Pałac Potockich w Warszawie

---

Opis

W historii Warszawy nigdy nie brakuje interesujących budowli, a jednym z takich obiektów jest pałac Potockich, którego początki sięgają czasów przed 1643 rokiem, kiedy to na jego miejscu wzniesiono drewniany dwór, należący do Kacpra Denhoffa. Niestety, został on zniszczony podczas potopu szwedzkiego, a w 1669 roku, na jego miejscu powstał już murowany dwór dla Ernesta Denhoffa.

W 1731 roku nastąpiła ważna zmiana, ponieważ książę August Aleksander Czartoryski, poślubił Zofię Denhoffową z rodu Sieniawskich, co uczyniło go współwłaścicielem tego obiektu. W 1760 roku rodzina Czartoryskich przekształciła dwór w elegancki pałac, łączący style późnobarokowy i rokokowy. Po pewnym czasie, na drodze dziedziczenia, właścicielką została Izabela Lubomirska (z Czartoryskich), która zleciła przebudowę niektórych wnętrz w stylu klasycystycznym, zaprojektowanych przez Szymona Bogumiła Zuga. W 1799 roku pałac przeszedł w ręce córki Lubomirskiej, Aleksandry, która była żoną Stanisława Kostki Potockiego.

Po roku 1824, gdy pałac stał się rzadziej zamieszkiwany przez właścicieli, zaczął pełnić funkcje dochodowe, dzięki wynajmowaniu swoich wnętrz różnym osobom, sklepom oraz firmom. W latach dwudziestych XIX wieku, w jednym z obiektów bocznych pałacu mieszkał Julian Ursyn Niemcewicz, a wśród innych mieszkańców był także Nikołaj Nowosilcow, szef tajnej rosyjskiej policji. Z kolei Maria Kalergis zatrzymywała się tam podczas wizyt w Warszawie. W latach 1915–1918 rezydował tam również hrabia Bogdan Hutten-Czapski.

W roku 1857 w pawilonie, który wówczas mieścił się na rogu Krakowskiego Przedmieścia i Czystej (obecnie Ossolińskich), otwarto księgarnię Gebethnera i Wolffa. Pod koniec XIX wieku, w 1881 roku, na dziedzińcu dzierżawionym przez Gracjana Ungra, powstał pawilon wystawienniczy zaprojektowany przez Leandra Marconiego. Był on miejscem wystaw malarstwa, gdzie po raz pierwszy pokazano „Hołd pruski” oraz po raz drugi w Warszawie „Bitwę pod Grunwaldem” Jana Matejki. W 1884 roku, Towarzystwo Zachęty Sztuk Pięknych przeniosło swoją wystawę do tego pawilonu, rozprzestrzeniając tym samym sztukę w tym rejonie Warszawy. Z czasem budowla zasłaniająca główny korpus została rozebrana w 1896 roku.

Pałac pozostawał w rękach Potockich herbu Pilawa aż do 1945 roku. W okresie międzywojennym kontynuował swoją rolę wynajmowanego obiektu, będąc siedzibą m.in. Brytyjskiej Misji Wojskowej w 1923 roku, poselstwa Szwecji w latach 1923-1927 oraz ambasady Stanów Zjednoczonych w 1932 roku. W kordegardzie funkcjonował sklep Braci Łopieńskich.

W czasie obrony Warszawy we wrześniu 1939 roku pałac został jedynie lekko uszkodzony, jednak w sierpniu 1944 roku został zniszczony przez Niemców. Zniszczeniu uległy m.in. bogato dekorowane wnętrza oraz elewacja ogrodowa, a straty architektoniczne wyniosły ponad 60%. Po wojnie budynek został odbudowany w latach 1948-1949, przywracając mu formę z końca XVIII wieku, a następnie stał się siedzibą Ministerstwa Kultury i Sztuki, dzisiaj znanego jako Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

W roku 1965 pałac został wpisany do rejestru zabytków, co potwierdza jego istotne znaczenie w polskiej historii i kulturze.

---

Oceń: Pałac Potockich w Warszawie

---