Henryk Grynberg

---

Życiorys

W czasie II wojny światowej, z powodu swojego żydowskiego pochodzenia, Henryk Grynberg przetrwał ciężkie lata w Radoszynie i jego okolicach, a także w Warszawie, gdzie posługiwał się tzw. aryjskimi papierami. Z licznej rodziny, tylko on i jego matka zdołali przeżyć Holokaust, dzięki pomocy życzliwych Polaków. Niestety, jego ojciec, Abram, stał się ofiarą polskiego chłopa, któremu powierzył swoje krowy na przechowanie. Tragiczny los spotkał także dwuletniego brata Henryka, który zginął z rąk Niemców po tym, jak został wydany przez lokalnych sąsiadów.

Henryk Grynberg ukończył szkołę średnią w Gimnazjum im. Tadeusza Kościuszki w Łodzi. W latach 1954–1958 kształcił się na Wydziale Dziennikarstwa Uniwersytetu Warszawskiego. Jego kariera zawodowa zaczęła się poważniej rozwijać, gdy od 1 kwietnia 1959 do 31 grudnia 1967 pracował w warszawskim Teatrze Żydowskim. W 1967 roku, wraz z zespołem teatralnym, udał się na występy do USA, gdzie postanowił pozostać na stałe.

W Stanach Zjednoczonych kontynuował swoje studia, tym razem na Uniwersytecie Kalifornijskim w Los Angeles, gdzie skupił się na literaturze rosyjskiej. W międzyczasie pracował w U.S. Information Agency oraz w rozgłośni Głos Ameryki w Waszyngtonie, a także współpracował z emigracyjnymi pismami literackimi, co przyczyniło się do jego rozwoju artystycznego.

Debiut literacki Grynberga miał miejsce z opowiadaniem „Ekipa „Antygona””, które ukazało się w „Współczesności” w 1959 roku. Jego pierwsza książka, opublikowana w 1963 roku, była zbiorem opowiadań noszącym tę samą nazwę. Później najważniejszym dziełem okazała się książka „Dziedzictwo”, w której autor szczegółowo analizował i opisywał okoliczności śmierci swoich bliskich, nawiązując do filmowego dokumentu Pawła Łozińskiego z 1992 roku, zatytułowanego „Miejsce urodzenia”.

Warto również zauważyć, że w 2006 roku „Życie Warszawy” podało informacje o tym, że Henryk Grynberg był zarejestrowany jako tajny współpracownik SB pod pseudonimem „Reporter”. Byłoby to w kontekście przekazywania informacji o znajomych i rodzinie. Pisarz wyjaśnił tę kwestię w wywiadzie dla tego samego medium oraz w swojej książce „Ciąg dalszy”, w której zapewnił, że jego kontakt z organami bezpieczeństwa trwał krótko i był wymuszony groźbą aresztowania. Podkreślił, że nigdy nie donosił na nikogo, poza sporządzeniem pozytywnej opinii o kilku kolegach ze studiów.

Henryk Grynberg jest aktywnym członkiem Stowarzyszenia Pisarzy Polskich. Jego twórczość została przetłumaczona na wiele języków, w tym angielski, francuski, niemiecki, hebrajski i niderlandzki, co pokazuje jego wpływ i znaczenie w literaturze światowej.

Nagrody i wyróżnienia

Henryk Grynberg, uznawany autor, ma na swoim koncie wiele osiągnięć literackich. Jego talent literacki został doceniony poprzez przyznanie mu różnorodnych nagród.

Wśród jego wyróżnień znajduje się Nagroda Kościelskich, którą zdobył w roku 1966. Oprócz tego, cztery jego książki uzyskały nominacje do prestiżowej Nagrody Literackiej Nike. Wśród nominowanych tytułów wymienia się: Drohobycz, Memorbuch, Monolog polsko-żydowski oraz Uchodźcy.

W roku 2002 autor odebrał także Koret Jewish Book Award za książkę Drohobycz, Drohobycz. Jest to jedna z ważniejszych nagród literackich dla twórców, którzy poruszają tematykę żydowską, podkreślając znaczenie jego twórczości na tym polu.

Twórczość

Proza

Henryk Grynberg, znany ze swojej bogatej twórczości, zaprezentował szeroką gamę dzieł prozatorskich.

• Ekipa „Antygona” (1963),
• Żydowska wojna (1965),
• Zwycięstwo (1969),
• Życie ideologiczne (1975),
• Życie osobiste (1979),
• Życie codzienne i artystyczne (1980, 1998 wyd. łączne: Życie ideologiczne, osobiste, codzienne i artystyczne),
• Prawda nieartystyczna (1984),
• Kadisz (1987, 2005 wyd. pod tytułem Kalifornijski kadisz),
• Szkice rodzinne (1990),
• Dziedzictwo (1993, 2005 wyd. łącznie z Kalifornijskim kadiszem, 2018),
• Pamiętnik Marii Koper (1993),
• Dzieci Syjonu (1994),
• Ojczyzna (1999),
• Drohobycz, Drohobycz (1997),
• Memorbuch (2000, 2018),
• Szmuglerzy, wraz z Janem Kostańskim (2001),
• Monolog polsko-żydowski (2003),
• Uchodźcy (2004, 2018),
• Janek i Maria, wraz z Janem Kostańskim (2006),
• Ciąg dalszy (2008),
• Pamiętnik (2011),
• Pamiętnik 2 (2014),
• Pamiętnik 3 (2017).

Poezja

Twórczość poetycka Grynberga jest równie bogata i różnorodna.

• Święto kamieni (1964),
• Antynostalgia (1971),
• Wiersze z Ameryki (1980),
• Po zmartwychwstaniu (1982),
• Wśród nieobecnych (1983),
• Wiersze wybrane z lat 1964–1983, wybór J. Salmonowicz (1985),
• Pomnik nad Potomakiem (1989),
• Wróciłem. Wiersze wybrane z lat 1964–1989, wybór i oprac. R. Stiller (1991),
• Rysuję w pamięci (1995),
• Z Księgi Rodzaju (2000),
• Dowód Osobisty (2006).

Dramaty

Dramaty Grynberga ujawniają jego kunszt w tworzeniu sztuk teatralnych.

• Kronika (1984),
• Pamiętnik pisany w stodole (1992),
• Kabaret po tamtej stronie (1997).

Eseje o twórczości Henryka Grynberga

Poruszający temat antysemityzmu oraz Holokaustu w twórczości Henryka Grynberga jest analizowany w dwóch częściach publikacji dostępnych na Yebood.com. W pierwszej części, zatytułowanej Antysemityzm i Holocaust w eseistyce Henryka Grynberga. cz. 1., autor bada dzieło Prawda nieartystyczna, koncentrując się na jego wydaniu berlińskim z 1981 roku.

W drugiej części, Antysemityzm i Holocaust w eseistyce Henryka Grynberga. cz. 2., kontynuuje on głęboką analizę tego samego utworu, zagłębiając się w kluczowe aspekty dotyczące antysemityzmu oraz obserwacji wynikających z dramatu Holokaustu. Publikacje te stanowią istotny wkład w badanie literackiej refleksji na temat tak trudnych tematów.

---

Oceń: Henryk Grynberg

---