Główna Biblioteka Pracy i Zabezpieczenia Społecznego

---

Specjalizacja i zadania

Biblioteka, o której mowa, jest ogólnodostępną specjalistyczną biblioteką naukową, skupiającą się na zagadnieniach dotyczących pracy, spraw socjalnych i pokrewnych tematów. Nawiązuje współpracę z licznymi instytucjami, takimi jak Instytut Pracy i Spraw Socjalnych oraz Centralny Instytut Ochrony Pracy. Nie można pominąć również Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych, Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, a także Biblioteki Głównego Urzędu Statystycznego. Współpracuje także z innymi bibliotekami oraz ośrodkami informacji naukowej, w tym uczelniami państwowymi i niepaństwowymi oraz Międzynarodową Organizacją Pracy.

Pracownicy tej instytucji są aktywnie zaangażowani w życie zawodowe oraz społeczne środowiska naukowego i bibliotekarskiego. Regularnie biorą udział w wydarzeniach branżowych, takich jak konferencje, narady, seminaria i szkolenia. Ich wystąpienia na zjazdach oraz wydarzeniach bibliotekarskich przyczyniają się do rozwoju wiedzy oraz wymiany doświadczeń w tej dziedzinie.

Głównymi odbiorcami usług bibliotecznych są pracownicy Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej, a także pracownicy naukowi z Instytutu Pracy i Spraw Socjalnych, uczelni wyższych oraz kadra profesorska. Bibliotekę odwiedzają również urzędnicy administracji rządowej oraz studenci, magistranci i doktoranci, zainteresowani szeroką problematyką pracy.

Warto zaznaczyć, że Głównej Bibliotece Pracy i Zabezpieczenia Społecznego podlega Dział Zbiorów dla Niewidomych, który został stworzony w celu zaspokojenia potrzeb czytelników z dysfunkcją wzroku oraz innych osób z niepełnosprawnościami, które mają trudności z czytaniem materiałów w standardowym druku.

Historia

„Główna Biblioteka Pracy i Zabezpieczenia Społecznego ma swoje początki związane z specjalistyczną biblioteką, która powstała przy Ministerstwie Pracy i Opieki Społecznej w roku 1918. W 1920 roku jej zbiór liczył już 1000 woluminów, a biblioteka była systematycznie wzbogacana dzięki funduszom ministerstw. Jak zauważył Piotr Grzegorczyk, z biegiem lat stała się jedną z najważniejszych bibliotek specjalistycznych w Polsce tamtych czasów.

Przed wybuchem II wojny światowej instytucja kontynuowała rozwój, osiągając w 1939 roku imponującą liczbę 36 tysięcy woluminów. Niestety, w trakcie wojny biblioteka uległa niemal całkowitemu zniszczeniu. Aby zabezpieczyć resztki zbiorów, w 1941 roku włączono ją do Oddziału III Biblioteki Państwowej, gdzie materiały zostały umieszczone w gmachu Biblioteki Krasińskich.

Do dnia dzisiejszego zachowała się niewielka część ocalonych zbiorów, które są świadectwem historycznej działalności Głównej Biblioteki Pracy i Zabezpieczenia Społecznego. Na najstarszych wydawnictwach dostrzegamy pieczątki i znaki własności, które potwierdzają ich przynależność do biblioteki. Po zakończeniu wojny proces gromadzenia zbiorów rozpoczął się od nowa, co doprowadziło do ich zróżnicowania i wzbogacenia.

W roku 1962 Biblioteka nawiązała współpracę z Instytutem Pracy, stając się Działowym Ośrodkiem Informacji Naukowo-Technicznej i Ekonomicznej. Tutaj rozpoczęto zbieranie książek, czasopism oraz prac naukowych, co kluczowo wpłynęło na badania nad tematyką pracy.

W ramach działalności Ośrodka zaczęto również publikować serwisy informacyjne, takie jak miesięcznik „Informacja Ekspresowa” oraz „Wykaz Nabytków Biblioteki”. Dodatkowo, podjęto starania nad stworzeniem Katalogu prac niepublikowanych, których celem było dokumentowanie badań nad zagadnieniami ekonomicznymi i społecznymi związanymi z rynkiem pracy.

Dzięki tym działaniom, Ośrodek zaczął także prezentować polski dorobek literacki w zakresie ekonomicznych i społecznych zagadnień pracy, koncentrując się na opracowywaniu bibliografii w celu zaspokajania potrzeb informacyjnych pracowników naukowych, którzy byli głównymi użytkownikami Ośrodka.

W 1962 roku rozpoczęto wydawanie „Bibliografii Ekonomicznych i Społecznych Zagadnień Pracy”, co było reakcją na potrzebę skatalogowania polskiego piśmiennictwa w tym obszarze. Wydawnictwo to zyskało uznanie zarówno w środowiskach akademickich, jak i wśród praktyków z sektora gospodarczego. Publikacja ta trwa nieprzerwanie do dziś, a od lat drukowana jest w Zakładzie Poligraficzno-Wydawniczym Ministerstwa Pracy, Rodziny i Polityki Społecznej.

W lipcu 1970 roku, po likwidacji Instytutu Pracy, Działowy Ośrodek INTE stał się częścią nowo powołanego Zakładu Badań Ekonomiki Pracy. Natomiast 24 czerwca 1972 roku, na mocy uchwały Rady Ministrów, Instytut Pracy został reaktywowany pod nazwą Instytut Pracy i Spraw Socjalnych, zmieniając tym samym nazwę Ośrodka na Bibliotekę Pracy i Zabezpieczenia Społecznego.

Zarządzeniem z 4 grudnia 1973 roku została utworzona Główna Biblioteka Pracy i Zabezpieczenia Społecznego poprzez przekształcenie Biblioteki Pracy i Zabezpieczenia Społecznego w samodzielną jednostkę. Uchwała Rady Ministrów z 5 stycznia 1974 roku nadała GBPiZS status biblioteki naukowej.

Obecnie Główna Biblioteka Pracy i Zabezpieczenia Społecznego funkcjonuje zgodnie z Zarządzeniem z 25 września 2013, na podstawie statutowych regulacji. Od tego momentu Biblioteka została rozbudowana, a jej zasoby obejmują Dział Zbiorów Pracy i Zabezpieczenia Społecznego oraz Dział Zbiorów dla Niewidomych.

Ośrodek Informacji Naukowej

„Zgodnie z zapisami w Statucie Biblioteki, działalność informacyjna stanowi jeden z kluczowych obszarów jej funkcjonowania. Główna Biblioteka Pracy i Zabezpieczenia Społecznego pełni funkcję centralnego ośrodka wiedzy naukowej, koncentrując się na tematyce zatrudnienia oraz systemu zabezpieczeń społecznych.

Ośrodek Informacji Naukowej, który jest integralną częścią Działu Zbiorów Pracy i Zabezpieczenia Społecznego, oferuje użytkownikom wsparcie w formie bezpośrednich konsultacji, a także komunikacji telefonicznej, e-mailowej i faksowej. Uzyskania informacji, które mogą pomóc w wyszukiwaniu konkretnej literatury, można dokonać na wiele sposobów. Istnieją również regularnie aktualizowane serwisy informacyjne, do których należą:

• Bibliografia Ekonomicznych i Społecznych Zagadnień Pracy – zbiory piśmiennictwa polskiego z lat 1962–2019,
• Praca i Polityka Społeczna – analizy artykułów z czasopism w językach angielskim, francuskim i niemieckim, dostępne od 2018 roku w formie elektronicznej na stronie Biblioteki, a od 1963 roku w formie publikacji papierowej,
• Rodzina, Praca i Polityka Społeczna – przegląd polskich czasopism, wydawany od 1974 roku jako tygodnik, obecnie do nabycia wersji elektronicznej,
• Wykaz nabytków – publikowany od 1973 roku jako miesięcznik, obecnie dostępny w wersji elektronicznej,
• Ekonomiczne i społeczne zagadnienia pracy w Dzienniku Ustaw i Monitorze Polskim – dostępny od 2014 roku w formie elektronicznej.

Ośrodek Informacji Naukowej zajmuje się także opracowaniem i wydawaniem bibliografii monotematycznych, które szczegółowo omawiają kwestie związane z pracą i zabezpieczeniem społecznym. Oferuje również bibliografie osobowe, które dokumentują dorobek naukowy indywidualności związanych z takimi dziedzinami jak prawo pracy, polityka społeczna, rynek pracy oraz system ubezpieczeń społecznych. Do tej pory wydano 145 tego typu bibliografii.

Dodatkowo, na potrzeby Działu Zbiorów dla Niewidomych, Ośrodek od 2015 roku publikuje także Katalog nowości książek mówionych w standardzie Daisy oraz w formacie Czytak.

Dział Zbiorów Pracy i Zabezpieczenia Społecznego – zbiory

Dział zbiorów poświęcony pracy i zabezpieczeniu społecznemu skupia się na gromadzeniu literatury dotyczącej licznych aspektów związanych z zatrudnieniem, analizując zarówno kwestie ekonomiczne, jak i prawne, socjalne oraz psychologiczne. Istotną częścią zbiorów jest także polityka społeczna, skupiająca się na rodzinie oraz różnorodnych formach zabezpieczenia społecznego.

Księgozbiór systematycznie się rozwija, a pod koniec pierwszej połowy 2019 roku osiągnął imponującą liczbę 55 100 jednostek drukowanych, niemal 4 500 wydawnictw specjalnych oraz blisko 18 000 różnorodnych czasopism, zarówno krajowych, jak i zagranicznych.

W skład zbiorów Głównej Biblioteki Pracy i Zabezpieczenia Społecznego wchodzą różnorodne pozycje, w tym:

1. Pozycje przejęte po Komitecie Pracy i Płac, znane jako „stary zbiór”. Obejmuje on głównie publikacje z XX wieku, w tym cenne materiały sprzed i po 1945 roku oraz interesujące kolekcje z XIX wieku, takie jak „Dziennik praw” czy „Volumina Legum” wydane w Petersburgu w latach 1859–1860 przez Józefa Ohryzkę. Pośród omawianych publikacji znajdują się również czasopisma pracy z początków XX wieku, na przykład „Life and Labour” z Chicago oraz „The Labour Gazette” z Ottawy.
2. Imponująca kolekcja wydawnictw Międzynarodowej Organizacji Pracy (MOP), zawierająca wszystkie konferencje tej organizacji w języku angielskim i francuskim.
3. Układy Zbiorowe Pracy, które przed 1975 rokiem kompleksowo określały wynagrodzenia i inne świadczenia związane z zatrudnieniem. Zgromadzone dokumenty stanowią obecnie ważne źródło dla ustalania podstaw emerytur. Główna Biblioteka jest jedyną instytucją w kraju, która zachowała te wartościowe zasoby, podczas gdy Archiwum Akt Nowych i Departament Dialogu MRPiPS nie posiadają ich w swoich zbiorach.
4. Bibliografie osobowe i monotematyczne, publikacje współtworzone przez Główną Bibliotekę, odzwierciedlające prowadzone działania naukowe.
5. Wydawnictwa specjalne, w tym prace doktorskie, które Instytut Pracy i Spraw Socjalnych przekazuje Bibliotece, a także raporty i sprawozdania Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej oraz związanych z nim instytucji.
6. Ogromna liczba czasopism naukowych, krajowych i zagranicznych, prenumerowanych przez Bibliotekę. Większość zagranicznych czasopism to jedyne lub drugie egzemplarze w Polsce. Są one dokumentowane, a streszczenia artykułów o istotnym znaczeniu dla sektora rodziny, pracy i polityki społecznej umieszczane w miesięczniku informacyjnym Biblioteki zatytułowanym „Praca i Polityka Społeczna”, dostępnym na stronie internetowej Biblioteki.

Od grudnia 2018 roku zbiory są dostępne dla czytelników nie tylko w tradycyjnej formie, ale także w formie cyfrowej, co umożliwia łatwiejszy dostęp do wiedzy i informacji związanych z tematyką pracy oraz zabezpieczenia społecznego.

Dział Zbiorów dla Niewidomych – zbiory

Głównym zasobem Działu Zbiorów dla Niewidomych jest zróżnicowana literatura, obejmująca dzieła piękne, klasyki literatury, powieści przeznaczone dla dzieci, młodzieży i dorosłych; a także prace popularnonaukowe, poradniki, książki obcojęzyczne oraz czasopisma dotyczące środowiska osób niewidomych i słabowidzących, zarówno aktualne, jak i archiwalne.

Na koniec I połowy 2019 roku, księgozbiór sekcji książki mówionej liczył 14 661 pozycji, w przypadku książek w alfabecie Braille’a było ich 6 775, zaś w zbiorze tyflologicznym znajdowało się ponad 3 000 książek.

Kategorizując zbiory, można je podzielić na różne grupy, które różnią się sposobem zapisu:

1. Publikacje drukowane pismem Braille’a: do księgozbioru wchodzą nie tylko wcześniej wymienione gatunki, ale także podręczniki szkolne, słowniki, nuty, mapy, atlasy, a także historyczne druki i manuskrypty.
2. Książki mówione: dostępne na kasetach magnetofonowych ( które są wypożyczane do dziś), na płytach CD oraz w formatach cyfrowych (standard Daisy i format Czytak).
3. Zbiory tyflologiczne: zawierające naukowe i popularnonaukowe publikacje wydane w zwykłym druku, które dotyczą tematów związanych z rehabilitacją i problemami społecznymi osób z dysfunkcją wzroku.
4. Filmy z audiodeskrypcją: filmy, które posiadają dodatkową ścieżkę dźwiękową, zawierającą opisy wizualnych treści wyświetlanych na ekranie.
5. Płyty muzyczne: bogaty zbiór muzyki klasycznej i rozrywkowej.
6. Tekst cyfrowy: literatura stworzona w formacie, który umożliwia odczyt przy użyciu monitora brajlowskiego lub mowy syntetycznej.

Książki można wypożyczać zarówno w siedzibie działu, jak i na wysyłkę – za pośrednictwem poczty, jak również w sposób elektroniczny, uzyskując autoryzowany dostęp do cyfrowych zasobów serwisów wypożyczeń online.

Dział Zbiorów dla Niewidomych znajduje się przy ul. Konwiktorskiej 7.

Biblioteka cyfrowa

Główna Biblioteka Pracy i Zabezpieczenia Społecznego staje na czołowej pozycji w korzystaniu z nowoczesnych technik przekazywania wiedzy i informacji, co pozwala jej na dynamiczne przystosowanie się do ery digitalizacji.

W roku 2018, aby uczcić stulecie swojej działalności, zainicjowała powstanie Biblioteki Cyfrowej. Jej celem jest upowszechnienie dostępu do różnego rodzaju publikacji znajdujących się w zasobach Działu Zbiorów Pracy i Zabezpieczenia Społecznego. Dzięki ogólnodostępnym zasobom, które nie podlegają ochronie prawnej, każdy użytkownik Internetu może cieszyć się dostępem do wiedzy bez konieczności opuszczania swojego domu. Z kolei tytuły objęte prawem autorskim można przeglądać w miejscu stacjonarnym, w czytelni Biblioteki.

Biblioteka rozpoczęła proces digitalizacji od najstarszych zbiorów, a więc publikacji pochodzących z okresu międzywojennego, które są niezwykle cennym zasobem dla historyków i badaczy. Następnie do zbioru Biblioteki Cyfrowej dołączono układy zbiorowe pracy, które stanowią istotne źródło informacji dla osób poszukujących dokumentów potrzebnych do ponownego obliczenia emerytur.

Aktualnie, Biblioteka Cyfrowa GBPiZS zawiera już ponad 4000 pozycji, a liczba tytułów nieustannie wzrasta. W skład tej cyfrowej biblioteki wchodzą cztery główne kolekcje:

• Układy Zbiorowe Pracy,
• Księgozbiór Komitetu Pracy i Płac,
• Bibliografie,
• Prace doktorskie, Czasopisma, Dokumenty urzędowe, Praca i Polityka Społeczna.

---

Oceń: Główna Biblioteka Pracy i Zabezpieczenia Społecznego

---