Biblioteka Instytutu Historycznego Uniwersytetu Warszawskiego

---

Historia

Biblioteka Instytutu Historycznego została formalnie powołana do życia w 1930 roku. Jej historia sięga jednak głębiej, aż do 15 listopada 1915 roku, kiedy to na nowo zainaugurowano polski Uniwersytet Warszawski. Wydarzenie to nastąpiło głównie za sprawą Marcelego Handelsmana, który nie tylko odegrał kluczową rolę, ale również został pierwszym dyrektorem Instytutu Historycznego. Wówczas zaczęło działalność Seminarium Historyczne, które prowadziło studia w pięciu kierunkach, przekształconych w katedry od 1919 roku.

W 1916 roku powstał wspólny księgozbiór, formowany głównie z dwóch wcześniejszych zbiorów rosyjskich, które obejmowały bogate zachodnioeuropejskie wydawnictwa źródłowe. W skład tych zbiorów weszły publikacje z Wyższych Kursów Żeńskich oraz Seminarium Historyczno-Filozoficznego Cesarskiego Uniwersytetu. Dodatkowymi źródłami były dublety Biblioteki Uniwersyteckiej oraz eksponaty ofiarowane przez Towarzystwo Naukowe Warszawskie, co zaowocowało początkowym zbiorowiskiem 929 woluminów.

W wyniku powołania Instytutu Historycznego w 1930 roku, księgozbiór został znacznie wzbogacony, osiągając liczbę 6865 woluminów. Przed wybuchem II wojny światowej, zasoby te zwiększyły się niemal dwukrotnie, osiągając około 12 tysięcy tomów. Niestety, w wyniku działań wojennych, połowa tego zbioru uległa zniszczeniu. Po wojnie, bibliotekę zrekonstruowano dzięki ocalałej bibliotece prof. Marcelego Handelsmana oraz części zbioru prof. Oskara Haleckiego. Dodatkowo, w 1950 roku Naczelna Dyrekcja Muzeów i Ochrony Zabytków przekazała zbiór fotokopii dokumentów, a już rok później, księgozbiór wyniósł 40 tysięcy pozycji.

W latach, gdy Polska była izolowana od zachodnich wpływów, wiele cennych publikacji trafiło do Biblioteki jako dary od przyjaciół naukowców i instytucji zagranicznych. W latach 90. XX wieku, Instytut Historyczny im. gen. Władysława Sikorskiego z Londynu przekazał wiele wartościowych pozycji. Biblioteka wzbogaciła się również o księgozbiór prof. Izy Bieżuńskiej-Małowist oraz część księgozbioru prof. Aleksandra Gieysztora.

W 2011 roku miała miejsce przeprowadzka znacznej części zbiorów do nowego budynku Wydziału Historycznego. Innowacyjne regały kompaktowe z systemem elektronicznym ułatwiły przechowywanie materiałów. Nowy budynek oferował również dwa pokoje dla Sekcji Opracowania, oraz ogólnodostępne lektorium z 45 miejscami, gdzie one także przeszły modernizację. W Gmachu Pomuzealnym stworzono czytelnię dla pracowników naukowych, która dziś funkcjonuje jako sala seminaryjna, a obie części biblioteki połączono przeszklonym korytarzem.

W wrześniu 2016 roku rozpoczęto remont starej części biblioteki, który trwał ponad rok. W ramach związanych z tym prac, w czytelni pojawiła się przeszklona antresola z nowymi regałami, a także zwiększono zbiór podręczny dla studentów. Na zapleczu stworzono czytelnię dla naukowców z wyselekcjonowanym księgozbiorem. Koszt tych rozbudów wyniósł ponad 1,5 mln złotych, a ich uroczyste otwarcie miało miejsce 29 września 2017 roku.

Kierownicy

W historii biblioteki Instytutu Historycznego Uniwersytetu Warszawskiego kluczową rolę odgrywali jej kierownicy, którzy przyczyniali się do rozwoju oraz organizacji zbiorów.

• 1947-1972 dr Alina Drozdowicz,
• 1972-2002 mgr Halina Michalak,
• 2002-2013 mgr Tomasz Morawski,
• 2013- mgr Ewa Szutkowska.

Struktura

Biblioteka Instytutu Historycznego Uniwersytetu Warszawskiego charakteryzuje się wyraźnie zorganizowaną strukturą, która wspiera jej kluczowe funkcje. W ramach jej działalności wyróżniamy kilka istotnych sekcji, które odgrywają fundamentalną rolę w zarządzaniu zasobami bibliotecznymi.

• sekcja udostępniania zbiorów,
• sekcja opracowania zbiorów,
• sekcja gromadzenia i akcesji zbiorów.

Zbiory

Na dzień 31 grudnia 2012 roku Biblioteka Instytutu Historycznego Uniwersytetu Warszawskiego dysponowała imponującymi zbiorami, które obejmowały 220 452 jednostki. Wśród nich znajdowały się m.in. 1061 starych druków, ponad 3420 jednostek kartograficznych, około 14 000 fotografii i fotokopii, 650 mikrofilmów oraz blisko 200 odcisków pieczęci.

W kwietniu 2018 roku zasoby biblioteki zwiększyły się do ponad 230 000 jednostek. Częścią zbiorów specjalnych jest wyjątkowa kolekcja starych druków z XVI-XVIII wieku, która obecnie, ze względu na wymogi bezpieczeństwa, została przeniesiona do depozytu BUWu. Warto zauważyć, że część dzisiejszej kolekcji miała swoje korzenie w Bibliotece IH przed 1939 rokiem. Wśród szczególnie cennych pozycji znajduje się m.in. 48 woluminów z księgozbioru Michała Dołęgi, szambelana króla Stanisława Augusta, które do Warszawy przybyły za pośrednictwem biblioteki konwentu pijarów w Radomiu.

Prawdopodobnie z tego zespołu pochodzi również pozbawiony oprawy egzemplarz „Decisiones” autorstwa Johana Koepena (1531-1611), który został wznowiony w Jenie w 1663 roku. Na karcie tytułowej tego egzemplarza widnieje notka własnościowa: „Stanisław Poniatowski stolnik W(ielkiego) X(ięstwa) L(itewskiego) 22 Maj: 1762 a(nno)”, co sugeruje, że należał on do najwcześniejszej część prywatnej biblioteki przyszłego króla Polski i uwidacznia jego prawnicze zainteresowania.

W zbiorach BIH znajdują się również najcenniejsze druki, takie jak unikatowy w Polsce egzemplarz jednego z wzorników pisma: „Theatrum artis scribendi” autorstwa Jodoka Hondiusa, wydany w Amsterdamie w 1594 roku. Kopia cyfrowa tego dzieła jest dostępna na stronie Kolekcji Starych Druków BIH UW. Dodatkowo, wśród dzieł kartograficznych odnajdziemy rzadki egzemplarz atlasu Abrahama Orteliusa „Theatrum orbis terrarum”, wydanego w Antwerpii w 1579 roku, bogatego w 93 kolorowe mapy, oraz drugi znany egzemplarz planu Warszawy z 1762 roku, stworzony przez Ricauta de Tirregaille’a.

W zasobach bibliotek odnajdujemy także dzieło Thomasa Sprata, „The History of the Royal Society of London for the Improving of Natural Knowledge”, wydane w Londynie w 1667 roku, które jest drugim egzemplarzem tego dzieła w Polsce.

---

Oceń: Biblioteka Instytutu Historycznego Uniwersytetu Warszawskiego

---