Antoni Jawornicki

---

Życiorys

Antoni Jawornicki był synem Adama Jawornickiego oraz Ludwiki, z domu Mac Rot. Swoje edukacyjne kroki stawiał w męskim V Rządowym Gimnazjum Filologicznym w Warszawie, a także w Gimnazjum gen. Pawła Chrzanowskiego, zlokalizowanym przy ul. Smolnej (obecnie XVIII LO im. Jana Zamoyskiego). Po ukończeniu szkoły średniej, postanowił kontynuować naukę w Monachium, gdzie zdobył wykształcenie malarskie. W 1911 roku zakończył studia architektoniczne na École spéciale d’architecture w Paryżu, a następnie szlifował swoje umiejętności w pracowni znanego architekta Auguste Perreta.

W 1913 roku Jawornicki wrócił do Warszawy, gdzie podjął pracę jako architekt. Uczestniczył w budowie hotelu Polonia oraz w przebudowie hotelu Europejskiego. W trakcie I wojny światowej, podczas niemieckiej okupacji, był aktywnym członkiem Straży Obywatelskiej. Od 1917 roku pracował w Biurze Regulacji i Pomiarów, gdzie zajmował się projektowaniem planów zagospodarowania przestrzennego Warszawy. Dodatkowo, w tym samym roku, rozpoczął pracę na Politechnice Warszawskiej, w Katedrze Budownictwa Miejskiego, gdzie miał okazję kształcić przyszłych architektów aż do 1928 roku, a także kierował Wydziałem Urbanistyki stolicy.

W 1920 roku zaciągnął się na ochotnika do Wojska Polskiego, a trzy lata później, w 1923 roku, był jednym z współzałożycieli Towarzystwa Urbanistów Polskich, w którym aktywnie uczestniczył. W 1929 roku wziął udział w pracach Komisji Rewizyjnej TUP. Przełomowym momentem w jego karierze był projekt pomnika Lotnika, który zrealizował w 1932 roku razem z rzeźbiarzem Edwardem Wittigiem. Pomnik ten jest usytuowany na placu Unii Lubelskiej, a Jawornicki był odpowiedzialny za projekt cokołu oraz otoczenia tegoż pomnika. W 1938 roku pełnił też funkcję sędziego konkursowego w Stowarzyszeniu Architektów Polskich.

W trakcie powstania warszawskiego, Jaworniccy opuścili stolicę, udając się do Żdżar, gdzie ich dom uległ zniszczeniu. Po zakończeniu wojny Antoni Jawornicki wrócił do Warszawy, gdzie podjął pracę w Biurze Odbudowy Stolicy. Tam zajął się m.in.: rekonstrukcją Pałacu Namiestnikowskiego oraz opracowaniem projektu odbudowy hotelu Europejskiego i budowy kościoła w Pyrach. Jego dom usytuowany przy ul. Górnośląskiej 20 (obecnie ul. Myśliwieckiej 16) przeszedł odbudowę w latach 1948–1950 i został częściowo zwrócony rodzinie Jawornickich.

Antoni Jawornicki spoczywa na cmentarzu w Pyrach.

Życie prywatne

W 1912 roku poślubił Leokadię Radziszewską, z którą doczekał się dwóch córek: Hanny oraz Marii Magdaleny.

Realizacje

W dziełach Antoniego Jawornickiego, większość realizacji odnajdujemy w Warszawie, ale jego talent nie ograniczał się tylko do stolicy. Oprócz projektów warszawskich, jego nazwisko widnieje również w Poznaniu, jak również w unikalnym kąpielisku na Helu. Zaprojektował także osiedla typu miasta ogrody, które balansują pomiędzy funkcjonalnością a estetyką urbanistyczną.

Miasta ogrody

Jawornicki specjalizował się w idei miast ogrodów. Jego wizje realizowały się w formie przestrzennych założeń urbanistycznych, takich jak:

• Czerniaków,
• Ulrychów,
• Podkowa Leśna (1925),
• Kolumna (1927).

Budynki

W obszarze architektury, Jawornicki stworzył wiele istotnych budynków, z których kilka zasługuje na szczególne wyróżnienie:

• Gmach Powszechnego Zakładu Ubezpieczeń Wzajemnych przy ul. Kopernika 36/40 w Warszawie,
• Szpital Praski pw. Przemienienia Pańskiego w Warszawie,
• Domy w Kolonii Lubeckiego w Warszawie (1924–1926),
• Kamienica Mieczysława Broniewskiego przy ul. Narbutta 22 w Warszawie (1938),
• Gmach YMCA przy ul. Konopnickiej 6 w Warszawie (1929–1939),
• Budynek Banku Cukrownictwa przy ul. Karowej 20 w Warszawie, współautorstwa Juliusza Nagórskiego (po 1930),
• Dom Podoficerski FKW przy ul. Puławskiej 4/6/8 w Warszawie (1932),
• Budynek Stacji Filtrów Pośpiesznych przy ul. Koszykowej 81 w Warszawie (1933),
• Kościół w Pyrach (1948).

Inne realizacje

W zakresie swojej twórczości, Jawornicki wprowadził wiele innowacyjnych rozwiązań, takich jak:

• Kolonia Profesorska – osiedle willowe dla profesorów Wydziału Architektury Politechniki Warszawskiej,
• Rozbudowa placu św. Floriana na Pradze w Warszawie,
• Plan regulacyjny Poznania,
• Aleja lipowa wzdłuż ul. Żwirki i Wigury (1925),
• Rozbudowa placu Teatralnego w Warszawie (1927),
• Projekt osiedla na Żoliborzu (1931),
• Rozbudowa placu Saskiego w Warszawie (1935, obecnie plac Józefa Piłsudskiego),
• Projekt przebicia ul. Marszałkowskiej przez Ogród Saski do placu Żelaznej Bramy i ul. Żabiej (1948).

---

Oceń: Antoni Jawornicki

---