Plac Zamkowy w Warszawie

---

Historia

W 1644 roku, w obrzeżach Starej Warszawy, przed Bramą Krakowską, wzniesiono kolumnę Zygmunta III Wazy, wokół której zaczęto formować niewielki plac. Faktyczna budowa Placu Zamkowego przypada na lata 1818–1821 i została zrealizowana zgodnie z wizją Jakuba Kubickiego. Powstanie placu było wynikiem wyburzenia zabudowań gospodarczych związanych z Zamkiem Królewskim, który w tym czasie przestał pełnić funkcje rezydencjonalne władców, jak również Bramy Krakowskiej oraz kilku pobliskich kamienic. Usytuowanie placu znajduje się na obszarze dawnego dziedzińca oraz terenu wzdłuż Bramy Krakowskiej, który od przedmieścia Czerskiego (dzisiaj znane jako ul. Krakowskie Przedmieście) oraz placu Bernardyńskiego był oddzielony murem miejskim. Po jednej stronie wyznaczały go budynki zamkowe, a po drugiej – budynki mieszkalne.

Południowo-wschodnią część przyszłego placu, zlokalizowaną od strony skarpy, zajmowały kościół św. Klary oraz klasztor bernardynek, które służyły jako siedziba warszawskiego Konserwatorium. Obiekty te powstały na przełomie XVI i XVII wieku, a ich późniejsze wyburzenie w 1844 roku miało na celu utworzenie nowego zjazdu do Wisły ulicą Nowy Zjazd, która prowadziła w stronę ulicy Dobrej oraz nowego mostu Kierbedzia, oddanego do użytku w 1864 roku.

Ważnym momentem w historii placu miała miejsce 9 maja 1794 roku, gdy przed kościołem św. Anny powieszono biskupa inflanckiego, Józefa Kazimierza Kossakowskiego, skazanym za działalność przeciwko państwu. Następnie, wieczorem 15 sierpnia 1831 roku, na placu wykonano wyrok śmierci na generałach Ludwiku Bukowskim i Antonim Jankowskim, którzy zostali wyciągnięci z Zamku Królewskiego narzędziem publicznego zemsty. W dwa tygodnie później miały miejsce egzekucje kolejnych trzech osób oskarżonych o samosądy.

W drugiej połowie XIX wieku, 27 lutego 1861, na placu miały miejsce protesty, podczas których rosyjskie oddziały dokonały brutalnej masakry, w wyniku której zginęło ponad 100 osób. Krew przelana na placu stała się symbolem zrywu narodowego Warszawy. Dnia 15 listopada 1920 roku na placu uroczyście wręczono buławę marszałkowską Józefowi Piłsudskiemu, co miało ogromne znaczenie symboliczne dla całej Polski.

12 maja 1926 roku na placu miało miejsce zacięte starcie między wojskami rządowymi a opozycją, którym towarzyszyły działa i pojazdy pancerne. Równoczesne ataki i obronne działania zakończyły się stratami po obu stronach. Niestety, zabudowa placu ledwie przetrwała drugą wojnę światową, a po niej przeszła całkowitą destrukcję podczas powstania warszawskiego oraz działań okupacyjnych sił niemieckich.

W 1948 roku, dla poprawy transportu, pod placem zbudowano nowoczesny tunel Trasy W-Z, a w 1949 roku plac został połączony z Trasą przy użyciu ruchomych schodów. Większość placu została wyłożona granitową kostką, która pochodziła z placu Grzybowskiego. Przez długi okres plac pełnił funkcje parkingu oraz przystanku końcowego dla różnych linii autobusowych.

W latach 1963–1970, pod numerem 10, powstała kamienica Kościelskich Bis, będąca eksperymentem architektonicznym, który miał przywrócić nowoczesny styl na Stare Miasto. Na placu znajduje się także pałac Pod Blachą. Po wschodniej stronie placu można podziwiać odbudowany Zamek Królewski, odtworzony po zniszczeniach, które miały miejsce w czasie II wojny światowej, w latach 1971–1984.

W 1977 roku, aby zlikwidować różnicę poziomów między wychodzącymi ulicami: Krakowskiego Przedmieścia, Podwala, Piwnej i Świętojańskiej oraz odbudowywanym zamkiem, kompleks wzgórza przy zamku został obniżony o 0,5 do 1,5 metra. Tak drastyczna zmiana wymusiła umocnienie Kolumny Zygmunta III Wazy oraz dodanie kilku dodatkowych stopni i kamiennego cokołu kamienicy Kościelskich. Dzięki przeprowadzonym pracom archeologicznym odkryto m.in. mury obronne oraz relikty gotyckiego mostu z czasów Bramy Krakowskiej, a także cenne fragmenty ceramiczne. Na placu rozmieszczono znaczniki w postaci cegły klinkierowej, które pokazują przebieg dawnych murów.

W okresie stanu wojennego miała miejsce drastyczna interwencja ZOMO podczas manifestacji odbywającej się 3 maja 1982 roku. W bardziej optymistycznym tonie, 10 lipca 1997 roku, prezydent Stanów Zjednoczonych, Bill Clinton, wygłosił na placu przemówienie upamiętniające zaproszenie Polski, Czech i Węgier do NATO, co miało istotne znaczenie dla przyszłości Polski na arenie międzynarodowej.

Ważniejsze obiekty

Plac Zamkowy w Warszawie to miejsce, w którym znajdują się liczne historyczne i architektoniczne skarby. Oto kilka z najważniejszych obiektów, które należy uwzględnić podczas wizyty w tym istotnym punkcie stolicy:

• Kamienica Johna,
• Kolumna Zygmunta III Wazy,
• Mury obronne,
• Kamienica Pod Pelikanem,
• Pałac Pod Blachą,
• Zamek Królewski w Warszawie,
• Kamienica Kościelskich (Mansjonaria).

Każdy z tych obiektów posiada swoją unikalną historię i architekturę, które warto poznać podczas zwiedzania. Od majestatycznej kolumny po urokliwe kamienice, Plac Zamkowy oferuje niezwykłe doświadczenia dla każdego turysty.

Obiekty nieistniejące

Na historycznej mapie Warszawy istnieje wiele obiektów, które dziś nie cieszą się już naszą uwagą. Poniżej przedstawiamy niektóre z nich, które choć już nie istnieją, mają znaczenie w kontekście miejskiego krajobrazu.

• brama krakowska,
• kościół bernardynek w Warszawie,
• wiadukt pancera.

Upamiętnienie

– Znany widok placu Zamkowego został ujęty na znaczku Poczty Polskiej, który ukazał się w piątej części serii dotyczącej stolic państw Unii Europejskiej.

---

Oceń: Plac Zamkowy w Warszawie

---