Biblioteka Sejmowa

---

Historia

Powstanie Biblioteki Sejmowej jest ściśle związane z kluczowym wydarzeniem w historii Polski, jakim było odzyskanie niepodległości w 1918 roku. Następne wybory do parlamentu, które miały miejsce w 1919 roku, przyczyniły się do jej utworzenia pod koniec tego samego roku. Od samego początku, po licznych reorganizacjach, instytucja ta zaczęła pełnić rolę zarówno biblioteki, jak i archiwum dla Sejmu oraz Senatu.

Księgozbiór Biblioteki systematycznie się wzbogacał dzięki materiałom dostarczanym przez oba izby parlamentu oraz poprzez gromadzenie urzędowych publikacji. W 1939 roku zbiór liczył już około 78 tysięcy woluminów, obejmując literaturę z zakresu prawa, nauk społecznych, ekonomicznych oraz historycznych. Niestety, w wyniku dramatycznych wydarzeń we wrześniu 1939 roku, kiedy to budynek Sejmu uległ pożarowi, część tych zasobów została zniszczona. Z 62 tysięcy woluminów, które ocalały, większość została wywieziona do Berlina przez Niemców i nigdy nie powróciła do kraju, a okoliczności ich zaginięcia do dziś pozostają niejasne. Tylko niewielka część zbiorów wróciła do Polski pod koniec II wojny światowej, po tym jak została złożona w czeskim zamku Houska.

W trakcie II wojny światowej Biblioteka Sejmowa straciła około 61% swojego księgozbioru, co oznaczało utratę 48 tysięcy z 78 tysięcy jednostek bibliotecznych. Po zakończeniu konfliktu, z przekształceniem parlamentu z jednoizbowego w dwuizbowy, instytucja otrzymała nową nazwę „Biblioteki Sejmowej” i zaczęła odbudowę oraz kształtowanie swoich zbiorów praktycznie od podstaw. Powojenne księgozbiór Biblioteki Sejmowej oparty był na zbiorach Biblioteki Krajowej Rady Narodowej, która powstała w Lublinie, w tym około 2 tysięcy książek przejętych w 1944 roku z magazynów przy ulicy Chopina 28 w Lublinie.

W 1991 roku Biblioteka Sejmowa wzbogaciła się o księgozbiór byłego Archiwum Lewicy Polskiej, zawierający 145 tysięcy woluminów, a już w 1993 roku do jej zasobów dołączono Archiwum Sejmu. Dzięki tym akcjom, biblioteka stała się nie tylko miejscem przechowywania cennych dokumentów, ale także ważnym ośrodkiem badań nad historią Polski oraz działalnością jej instytucji parlamentarnych.

Zbiory

Biblioteka Sejmowa gromadzi różnorodne zasoby, obejmujące materiały biblioteczne, archiwalia oraz eksponaty muzealne.

Materiały biblioteczne

Gromadzone materiały biblioteczne dzielą się na dwie fizycznie oddzielone kolekcje, które różnią się zarówno pochodzeniem, jak i charakterem oraz lokalizacją. Pierwsza z nich, oznaczana jako zbiory główne BS, skupia publikacje związane z kluczową rolą biblioteki parlamentarnej, zbierane od momentu jej powstania. Drugą grupę stanowi księgozbiór Archiwum Lewicy Polskiej, które zostało włączone do BS w 1991 roku; obecnie jest przechowywane i udostępniane w Wydziale Zbiorów Historii Społecznej.

Zbiory główne

Zbiory główne BS to kolekcja książek, która zaczęła się formować w 1919 roku. W wyniku zniszczeń i dużych strat spowodowanych wojną, proces ich gromadzenia został w znacznej mierze powtórzony po 1945 roku. Charakter tej sekcji zbiorów determinuje misja BS, polegająca na dokumentowaniu oraz wspieraniu aktywności legislacyjnej, zaspokajając potrzeby badawcze, doradcze i informacyjne Sejmu. Biblioteka zbiera nie tylko wydania parlamentarne i urzędowe, ale także różnorodne publikacje, które stanowią podstawę teoretyczną dla prac legislacyjnych.

Wśród unikatowych elementów księgozbioru można znaleźć komplet wydawnictw Sejmu i Senatu od 1919 roku, w tym druki, stenogramy oraz biuletyny z posiedzeń komisji, a także zmiany w legislatywie polskiej, dzienniki ustaw oraz inne dokumenty z niemal dwudziestu państw, przede wszystkim europejskich, pozyskiwane najczęściej poprzez wymianę publikacji. Biblioteka ma także dostęp do urzędowych dokumentów Unii Europejskiej, ONZ, Rady Europy oraz NATO, które obejmują traktaty, konwencje oraz inne umowy międzynarodowe.

Wartość zbiorów BS przekracza obecnie 423 500 jednostek. Do nich należą:

• wydawnictwa parlamentarne i urzędowe – ok. 93 340 woluminów,
• wydawnictwa organizacji międzynarodowych – ok. 21 720 woluminów,
• książki – ok. 219 470 woluminów,
• czasopisma – ok. 85 850 woluminów.

Zbiory Wydziału Zbiorów Historii Społecznej

W przypadku Wydziału ZHS, jego zasób opiera się na bibliotece byłego Centralnego Archiwum KC PZPR, które zostało włączone do BS w 1991 roku oraz na literaturze dotyczącej historii społeczno-politycznej Polski. Zbiory zgromadzone przed 1991 rokiem obejmowały publikacje związane z działalnością PZPR oraz historią polskich ruchów społecznych od połowy XIX wieku.

Wielkość zbiorów Wydziału ZHS wynosi ok. 157 320 jednostek, w tym:

• książki – ok. 113 970 woluminów,
• czasopisma – ok. 39 280 woluminów,
• dokumenty życia politycznego – ok. 20 790 dokumentów.

W 2020 roku otwarta została nowa Czytelnia Wydziału ZHS w nowym budynku Kancelarii Sejmu przy ul. Ludnej 4a.

Dokumentacja archiwalna

Archiwum Sejmu gromadzi istotne dokumenty związane z działalnością Sejmu, Kancelarii Sejmu oraz biur poselskich. Jego zasoby obejmują dokumentację, która dokumentuje historię polskiego parlamentaryzmu.

Zasób Archiwum Sejmu składa się z:

• dokumentacji aktowej z lat 1956-2022, m.in. protokoły z posiedzeń Sejmu, Prezydium Sejmu i komisji sejmowych, a także dokumenty ustaw i uchwał Sejmu – łącznie 1 695,6 m.b.;
• nagrania dźwiękowe z lat 1962-2019 – 69 318 jednostek;
• nagrania audiowizualne z lat 1981-2007 – 5 129 jednostek;
• dokumentacja fotograficzna – 16 526 zestawów;
• mikrofisze z lat 1919-1939 i 1982-1984 – 1 691 sztuk;
• mikrofilmy z lat XVI-XVIII oraz 1919-1939 – 159 zwojów.

Muzealia

Wydział Muzealiów Biblioteki Sejmowej zajmuje się gromadzeniem, opracowywaniem, konserwacją oraz udostępnianiem dzieł sztuki oraz dokumentów mających związek z historią polskiego parlamentaryzmu. W jego zbiorach znajduje się około 9 430 przedmiotów związanych z kulturą, w tym obrazy, grafiki, rysunki, plakaty i ulotki wyborcze, medale, a także stare druki oraz archiwalia.

Exponaty te są prezentowane na wystawach w gmachu Sejmu i regularnie wypożyczane do innych instytucji.

Dyrektorzy

Historia dyrektorów Biblioteki Sejmowej posiada bogaty zbiór postaci, które odegrały istotną rolę w jej rozwoju. Oto ich lista:

• Henryk Kołodziejski (1919–1939),
• Zofia Hryniewicz (1945–1958),
• Tadeusz Gozdecki (1958–1971),
• Tadeusz Kozanecki (1971–1981),
• Andrzej Gwiżdż (1981–1991),
• Andrzej Mężyński (1991–1992),
• Wojciech Kulisiewicz (od 1992).

---

Oceń: Biblioteka Sejmowa

---