Biblioteka Publiczna w Dzielnicy Ochota m.st. Warszawy

---

Historia

Historia publicznej biblioteki w Dzielnicy Ochota m.st. Warszawy zaczyna się od momentu powołania Biblioteki Publicznej m.st. Warszawy, która miała miejsce w 1906 roku. To ważne wydarzenie zostało zainicjowane przez Towarzystwo Biblioteki Publicznej, w którego gronie znajdowały się znane postacie, takie jak Henryk Sienkiewicz oraz Stefan Żeromski. W 1928 roku biblioteka została przekazana samorządowi miejskiemu, co oznaczało nowy rozdział w jej historii.

Po zakończeniu II wojny światowej, w 1945 roku, w różnych dzielnicach stolicy zaczęły powstawać filie Biblioteki Publicznej m.st. Warszawy, których liczba wyniosła w sumie 11. Rozwój miejskiej sieci bibliotecznej był bardzo dynamiczny, co spowodowało, że już w 1956 roku dostrzegano potrzebę utworzenia dzielnicowych zespołów bibliotek publicznych. Te jednostki miały być odpowiedzialne za sprawnie funkcjonujący nadzór merytoryczny, działały na zasadzie budżetowych jednostek dzielnicowych rad narodowych.

W 1959 roku na terenie Ochoty istniała VI Czytelnia Naukowa we Włochach oraz Wypożyczalnia Kompletów Książek. Ponadto, funkcjonowały cztery wypożyczalnie dla dorosłych oraz dwie dla dzieci, co stanowiło istotny krok w kierunku poszerzania oferty bibliotecznej. Biblioteka Publiczna m.st. Warszawy oraz jej sieć bibliotek terenowych tworzyły spójną całość organizacyjną.

Rok 1961 przyniósł kolejny krok w rozwoju biblioteki – powołano Dzielnicowe Biblioteki Publiczne, które przejęły pełny nadzór nad placówkami działającymi w danej dzielnicy. W latach 60. i 70. biblioteki te otworzyły kolejne filie, co pozwoliło na jeszcze szerszy dostęp do zbiorów bibliotecznych. W 1977 roku, po przyłączeniu Ursusa do Warszawy, do sieci ochockiej dołączyły nowe wypożyczalnie oraz Biblioteka dla Dzieci i Młodzieży Nr 64.

W 1985 roku utworzono Bibliotekę dla Dzieci i Młodzieży Nr 68. Natomiast w 1994 roku doszło do reformy administracyjnej Warszawy, w wyniku której placówki w Ursusie i Włochach zostały przekazane nowym zarządom dzielnicowym. W 2009 roku z kolei powstał „Przystanek Książka”, który połączył funkcjonalność wypożyczalni książek z mediateką, podkreślając w ten sposób nowoczesne podejście do działalności bibliotecznej.

Struktura

Sieć bibliotek publicznych, która funkcjonuje na terenie Ochoty, obecnie obejmuje trzy główne oddziały Biblioteki Dzielnicowej:

• XI Czytelnia Naukowa,
• Wypożyczalnia Książek Naukowych,
• Warszawska Galeria Ekslibrisu.

Do tej struktury należy także mediateka:

• Przystanek Książka.

Dodatkowo, sieć ta składa się z dziewięciu filii, w tym:

• 6 wypożyczalni dla dorosłych,
• 3 biblioteki dedykowane dzieciom i młodzieży.

Działalność animacyjna i edukacyjna

Biblioteka Publiczna w Dzielnicy Ochota m.st. Warszawy nie tylko udostępnia swoje zbiory, ale również angażuje się w szeroki zakres działań mających na celu promowanie czytelnictwa oraz kulturalnych wartości lokalnej społeczności.

Wszystkie placówki biblioteczne organizują różnorodne aktywności, które mają na celu przybliżenie roli bibliotek oraz książek mieszkańcom. W znacznej mierze wynika to z owocnej współpracy z lokalnymi oświatowymi instytucjami edukacyjnymi. W ramach tej współpracy organizowane są:

• wycieczki do bibliotek,
• lekcje biblioteczne,
• warsztaty czytelnicze przeznaczone dla dzieci i młodzieży w wieku od 6 do 19 lat.

Dodatkowo, biblioteka prowadzi spotkania z pisarzami, artystami oraz naukowcami, co przyciąga uwagę zarówno dzieci, jak i dorosłych. Takie wydarzenia odbywają się w bibliotekach, zarówno tych przeznaczonych dla najmłodszych, jak i wypożyczalniach dla dorosłych.

Kultura jest wzmacniana również poprzez współpracę z innymi instytucjami kultury oraz organizacjami społeczno-kulturalnymi, które aktywnie działają na terenie Ochoty. Biblioteka bierze udział w różnych plenerowych imprezach, podczas których prowadzone są działania promujące jej ofertę.

Do najważniejszych wydarzeń, które są organizowane lub w których biblioteka uczestniczy, należą:

• Mironalia – ulica na cześć Mirona Białoszewskiego,
• Piknik Integracyjny w Parku Szczęśliwickim,
• Warszawski Dzień Sąsiada,
• Dni Seniora,
• Coroczny konkurs literacki dla seniorów,
• Kurs komputerowy dla seniorów,
• Wieczory kultur świata,
• Spotkania językowe na Przystanku Książka,
• Wernisaże ekslibrisów w Warszawskiej Galerii Ekslibrisu,
• Akcja „Zima w mieście”,
• Tydzień bibliotek.

Tak wszechstronna działalność sprawia, że Biblioteka Publiczna w Dzielnicy Ochota staje się miejscem życia kulturalnego oraz edukacyjnego dla różnych grup społecznych.

Biblioteka dla Dzieci i Młodzieży Nr 5

Placówka, o której mowa, jest jedną z filii Biblioteki Publicznej w Dzielnicy Ochota i odznacza się tytułem najstarszej warszawskiej biblioteki dla dzieci. Jej powstanie miało miejsce w dniu 25 listopada 1927 roku, kiedy to rozpoczęła działalność jako Biblioteka Wzorowa dla Dzieci, w wyniku inicjatywy społecznej. Celem jej utworzenia była działalność edukacyjna, z którą związana jest postać inicjatorki – prof. Heleny Radlińskiej. Na początku działalności związek księgarzy i wydawców polskich przyczynił się do wzbogacenia księgozbioru, a lokal w budynku szkoły przy ul. Grójeckiej 93 został udostępniony przez władze oświatowe.

Biblioteka ta była pionierem nowych metod pracy, wzorując się na organizacji Paryskiej Biblioteki dla Dzieci. Przygotowywano różnorodne programy, które obejmowały m.in. opowiadanie baśni, głośne czytanie, a także edukacyjne pogadanki. Niezwykle istotnym aspektem jej działalności były praktyki oraz przyjmowanie wycieczek. Placówka stała się tak ważnym ośrodkiem, że instruowała bibliotekarzy i nauczycieli oraz prowadziła badania nad zainteresowaniami czytelniczymi wśród dzieci.

10 października 1936 roku nastąpiła zmiana siedziby, a biblioteka przeniosła się do budynku Zrzeszenia Organizacji Społeczno-Kulturalnych przy ul. Reja 9, przyjmując nową nazwę – Biblioteka dla Dzieci Nr 1. Jej nową kierowniczką została Zofia Wędrychowska-Papuzińska, która zrzeszała wokół siebie ludzi z pasją i zaangażowaniem. Wybuch II wojny światowej w znaczący sposób wpłynął na dalszy rozwój tej placówki. Władze okupacyjne chciały ograniczyć jej działalność, lecz Zofia Wędrychowska-Papuzińska starała się z całych sił utrzymać jej istnienie, czyniąc starania, aby biblioteka pozostała miejscem spotkań i wsparcia dla dzieci.

Podczas okupacji, w latach 1940-1942, biblioteka mimo trudnych warunków intensyfikowała swoją działalność pedagogiczną i kulturalną, oferując dzieciom treści wykreślone przez okupanta z programów szkolnych. Koło Stałych Czytelników, które powstało przy bibliotece, angażowało się w działania społeczne, w tym zbieranie książek oraz organizowanie zajęć dla dzieci, stając się w ten sposób integralną częścią lokalnej społeczności. Działania te przyniosły wiele radości najmłodszym w okresie okupacji.

Niestety, w sierpniu 1942 roku biblioteka została zamknięta. Pomimo tego, Zofia Wędrychowska-Papuzińska kontynuowała swoją misję, potajemnie wypożyczając wycofane książki w swoim domu. Jej mieszkanie stało się punktem spotkań dla harcerzy, aż do momentu, gdy gestapo odkryło miejsce zbiórek. 22 lutego 1944 roku została aresztowana i wywieziona na Pawiak, gdzie poniosła śmierć 26 kwietnia.

Po zakończeniu wojny placówka wznowiła swą działalność 1 października 1946 roku jako Biblioteka Publiczna dla Dzieci Nr V, znowu zlokalizowana przy ul. Grójeckiej 93. Biblioteka, mimo trudności, zaczęła przyciągać czytelników, co było efektem działań kierowniczki, Barbarze Kwiatkowskiej. Niestety, dwa miesiące później została aresztowana z powodu ukrywającego się męża, byłego żołnierza AK. W 1947 roku nową kierowniczką została Sława Łabanowska, która skutecznie zainicjowała współpracę z okolicznymi szkołami, organizując wycieczki i lekcje biblioteczne, co przyczyniło się do zwiększenia liczby czytelników.

W 1956 roku nastąpiło istotne wydarzenie – biblioteka uzyskała nową lokalizację przy ul. Częstochowskiej 26. W nowej siedzibie uruchomiono różnorodne programy, które przyciągały coraz większą liczbę dzieci i młodzieży. W 1969 roku nawiązano współpracę z Towarzystwem Przyjaciół Warszawy, a nowa Komisja Młodzieżowa miała na celu przekazywanie wiedzy o stolicy. Organizowane kursy wzbogacającej wiedzy o Warszawie znacznie przyczyniły się do rozwoju placówki.

Biblioteka wielokrotnie zdobywała wyróżnienia, co było szczególnie widoczne w kontekście majowych Dni Bibliotekarza oraz innych jubileuszy. Wśród laureatów prestiżowych nagród znalazła się bibliotekarka Barbara Szczęsna, nagrodzona przez Polską Sekcję IBBY w 1999 roku za działalność w zakresie upowszechniania czytelnictwa. Od roku 2001 placówką kieruje Ewa Wasilewska, a w 2001/2002 biblioteka została wyróżniona tytułem najlepszej instytucji kulturalnej na Ochocie.

Obecnie, od 14 marca 2011 roku, biblioteka funkcjonuje w nowym lokalu przy ul. Grójeckiej 109, często określanym mianem „Pod Skrzydłami”, sąsiadującym z Warszawską Galerią Ekslibrisu oraz Wypożyczalnią dla Dorosłych i Młodzieży Nr 75.

Warszawska Galeria Ekslibrisu

Warszawska Galeria Ekslibrisu to unikalna instytucja, która działalność swoją rozpoczęła w lutym 1992 roku jako „Mała Galeria Ekslibrisu” w Wypożyczalni nr 75 Biblioteki Publicznej w Dzielnicy Ochota m.st. Warszawy. Początkowo eksponowała znaki książkowe w kilku gablotach, które ustawione były w bibliotecznym korytarzu.

Systematyczny rozwój tej placówki przyniósł efekty w postaci coraz częstszych wystaw oraz nawiązania licznych kontaktów z autorami i kolekcjonerami ekslibrisów. W marcu 1999 roku nastąpiła zmiana nazwy z Małej Galerii Ekslibrisu na Warszawską Galerię Ekslibrisu, co miało duże znaczenie w dalszym rozwijaniu jej działalności.

Jest to jedyna tego typu instytucja w Warszawie, a zarazem istotny ośrodek sztuki ekslibrisowej w Polsce. Dzięki organizowaniu międzynarodowych konkursów oraz biennale, takiego jak Varsaviana w ekslibrisie, Galeria zyskała uznanie wśród grafików z różnych krajów, co sprawia, że chętnie ubiegają się oni o możliwość zorganizowania indywidualnych wystaw w tym miejscu.

Warszawska Galeria Ekslibrisu współpracuje z wieloma organizacjami, takimi jak Towarzystwo Bibliofilów Polskich, Polskie Towarzystwo Numizmatyczne, Towarzystwo Polsko-Japońskie, Akademia Ekslibrisu w Rzymie oraz Centrum Ekslibrisu w Kazachstanie. Galeria corocznie organizuje od 6 do 8 wystaw tematycznych lub autorskich, które połączone są z wernisażami oraz spotkaniami z artystami i kolekcjonerami, stanowiąc doskonałą okazję do wymiany myśli na temat sztuki ekslibrisowej oraz do nawiązywania nowych relacji.

Do każdej z wystaw tworzony jest katalog, który podsumowuje prezentowane prace i docenia wkład artystów w rozwój tej dziedziny sztuki. Od 1999 roku Warszawska Galeria Ekslibrisu wydaje również periodyk „Ex Bibliotheca: magazyn grafików i kolekcjonerów ekslibrisów”. Jest to jedyne w Polsce czasopismo w całości poświęcone znakom książkowym, które publikuje artykuły dotyczące znaków własnościowych, twórców, kolekcjonerów, a także działalności ośrodków popularyzujących ekslibris oraz kluczowych wydarzeń takich jak konkursy czy wystawy.

Archiwum społeczne i projekt „FotoOchota”

Biblioteka Publiczna wDzielnicy Ochota m.st. Warszawy od lat angażuje się w gromadzenie archiwaliów związanych z historią Dzielnicy Ochota. W jej zasobach znajdują się różnorodne materiały, w tym książki, ich fragmenty oraz artykuły z prasy. Cenne zbiory pochodzą głównie od osób prywatnych, w tym od mieszkańców dzielnicy oraz lojalnych czytelników biblioteki. Warto zaznaczyć, że wszystkie materiały są regularnie digitalizowane, co umożliwia ich zachowanie dla przyszłych pokoleń.

Projekt „FotoOchota” został zainaugurowany we wrześniu 2011 roku. Koordynacją tego przedsięwzięcia zajmuje się Wypożyczalnia Książek Naukowych, jednakże zbiory przyjmują także trzy inne filie Biblioteki. Inicjatywa ta ma na celu dokumentowanie życia społecznego Dzielnicy oraz jej historycznych aspektów.

W ramach archiwum, biblioteka posiada również unikalną kategorię, jaką są fotografie. Zbiór ten obejmuje zdjęcia ilustrujące filie biblioteczne usytuowane w Dzielnicy Ochota. Aktualnie kolekcja liczy 52 fotografie, które pochodzą z okresu między 1955 a 1996 rokiem, stanowiąc cenny element jej dziedzictwa kulturowego.

---

Oceń: Biblioteka Publiczna w Dzielnicy Ochota m.st. Warszawy

---