Biblioteka Główna Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego

---

Historia

Biblioteka Główna Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego zainaugurowała swoją działalność 3 listopada 1954 roku, rozpoczynając jako Biblioteka Główna Akademii Teologii Katolickiej. Jej zbiory w dużej mierze oparte były na zasobach katedr oraz jednostek Wydziałów Teologicznych Uniwersytetu Jagiellońskiego oraz Uniwersytetu Warszawskiego. W ciągu pierwszego roku, po zakupie nowych tytułów, biblioteka mogła poszczycić się księgozbiorem wynoszącym 30 tys. woluminów.

Rozpoczęcie działalności było naznaczone trudnościami. Skromne warunki lokalowe w poklasztornych obiektach na warszawskich Bielanach oraz niewystarczająca liczba personelu w znacznym stopniu wpływały na funkcjonowanie instytucji. Zbiory były rozrzucone po różnych lokalizacjach budynku, co znacznie utrudniało ich dostępność. W marcu 1955 roku zostało otwarte miejsce do korzystania z zasobów, wystawiając zbiory podręczne do dyspozycji środowiska akademickiego.

Decydującym punktem w rozwoju biblioteki był 1 października 1955 roku, kiedy to pierwszy rektor ATK, ks. prof. dr hab. Jan Czuj, zatwierdził statut instytucji. Prace nad regulaminami zakończono 1 grudnia 1955 roku. Inspirację do utworzenia poszczególnych działów w bibliotece czerpano ze struktur innych uczelni wyższych, co pozwoliło na utworzenie specjalistycznych działów gromadzenia, opracowania druków zwartych oraz czasopism, jak również wydzielonych przestrzeni do ich udostępniania.

Od samego początku, władze biblioteki oraz jej pracownicy koncentrowali się na gromadzeniu współczesnej literatury naukowej, z szczególnym uwzględnieniem teologii, prawa kanonicznego, filozofii chrześcijańskiej oraz nauk historyczno-społecznych. Przejęcie księgozbiorów zakładowych w 1966 roku oraz rozpoczęcie współpracy z polskimi i międzynarodowymi bibliotekami przyspieszyły wzbogacanie zasobów. Na początku lat 70. biblioteka dysponowała już około 90 tysiącami woluminów, a do końca lat 90. ich liczba wzrosła do 265 tys. woluminów.

Biblioteka Główna rozwijała się równolegle z nowymi kierunkami studiów na uczelni. Pierwsza z bibliotek zakładowych powstała przy Instytucie Studiów nad Rodziną, a w kolejnych latach zorganizowane zostały biblioteki dla różnych wydziałów, takich jak: Wydział Nauk Humanistycznych, Wydział Nauk Historycznych i Społecznych, Wydział Nauk Pedagogicznych oraz Wydział Prawa i Administracji. Biblioteka Główna dostosowywała swój księgozbiór w zależności od potrzeb nowo powstałych wydziałów i kursów.

W trosce o jakość zbiorów, podjęto współpracę z innymi instytucjami akademickimi, w tym z Akademią Sztuk Pięknych w Warszawie, gdzie realizowano konserwację inkunabułów oraz starych druków w ramach prac dyplomowych.

Lata 90. to etap informatyzacji Biblioteki Głównej. W przedziale czasowym 1993-1996 nastąpiła komputerizacja, a proces ten obejmował także tworzenie elektronicznego katalogu druków zwartych oraz starych druków w programie MAK. W 1995 roku biblioteka została współzałożycielem Federacji Bibliotek Kościelnych „FIDES”, której celem było wprowadzenie komputeryzacji w pracach bibliotecznych, w tym z Biblioteką Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie oraz z Biblioteką Metropolitarnego Seminarium Duchownego w Warszawie. W 1997 roku biblioteka uzyskała dostęp do Internetu oraz uruchomiła własną stronę internetową.

W 1999 roku Akademia Teologii Katolickiej przekształciła się w Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego, co wiązało się z przeniesieniem Biblioteki Głównej do nowego budynku dydaktycznego.

Zbiory

Biblioteka Główna Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego pełni rolę niezwykle istotną w świecie akademickim, zajmując się gromadzeniem, przechowywaniem oraz udostępnianiem ogromnej literatury o unikalnym charakterze. W zbiorach przeważają tytuły dotyczące nauk humanistycznych, teologicznych, społecznych i prawnych. Odkąd rozpoczęto XXI wiek, szczególną uwagę zwrócono również na nauki ścisłe, takie jak matematyka, fizyka, chemia, biologia oraz medycyna.

W roku 2023 zbiory Biblioteki Głównej UKSW osiągnęły imponującą wielkość, obejmując:

• 409 147 woluminów książek,
• 40 741 woluminów zbiorów specjalnych (w tym 29 369 rękopisów, 944 starych druków, 2270 druków muzycznych oraz 982 dokumenty kartograficzne z 2018 r.),
• 160 600 woluminów czasopism.

Najstarsze inkunabuły w zbiorach to Zophihlogium Jacobusa Magni z około 1475 roku oraz Fortalitium fidei Alphonsusa de Spina z 1494 roku. Cenna kolekcja starych druków obejmuje także Biblię Sacra utriusque Testamenti z 1530 roku, wydaną w Norymberdze. To niezwykłe łacińskie wydanie Wulgaty ukazało się w czasie, gdy już być może w obiegu był niemiecki przekład Nowego Testamentu autorstwa Marcina Lutra. Wydanie to zdobią przepiękne drzeworyty, które przypisywane są wybitnemu artyście, Albrechtowi Dürerowi.

Wszystkie te skarby są dodatkowo wzbogacone o osobiste księgozbiory wielu znakomitych profesorów, takich jak Witold Tyloch, ks. Janusz Stanisław Pasierb, Czesław Zgorzelski, Andrzej Ciechanowiecki, oraz Lothar Ruppert. Zbiory wzbogacone są także o Księgozbiór Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej.

Aby chronić te cenne pozycje, biblioteka regularnie przeprowadza ich konserwację oraz digitalizację. Od 2016 roku, cyfrowe kopie publikacji są dostępne w Księgozbiorze Wirtualnym Federacji „FIDES” oraz w zasobach Polona.

Biblioteka dysponuje powierzchnią użytkową wynoszącą 1580 m² i udostępnia swoje zbiory w trzech czytelniach: Czytelni Głównej i Czytelni Czasopism Bieżących przy ul. Dewajtis, a także w Czytelni Filii przy ul. Wóycickiego. Użytkownicy mogą korzystać z ponad 100 miejsc przeznaczonych dla czytelników. Prawo do wypożyczania książek na zewnątrz przysługuje studentom, doktorantom oraz pracownikom UKSW. W bibliotece znajduje się również ponad 30 stanowisk komputerowych z dostępem do Internetu oraz kilkudziesięciu elektronicznych baz danych. Dodatkowo, w Czytelni Głównej do użytku oddano samoobsługowy skaner A3. Od 2016 roku Biblioteka Główna UKSW przynależy do systemu Cyfrowej Wypożyczalni Publikacji Naukowych Academica.

Struktura

Biblioteka Główna Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego posiada złożoną strukturę, która wspiera jej funkcje w zakresie edukacji i badań. Wyróżniamy w niej kilka kluczowych działów, z których każdy pełni istotną rolę w codziennej działalności bibliotecznej.

• dział informacji naukowej i transferu wiedzy,
• dział udostępniania i przechowywania zbiorów,
• dział gromadzenia i selekcji zbiorów,
• dział opracowania zbiorów,
• filia biblioteki głównej na Wóycickiego.

System biblioteczno-informacyjny UKSW

System biblioteczno-informacyjny Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego jest zarządzany przez dyrektora Biblioteki Głównej. Stanowi on złożoną strukturę, której centralnym punktem jest wspomniana Biblioteka Główna. Oprócz niej w skład tego systemu wchodzą cztery biblioteki specjalistyczne, które pełnią istotne funkcje w ramach całej organizacji.

• Biblioteka Wydziału Nauk Humanistycznych,
• Biblioteka Wydziału Nauk Pedagogicznych,
• Biblioteka Wydziału Prawa i Administracji.

Warto również zauważyć, że w przeszłości funkcjonowały dodatkowe biblioteki wchodzące w skład systemu, które jednak zostały zlikwidowane. Biblioteka Wydziału Studiów nad Rodziną zakończyła swoją działalność z początkiem 2017 roku, a Biblioteka Wydziału Nauk Historycznych i Społecznych – 1 października 2019 roku.

Kierownicy i dyrektorzy

Listę kierowników oraz dyrektorów Biblioteki Głównej Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego można podzielić na dwa główne okresy: czas, kiedy funkcję pełnili kierownicy, oraz późniejszy okres dyrektorów.

Kierownicy pracowali na swoich stanowiskach w latach 1954-1966. Pierwszą osobą na tym stanowisku była mgr Barbara Wilejszyc, która przewodziła bibliotece w latach 1954–1956. Po niej nastał czas ks. mgra Czesława Borawskiego, który pełnił swoją funkcję w latach 1956–1961. Okres kierowników zamykał ks. dr Aleksander Grabowski, który pracował od 1962 do 1966 roku.

Pierwszym dyrektorem, rozpoczynającym nową erę zarządzania w bibliotece, był ks. dr Mirosław Szegda, dyrektor w latach 1966–1971. Następnie stanowisko to zajmował przez dziewięć lat ks. dr Czesław Baran OFM Conv w latach 1971–1980. Lata 1980–1983 to okres, gdy dyrektorem był mgr Andrzej Dziubecki. Kolejnym zarządzającym został mgr Andrzej Dubec, który pełnił obowiązki dyrektora w latach 1983–1991.

Następnie mgr Piotr Latawiec objął to stanowisko i przewodził bibliotece w długi okres, trwający od 1991 do 2013 roku. Po nim funkcję dyrektora pełniła dr hab. Katarzyna Materska w latach 2013–2018. Od 2018 roku do 2024 dyrektorem była mgr Tomasz Winiarski. Obecnie tę prestiżową funkcję zajmuje mgr Jolanta Białkowska, rozpoczynając swoją kadencję w roku 2024.

---

Oceń: Biblioteka Główna Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego

---