Ulica Smocza w Warszawie

Ulice i place

Ulica Smocza to interesujący zakątek, który znajduje się w warszawskiej dzielnicyWola, znanej z bogatej historii oraz różnorodnej architektury.

Ta ulica niewątpliwie przyciąga uwagę zarówno mieszkańców, jak i turystów, którzy pragną odkryć nieznane zakątki stolicy.

Opis

Ulica Smocza to historyczny szlak, którego powstanie sięga XVIII wieku, kiedy to nastąpiła częściowa regulacja drogi. Oficjalnie nadana nazwa ulicy po raz pierwszy pojawiła się w 1771 roku. Przyczyny wyboru tej właśnie nazwy są niejasne. Istnieją różnorodne teorie, które sugerują, że może ona pochodzić od krętej, załamanie się trasy ulicy lub od sąsiedniego domu, który był oznaczony znakiem smoka.

W roku 1871, na obszarze pomiędzy współczesnymi ulicami: Smoczą, Glinianą, Okopową oraz Niską, rozpoczęto budowę garbarni. Zakład, znany jako Bracia Pfeiffer, zyskał renomę w latach 80. XIX wieku.

W roku 1914, w kamienicy przy ul. Nowolipki 53, która znajduje się na rogu z ulicą Smoczą, osiedlił się z rodziną Józef Rotblat, znany z uzyskania Pokojowej Nagrody Nobla w 1995 roku. Od 2018 roku jego pamięć honoruje skwer, który został utworzony w tym rejonie.

W okresie międzywojennym, znaczna część mieszkańców ulicy stanowiła żydowski proletariat oraz uboższe warstwy społeczne. Znaczący moment nastąpił 5 listopada 1923 roku, gdy oddano linię tramwajową, która biegła wzdłuż ulicy, łącząc skrzyżowania z ulicami Gęsią oraz Nowolipiem.

W listopadzie 1940 roku, ulica Smocza została całkowicie włączona w granice getta. W kamienicy numer 7 mieściła się placówka Drugiej Warszawskiej Spółdzielni Własnych Mieszkań, która skupiała członków, przeważnie nieżydowskich. W wyniku zmian polityczno-społecznych, w 1940 roku musieli oni opuścić swoje lokale.

26 listopada 1940 roku wycofano tramwaje przeznaczone dla osób nieżydowskich z tej ulicy, jednak torowisko było nadal wykorzystywane przez pojazdy z oznaczeniem Gwiazdy Dawida, które były przeznaczone wyłącznie dla ludności żydowskiej, aż do momentu zorganizowania wielkiej akcji deportacyjnej w lipcu 1942 roku.

W dniach 6-11 września 1942 roku, w trakcie intensyfikacji deportacji, w okolicach ulic: Smoczej, Gęsią, Zamenhofa, Szczęśliwej oraz placu Parysowskiego zgromadzono około 100 tysięcy mieszkańców getta, co określano mianem „kotła na Miłej” lub „kotła na Niskiej”. W wyniku selekcji, 32 tysiące osób otrzymało „numerki na życie”, co umożliwiło im dalszy pobyt w getcie; niestety, 2,6 tysiąca zostało zabitych, a ponad 54 tysiące deportowanych do obozu zagłady w Treblince.

Zabudowa ulicy uległa całkowitemu zniszczeniu w latach 1943-1944, pozostawiając jedynie wspomnienia o jej bogatej i tragicznej historii.

W kulturze

Ulica Smocza w Warszawie ma swoje miejsce w kulturze, co obrazuje pieśń Majn szwester Chaje, która została poświęcona tej wyjątkowej lokalizacji. Utwór ten jest wykonany przez twórczość Binema Hellera, który w znaczący sposób przyczynia się do popularyzacji pamięci o tej ulicy.

Przypisy

  1. Chava Alberstein - Mayn Shvester Khaye [online], www.karaoketeksty.pl [dostęp 18.04.2024 r.]
  2. Linia tramwajowa zwykła Gwiazda Dawida. Trasbus.com – Historia warszawskiej komunikacji miejskiej. [dostęp 28.03.2023 r.]
  3. Linia tramwajowa zwykła O. Trasbus.com – Historia warszawskiej komunikacji miejskiej. [dostęp 29.03.2023 r.]
  4. Linia tramwajowa zwykła 29. Trasbus.com – Historia warszawskiej komunikacji miejskiej. [dostęp 29.03.2023 r.]
  5. Marek Górlikowski: Noblista z Nowolipek. Józefa Rotblata wojna o pokój. Kraków: Wydawnictwo Znak, 2018, s. 107−108. ISBN 978-83-240-5540-1.
  6. Uchwała nr LXXIII/2038/2018 Rady Miasta Stołecznego Warszawy z dnia 30.08.2018 r. w sprawie nadania nazwy obiektowi miejskiemu w Dzielnicy Wola m.st. Warszawy. [w:] Dziennik Urzędowy Województwa Mazowieckiego poz. 8789 [on-line]. 17.09.2018 r.
  7. The Nobel Peace Prize 1995. [w:] The Nobel Prize [on-line]. [dostęp 05.09.2022 r.]
  8. Józef Mieczysław Pfeiffer: Wspomnienia warszawskiego przemysłowca. Warszawa: Bis Press, 2003, s. 18–19. ISBN 83-913295-5-0.
  9. Paweł E. Weszpiński: Mapa nr 1. Getto warszawskie. Granice przed wielką akcją likwidacyjną. [w:] Barbara Engelking, Jacek Leociak, Getto warszawskie. Przewodnik po nieistniejącym mieście. Warszawa: Stowarzyszenie Centrum Badań nad Zagładą Żydów, 2013. ISBN 978-83-63444-27-3.
  10. Barbara Engelking, Jacek Leociak: Getto warszawskie. Przewodnik po nieistniejącym mieście. Warszawa: Stowarzyszenie Centrum Badań nad Zagładą Żydów, 2013, s. 746, 859. ISBN 978-83-63444-27-3.
  11. Barbara Engelking, Jacek Leociak: Getto warszawskie. Przewodnik po nieistniejącym mieście. Warszawa: Stowarzyszenie Centrum Badań nad Zagładą Żydów, 2013, s. 745–746. ISBN 978-83-63444-27-3.
  12. a b Kwiryna Handke: Słownik nazewnictwa Warszawy. Warszawa: Slawistyczny Ośrodek Wydawniczy, 1998, s. 190. ISBN 83-86619-97X.
  13. Adam Piechowski: Losy spółdzielni mieszkaniowych w Warszawie w latach okupacji niemieckiej. Warszawa: Spółdzielczy Instytut Wydawniczy, 1992, s. 95. ISBN 83-209-0837-X.

Oceń: Ulica Smocza w Warszawie

★★★★★
Średnia ocena:4.75 Liczba ocen:8