejmują:

• dyrektora,
• zastępców i pełnomocników,
• sekretariat,
• instytuty, w tym:
• Instytut Bibliograficzny,
• Instytut Książki i Czytelnictwa,
• Instytut Konserwacji Zbiorów Bibliotecznych.
• cztery biura, takie jak:
• Finansowo-Księgowe,
• Komunikacji i Promocji,
• Planowania i Zamówień Publicznych,
• Spraw Pracowniczych.
• 22 zakłady, w tym część podzielona na pracownie, takie jak:
• Administracyjno-Gospodarczy,
• Bibliografii Polskiej 1901–1939,
• Czasopism,
• Dokumentów Życia Społecznego,
• Edukacji Bibliotekarskiej,
• Gromadzenia i Uzupełniania Zbiorów,
• Inwestycji i Remontów,
• Katalogowania Dziedzinowego,
• Kontroli Zbiorów,
• Magazynów Bibliotecznych,
• Rękopisów,
• Starych Druków,
• Technologii Informatycznych,
• Udostępniania Zbiorów,
• Wypożyczania Krajowego i Zagranicznego,
• Zasobu Wymiennego,
• Zbiorów Bibliologicznych,
• Zbiorów Cyfrowych,
• Zbiorów Dźwiękowych i Audiowizualnych,
• Zbiorów Ikonograficznych,
• Zbiorów Kartograficznych,
• Zbiorów Muzycznych.
• samodzielne stanowiska,
• zespoły zadaniowe,
• pozostałe komórki organizacyjne, takie jak Archiwum, Kancelaria i Służba Ochrony.

Główna siedziba Biblioteki Narodowej znajduje się w Warszawie przy al. Niepodległości 213, na Polu Mokotowskim. W Pałacu Krasińskich, położonym przy placu Krasińskich 3/5, do 2019 roku funkcjonowały Zakład Starych Druków oraz Zakład Rękopisów, które zostały przeniesione do gmachu głównego. Obecnie w tym miejscu trwają prace związane z projektem „Modernizacja i aranżacja wnętrz Pałacu Krasińskich (Pałacu Rzeczypospolitej) przy Placu Krasińskich 3/5 w Warszawie”. Celem jest stworzenie interaktywnej przestrzeni wystawienniczej, w której mają być udostępnione najcenniejsze zbiory Biblioteki Narodowej.

Historia

Tradycje Biblioteki Narodowej sięgają XVIII stulecia. W dniu 8 sierpnia 1747 roku oficjalnie otwarto Bibliotekę Załuskich, która znalazła swoje miejsce w pałacu Daniłowiczowskim w Warszawie. Inicjatorami tego przedsięwzięcia byli bracia Józef i Andrzej Załuscy. Warto podkreślić, że obecna Biblioteka Narodowa kontynuuje dziedzictwo Biblioteki Załuskich.

Po śmierci Józefa Załuskiego, biblioteka przeszła na własność państwa, zmieniając nazwę na Bibliotekę Rzeczypospolitej Załuskich. Na podstawie uchwały sejmowej z 1780 roku, instytucja ta zaczęła posiadać prawo do otrzymywania obowiązkowych egzemplarzy każdej książki publikowanej w ówczesnym państwie polskim. Niestety, po upadku insurekcji kościuszkowskiej, zbiory Biblioteki Załuskich były rabowane i przekazywane do Petersburga, gdzie trafiły do Biblioteki Carskiej. W skład tych zbiorów wchodziło 394 000 tomów, w tym 11 000 rękopisów oraz 24 500 rycin.

W okresie zaborów, dzieła polskich autorów były przechowywane w zbiorach prywatnych na terenie Polski oraz wśród rodaków na emigracji, co zapoczątkowało tworzenie bibliotek publicznych.

Biblioteka Narodowa została formalnie ustanowiona na mocy rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 24 lutego 1928 roku, a jej działalność rozpoczęła się 1 marca tego samego roku. Stefan Demby objął stanowisko pierwszego dyrektora w 1934 roku, a w lipcu 1937 roku jego następcą został Stefan Vrtel-Wierczyński.

W nowo powstałym gmachu Biblioteki Wyższej Szkoły Handlowej, która w 1933 roku zmieniła nazwę na Szkołę Główną Handlową, biblioteka zaczęła działalność w 1930 roku. Na podstawie umowy, uzyskała na wyłączny użytek wyposażone pomieszczenia na różnych piętrach, zajmując łącznie 2076 m². Czynsz wyniósł 75 tys. zł za sześć lat z góry, a uczelni udzielono pożyczki na dalsze prace. Nowa nowoczesna biblioteka otrzymała także innowacyjne żelazne półki systemu „Hazet-Universalis” Zieleniewskiego.

Uroczyste otwarcie nowej siedziby Biblioteki Narodowej miało miejsce 28 listopada 1930 roku z udziałem prezydenta Ignacego Mościckiego.

W 1935 roku zbiory specjalne przeniesiono do pałacu Potockich, znajdującego się na Krakowskim Przedmieściu 15. W 1939 roku biblioteka dysponowała około 770 tysiącami jednostek, w tym 52 tys. rękopisów, 80 tys. prac graficznych oraz 11,5 tys. map.

Podczas obrony Warszawy we wrześniu 1939 roku zbiory należące do biblioteki, które znajdowały się w Bibliotece Szkoły Polskiej na Batignolles w Paryżu oraz Muzeum Polskiego w Rapperswilu, uległy zniszczeniu. W 1940 roku Niemcy połączyli Bibliotekę Narodową z Biblioteką Uniwersytecką oraz Biblioteką Ordynacji Krasińskich, tworząc Staatsbibliothek Warschau z trzema oddziałami: oddział książek przeznaczonych dla Niemców, oddział zamknięty, który stanowił główną siedzibę Biblioteki Narodowej oraz oddziały z różnymi zbiorami specjalnymi, w tym Gmach Biblioteki Ordynacji Krasińskich przy ulicy Okólnik 9.

W październiku 1944 roku, po kapitulacji powstania warszawskiego, zbiory specjalne zostały celowo spalone przez Niemców, co stanowiło rażące naruszenie postanowień układu kapitulacyjnego z 3 października 1944, mającego na celu ochronę zabytków oraz bibliotek. Zbiory znajdujące się w gmachu SGH w dużej mierze ocalały.

Biblioteka Narodowa straciła w trakcie II wojny światowej około 40% swoich zbiorów. Różne źródła podają różne dane dotyczące utraconych zbiorów; jedna z wersji mówi o 78% strat, co odpowiada 788,8 tys. z 999,6 tys. jednostek.

Po wojnie biblioteka wznowiła działalność w 1945 roku, przywracając do Polski zbiory z Niemiec oraz Austrii, jak również ocalałe fragmenty, w tym zbiory Ordynacji Krasińskich i Przezdzieckich. W 1954 roku bibliotece nadano statut, a w 1959 roku do Polski wróciły cenne rękopisy, w tym Kazania świętokrzyskie oraz Psałterz floriański.

W 1961 roku Biblioteka Narodowa opuściła siedzibę w budynku SGH (która od 1949 roku znana była jako SGPiS), przenosząc się do nowej tymczasowej siedziby w budynku archiwów przy ulicy Hankiewicza 1. W latach 1962–1976 przy alei Niepodległości 213 wzniesiono nowy kompleks budynków Biblioteki, zaprojektowany przez Stanisława Fijałkowskiego.

W 1976 roku Biblioteka Narodowa w Warszawie otrzymała odznaczenie Krzyża Komandorskiego z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski.

Dyrektorzy

Historia dyrektorów Biblioteki Narodowej w Warszawie to fascynujący temat, który ukazuje ewolucję kierownictwa tej instytucji.

• Stefan Demby pełnił funkcję dyrektora w latach 1934–1937; wcześniej, od 1928 roku, nadzorował Bibliotekę jako naczelnik Wydziału Bibliotek Ministerstwa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego,
• Stefan Vrtel-Wierczyński kierował biblioteką od 1937 do 1940 roku oraz w latach 1945–1947,
• Władysław Bieńkowski był dyrektorem w latach 1948–1956,
• Bogdan Horodyski zarządzał biblioteką w okresie od 1956 do 1962 roku,
• Witold Stankiewicz pełnił tę rolę od 1962 do 1982 roku,
• Stanisław Czajka kierował instytucją w latach 1982–1992,
• Adam Manikowski był dyrektorem w latach 1993–1997,
• Jakub Zdzisław Lichański pełnił tę funkcję w latach 1997–1998,
• Michał Jagiełło sprawował urząd dyrektora od 1998 do 2007 roku,
• Tomasz Makowski jest obecnym dyrektorem Biblioteki Narodowej, obejmującym swój urząd od 2007 roku.

Udostępnianie

Biblioteka Narodowa w Warszawie pełni niezwykle istotną funkcję jako największa instytucja tego typu w Polsce, oferując swoim użytkownikom różnorodne metody dostępu do zróżnicowanych zbiorów. W jej głównym gmachu zlokalizowane są m.in. Informatorium, Czytelnia Ogólna, Czytelnia Zasobu Wieczystego, a także Czytelnia Kartograficzna, Muzyczna, Nagrań Dźwiękowych i Audiowizualnych, oraz Czytelnia Rękopisów i Starodruków. W szczególności Czytelnia Ogólna i Czytelnia Zasobów Wieczystych cieszą się dużą popularnością, oferując księgozbiory podręczne, które w 2020 roku zawierały aż 21 069 tytułów książek i czasopism w łącznej liczbie 33 977 woluminów.

Część zbiorów jest także dostępna w formie cyfrowej, co nie wymaga osobistej wizyty w gmachu Biblioteki. Użytkownicy mogą korzystać z zasobów w bibliotece cyfrowej Polona oraz wypożyczalni cyfrowej Academica.

Warto również zaznaczyć, że Biblioteka Narodowa sprawuje pieczę nad Biblioteką Donacji Pisarzy Polskich znajdującą się w Domu Literatury w Warszawie.

W ostatnich latach liczba czytelników korzystających z oferty Biblioteki Narodowej ulegała zmianom. W 2015 roku z biblioteki korzystało 126 283 osób, a liczba ta spadła w kolejnych latach, osiągając w 2020 roku 20 757. Spadek ten był szczególnie widoczny w 2018 i 2019 roku, co było wynikiem prac remontowych oraz pandemii koronawirusa w 2020 roku. W latach tych liczba udostępnionych woluminów także różniła się, przy czym w 2015 roku wyniosła 405 609, a w 2020 roku spadła do 52 367 jednostek.

Biblioteka Narodowa realizuje także wypożyczenia międzybiblioteczne, obejmujące zarówno krajowe, jak i zagraniczne zapytania. Możliwe są różne metody składania zamówień, takie jak tradycyjne, elektroniczne czy mikrofilmowe. Od 2017 roku, zamawiane materiały są z reguły skanowane i dostępne w systemie Academica. W 2019 roku Biblioteka zrealizowała 1517 zamówień dla 34 warszawskich bibliotek oraz 60 z całej Polski, a także 335 zamówień zagranicznych, pochodzących z 129 bibliotek w 29 różnych krajach. Ponadto, Biblioteka udostępnia zbiory na wystawy krajowe oraz międzynarodowe, co potwierdzają 29 krajowe prośby oraz 5 zagranicznych złożonych w 2019 roku.

Zbiory

Charakterystyka zbiorów

Zbiory Biblioteki Narodowej w Warszawie są jednymi z najważniejszych i najobszerniejszych w Polsce. Na koniec roku 2020 ich liczba wyniosła 9 855 394 woluminów, co obejmuje również dublety. Na koniec roku 2019, zbiory główne liczyły 8 147 462 woluminy, które są podzielone na różne kategorie. Do zbiorów głównych wchodzą:

• książki nowsze – 3 346 975 wol.
• ze zbiorów Biblioteki Ordynacji Krasińskich – 51 558 wol.
• druki nowsze wilanowskie – 21 112 wol.
• zbiory bibliologiczne – 510 000 wol.
• czasopisma od 1801 – 1 152 205 wol.
• dokumenty życia społecznego – 2 614 736 jedn.
• publikacje elektroniczne – 450 876 plików

W zbiory specjalne wchodzi 1 537 650 woluminów, w tym:

• rękopisy – 33 399 wol. (23 115 jednostek)
• starodruki – 183 606 wol.
• nuty – 133 874 jedn.
• nagrania dźwiękowe i audiowizualne – 275 615 jedn.
• dokumenty ikonograficzne – 390 643 jedn.
• mapy – 142 272 jedn.
• mikroformy – 274 794 jedn.
• negatywy – 103 447 jedn.

Przyrost zbiorów w ostatnich latach przedstawia się następująco: w 2019 roku – 175 270 woluminów/jednostek, w 2018 – 233 395 wol./j., a w 2017 roku – 196 686 wol./j.. Zdecydowana większość nowo pozyskiwanych materiałów, około 90%, to egzemplarze obowiązkowe. Pozostałe drogi nabywania zbiorów to dary, wymiana oraz zakupy krajowe i zagraniczne.

Rękopisy

W 2017 roku zbiory rękopisów w Bibliotece Narodowej obejmowały 22 508 jednostek (w tym 32 792 woluminy), wśród których średniowieczne stanowiły około 420, zaś z XVI–XVIII wieku około 4 tysiące. Z XIX–XX wieku zachowało się około 15,3 tysiąca. Według danych z 2012 roku, zbiory najstarszych rękopisów, datowanych do połowy XVI wieku, liczyły 611 obiektów.

Warto zaznaczyć, że bardzo duża część zasobów rękopisów została zniszczona podczas II wojny światowej. Spośród przedwojennego zbioru, który liczył 42 175 woluminów (w tym około 14,5 tys. do XVIII wieku), przetrwało jedynie około 2 000 rękopisów, z czego zaledwie 97 z najstarszych jednostek. Mimo strat udało się zachować kilka najcenniejszych nie tylko dla Biblioteki, ale i dla kultury polskiej zabytków, które w roku 1939 zostały ewakuowane przez Rumunię do Francji, a następnie do Kanady, skąd wróciły w 1959 roku. Po zakończeniu wojny zbiory były uzupełniane szczególnie cennymi manuskryptami z bibliotek, które zostały lokowane poza wschodnią granicą Polski, oraz z Ziem Odzyskanych i depozytów zarekwirowanych przez władze. Dlatego też zbiór najstarszych rękopisów w Bibliotece Narodowej ma charakter cząstkowy.

Źródło	Rozmiar	Uwagi
zbiory zwrócone przez ZSRR	1895 jednostek (97 z przed połowy XVI wieku)	zwrócone w latach 1923–1934 na podstawie traktatu ryskiego, wcześniej skonfiskowane przez władze carskie m.in. z Biblioteki Załuskich i Towarzystwa Warszawskiego Przyjaciół Nauk
Biblioteka Ordynacji Zamojskiej	około 820 jednostek (111 z przed połowy XVI wieku)	od 1945 roku jako depozyt, od 2004 roku depozyt wieczysty
Biblioteka Ordynacji Krasińskich	78 jednostek (5 z przed połowy XVI wieku)	_
Biblioteka Wilanowska	46 jednostek (5 z przed połowy XVI wieku)	przekazane w 1932 roku jako depozyt wieczysty
Biblioteka Baworowskich	136 jednostek (78 z przed połowy XVI wieku)	z zasobów, które zostały rozproszone po 1945 roku
Biblioteka Uniwersytetu Lwowskiego	130 jednostek (22 z przed połowy XVI wieku)	z zasobów, które zostały rozproszone po 1945 roku
Biblioteka Dzieduszyckich	19 jednostek (7 z przed połowy XVI wieku)	z zasobów, które zostały rozproszone po 1945 roku
Biblioteka Kapituły Greckokatolickiej w Przemyślu	777 jednostek (84 z przed połowy XVI wieku)	przewiezione po zakończeniu działalności kapituły w 1945 roku
Biblioteka katedry w Kamieniu Pomorskim	14 jednostek	częściowo przewiezione do Biblioteki Narodowej po 1945 roku
inne kolekcje	_	m.in. zbiorów Majoratu Schaffgotschów w Cieplicach, Morstinów w Krakowie, kolekcja dokumentów Józefa Zaborskiego

W obrębie Biblioteki Narodowej przechowywane są również zabytki związane z innymi kulturami. Wśród najcenniejszych znajdują się takie starodruki jak Testamentum Novum, Kodeks supraski, Cosmographia Ptolemeusza, Dzieła Józefa Flawiusza, Revelationes św. Brygidy, Evangelistarium, Graduał cysterski, Kalendarium paryskie, Sforziada, oraz Triod’ cwietnaja.

Rękopisy autorskie

W zbiorach tejże instytucji znajdują się także i rękopisy autorskie najwybitniejszych polskich twórców. Z epoki staropolskiej zachowały się teksty takich autorów, jak Jan Kochanowski, Andrzej Krzycki, Wespazjan Kochowski, Jan Andrzej Morsztyn, oraz Zbigniew Morsztyn. Z XVIII wieku można wyróżnić rękopisy Ignacego Krasickiego, Tomasza Kajetana Węgierskiego, Stanisława Trembeckiego, Adama Tadeusza Naruszewicza oraz obszerną korespondencję braci Załuskich, zwłaszcza Józefa Andrzeja.

Naprawdę znaczącą większość zbiorów rękopiśmiennych stanowią natomiast utwory z XIX i XX wieku, które zostały napisane przez takich autorów jak Adam Mickiewicz, Juliusz Słowacki, Cyprian Kamil Norwid, Aleksander Fredro, Józef Ignacy Kraszewski, Henryk Sienkiewicz, Stanisław Wyspiański, Stefan Żeromski, Krzysztof Kamil Baczyński, Tadeusz Gajcy, Julian Tuwim, Maria Dąbrowska, Jan Parandowski, Kazimierz Brandys, Czesław Miłosz, Zbigniew Herbert oraz Kazimierz Moczarski. Kolekcja dzienników i pamiętników liczy około 1,2 tys. obiektów, a listów przeszło 25 tys..

W roku 2013 zapoczątkowano projekt „Kolekcja polskiej literatury współczesnej”, którego celem jest zbieranie rękopisów żyjących polskich twórców, zarówno tych bardziej uznanych, jak i nowych nazwisk. Wczas w programie biorą udział tacy twórcy jak: Tadeusz Różewicz, Kazimierz Orłoś, Urszula Kozioł, Józef Hen, Hanna Krall, Anna Piwkowska, Mariusz Szczygieł, Józef Baran, Anna Nasiłowska, Henryk Grynberg, Antoni Libera, Tomasz Jastrun, Eustachy Rylski, Jacek Dehnel, Sylwia Chutnik, Jacek Dukaj.

Ważniejsze manuskrypty

Numer	Tytuł	Rok powstania	Miejsce powstania	Język	Charakterystyka
1	Deklaracja cenzusowa	161	Egipt	greka	starożytny dokument na papirusie
2	Pokwitowanie podatkowe	208	Egipt	greka	starożytny dokument na papirusie
3	Biblia. Testamentum Novum	VIII w.	region Mozeli	łacina	tekst Nowego Testamentu
4	Evangelistarium	około 1000	północna Francja	łacina	średniowieczny ewangelistarz
5	Kodeks supraski	pocz. XI w.	Bałkany	staro-cerkiewno-słowiański	zbiór żywotów świętych i nauk Ojców Kościoła
6	Sakramentarz tyniecki	około 1060–1070	region Kolonii	łacina	iluminowany sakramentarz
7	Rocznik świętokrzyski dawny	1. poł. XII w.	Francja, Polska	łacina	jeden z najważniejszych polskich roczników średniowiecznych
8	Ewangeliarz Anastazji	2. poł. XII w.	_	łacina	łaciński ewangeliarz
9	Ewangeliarz lwowski	1198–1199	Księstwo Cylicji	ormiański	teksty czterech Ewangelii
10	Psałterz Potockich	XIII w.	Francja	łacina, francuski	iluminowany psałterz
11	Graduał cysterski	2. poł. XIII w.	_	łacina	iluminowany graduał
12	Kazania świętokrzyskie	XIII/XIV w.	Polska	polski	najstarszy zachowany tekst prozaiczny w języku polskim
13	Kalendarium paryskie	3. ćwierć XIV w.	Paryż (?)	łacina	kalendarz liturgiczny
14	Revelationes	1375–1377	Neapol (?)	łacina	iluminowany manuskrypt z tekstem Objawień św. Brygidy
15	Powieść o Róży	około 1385–1395	Francja	francuski	iluminowany manuskrypt z tekstem Opowieści o Róży
16	Graduał opata Mścisława	około 1390	Małopolska	łacina	iluminowany graduał
17	Kodeks zamojski	XIV/XV w.	Polska	łacina, polski	zbiór źródeł do historii Polski, w tym najstarszy zachowany przekaz Kroniki Galla Anonima
18	Psałterz floriański	przełom XIV/XV w.	Małopolska	łacina, polski, niemiecki	najstarszy zachowany psałterz w języku polskim
19	Modlitewnik niderlandzki	około 1440	Holandia	holenderski	iluminowany modlitewnik
20	Godzinki wilanowskie	połowa XV w.	północna Francja	łacina	bogato iluminowane godzinki
21	Dzieła Józefa Flawiusza	1466	Opactwo Benedyktynów w Tyńcu	łacina	teksty dzieł Józefa Flawiusza
22	Geografia Ptolemeusza	przed 1467	Florencja (?)	łacina	tekst Geografii Ptolemeusza
23	Kras 52	XV w.	Polska	łacina	zbiór polskiej średniowiecznej muzyki polifonicznej
24	Rękopis Stanisława Augusta	poł. XV w.	Polska	łacina	zbiór średniowiecznych kronik i roczników polskich
25	Złota legenda	około 1480–1490	północne Włochy	łacina	tekst Złotej legendy Jakuba de Voragine
26	Katalog arcybiskupów gnieźnieńskich	przełom XV/XVI w.	Kraków	łacina	dzieło Jana Długosza zawierające życiorysy biskupów gnieźnieńskich
27	Rozmyślanie przemyskie	około 1500	Polska	polski	najobszerniejszy zabytek polskiej prozy średniowiecznej
28	Mszał Erazma Ciołka	1515–1518	Kraków	łacina	mszał wykonany na zlecenie biskupa Erazma Ciołka
29	Graduale de sanctis	1528	Kraków	łacina	iluminowany graduał
30	Statut litewski pierwszy	1. poł. XVI w.	Wielkie Księstwo Litewskie	starobiałoruski	egzemplarz statutu należący do Olbrachta Gasztołda
31	Ewangeliarz mołdawski	1614–1617	Mołdawia	cerkiewnosłowiański	cztery ewangelie

Starodruki

Na koniec 2014 roku Biblioteka Narodowa miała w swoich zbiorach starodruki, czyli drukowane materiały wydane przed końcem XVIII wieku, których liczba wyniosła 162 415 woluminów. W gronie najcenniejszych zbiorów znajdują się m.in.: iluminowane edycje francuskich godzin, Sforziada, księgi liturgiczne bizantyńsko-słowiańskie, a także inne zbiory m.in. Krótkiej rozprawy Mikołaja Reja i dzieł Andrzeja Frycza Modrzewskiego. Przykładowe dany przedstawia poniższa tabela:

• Inkunabuły (XV w.) – 1131 woluminów (1034 dzieła), w tym większość stanowią druki weneckie, a 65% zasobów pochodzi z obszarów Niemiec
• Druki XVI w. (9% zbiorów) – około 10 tys. woluminów
• Druki XVII w. (32% zbiorów) – około 34 tys. woluminów
• Druki XVIII w. (57% zbiorów) – około 100 tys. woluminów
• Periodyki XVII–XVIII w. – około 7 tys. woluminów

Źródła pochodzenia starodruków są różnorodne, w tym m.in.: Biblioteki Wilanowska, Ordynacji Zamojskiej, Ordynacji Krasińskich i inne.Nic więc dziwnego, że starodruki stanowią nieodłączną część zbiorów Biblioteki Narodowej.

Książki XIX–XXI w.

Na koniec 2019 roku zbiór książek nowszych, będący największą częścią zasobów Biblioteki Narodowej, liczył 3 346 975 woluminów, a w 2019 roku wzbogacił się o 74 617 woluminów. Przybywało ich z roku na rok, w 2018 roku było to 70 189 woluminów, a w 2017 – 76 474.

Biblioteka gromadzi druki polskie oraz te dotyczące Polski w minimum dwóch egzemplarzach. W szczególności jeden z nich, oznaczony literą „A”, wchodzi w skład chronionego zbioru archiwalnego, dostępnego wyłącznie w czytelni. Warto dodać, że zbiory dotyczące XIX wieku stanowią około 45% polskich publikacji tego okresu.

W zbiorach posiadanych przez Bibliotekę znajduje się również odpowiednia ilość wydawnictw z lat 1901–1939, dzięki czemu możliwe jest ścisłe odniesienie m.in. do historii wydawniczej.

Czasopisma XIX–XXI w.

Instytucja gromadzi periodyki, które mają związek z Polską, oraz te o charakterze polskim, w dwóch egzemplarzach. Jeden egzemplarz jest archiwizowany, a drugi udostępniany. W 2019 roku zbiór czasopism wydanych po 1801 wynosił 1 152 205 woluminów.

Dokumenty życia społecznego

Dokumenty życia społecznego, często nazywane drukami ulotnymi, i ich kolekcje z lat przed 1801 rokiem, wchodzą do osobnego zbioru. W końcu 2019 roku te dokumenty liczyły 2 614 736 jednostek.

Zbiory muzyczne

W skład zbiorów muzycznych wchodzą zarówno rękopisy, jak i druki muzyczne. Najstarsze muzykalia, jak iluminowane liturgiki oraz śpiewniki, przechowuje się w Zakładzie Rękopisów, a inne dokumenty muzyczne kataloguje Zakład Starych Druków. Warto nadmienić, że w 2019 roku zbiory nut drukowanych nowszych wyniosły 133 874 jednostki, a wiele z nich to egzemplarze obowiązkowe.

Zbiory dźwiękowe i audiowizualne

Biblioteka Narodowa dba o gromadzenie wszelkich publikacji dźwiękowych oraz audiowizualnych. Zbiory na koniec 2019 roku liczyły 275 615 jednostek.

Dokumenty elektroniczne

Od 1998 roku w Bibliotece Narodowej zbierane są również dokumenty elektroniczne. Na koniec 2019 roku pojawiło się już 450 876 plików.

Zbiory kartograficzne

W ostatnich latach zbiory kartograficzne Biblioteki Narodowej zyskały na znaczeniu i na koniec 2019 roku liczyły 142 272 jednostki.

Zbiory ikonograficzne

Na koniec 2019 roku zbiory ikonograficzne wynosiły 390 636 jednostek. Wieloletnie gromadzenie grafik, rysunków, fotografii i innych dokumentów ikonograficznych przyczynia się do wzbogacania zasobów potrzebnych do badań i kultywowania wiedzy.

Zbiory bibliologiczne

Te zbiory obejmują wszelkie publikacje związane z nauką o książce i bibliotekarstwie, na koniec 2019 roku wynosząc 510 tys. woluminów.

Mikrofilmy

Biblioteka Narodowa może poszczycić się największą w Polsce kolekcją mikrofilmów, która liczy 274 794 jednostki.

Zbiory cyfrowe

Za pośrednictwem systemu Polona oraz Academica, Biblioteka Narodowa udostępnia zdigitalizowane materiały, które można przeglądać online.

Wyróżnienia

W roku 2022 Biblioteka Narodowa w Warszawie zdobyła wybitne wyróżnienia w dziedzinie architektury. Otrzymała nagrodę Architektoniczną Prezydenta m.st. Warszawy w dwóch kategoriach:

• Grand Prix,
• nagroda w kategorii Nowe Życie Budynków.

---

Oceń: Biblioteka Narodowa (Warszawa)

---