Stefan Rogowicz

---

Życiorys

Stefan Rogowicz, który przyszedł na świat w Warszawie, był synem znanego lekarza warszawskiego Jakuba Ignacego Rogowicza (1839–1896) oraz Marii z Zawadzkich (1841–1939). Był on młodszym bratem Wacława (1876–1960), Jadwigi (1878–1971) oraz Jana (1881–1945). Rodzina Rogowiczów mieszkała w kamienicy znajdującej się przy ul. Nowogrodzkiej 26, tuż obok ulicy Marszałkowskiej. Dziś w tym miejscu znajduje się hotel Novotel Warszawa Centrum.

W 1916 roku, po ukończeniu szkoły realnej, uzyskał dyplom z Państwowej Wyższej Szkoły Ogrodniczej w Warszawie. Jego kariera zawodowa obejmowała m.in. współtworzenie stacji doświadczalnej dla Towarzystwa Ogrodniczego Warszawskiego, gdzie powstało arboretum w Morach. Stefan Rogowicz to autor wielu parków i ogrodów, który już od 1918 roku projektował parki dworskie w różnych częściach Polski, a także ogrody dla prywatnych właścicieli oraz przestrzenie przy instytucjach państwowych i fabrykach. Jego ponad 40 projektów znalazło się w „Rejestrze ogrodów polskich”.

W latach 1925–1929 Rogowicz pełnił rolę ogrodnika-planisty w Dziale Ogrodniczym Wydziału Technicznego Zarządu Zieleni w Warszawie. W 1928 roku nagrodzono go podczas Krajowej Wystawy Ogrodniczej w Poznaniu, gdzie zdobył wyróżnienie za projekt zagospodarowania przestrzennego Polesia Konstantynowskiego, znanego jako Zdrowie. Rok 1929 był kluczowy w jego karierze, ponieważ 1 października objął stanowisko naczelnika Wydziału Plantacji Zarządu Miejskiego w Łodzi, gdzie pozostał aż do końca swojego życia, z wyjątkiem okresu okupacji.

W Łodzi przystosowywał istniejące parki, takie jak park Poniatowskiego, Źródliska, Sienkiewicza, oraz 3 Maja do potrzeb nowoczesnych miast. Dążył do przekształcenia zieleni miejskiej oraz zaplanował i zrealizował Park Ludowy na Zdrowiu, który w tamtym czasie był największym parkiem w Polsce i jednym z największych w Europie. Budowę tego parku prowadził osobiście aż do wybuchu II wojny światowej.

Oprócz tego, Rogowicz stworzył projekt kompleksu ogródków działkowych przy al. Unii Lubelskiej, które obecnie noszą jego imię (ROD im. Stefana Rogowicza). Był także zwolennikiem ogródków jordanowskich oraz ogrodów szkolnych. W znaczący sposób zmodernizował wiele parków w Łodzi, projektując również ZOO w parku na Zdrowiu.

W trakcie okupacji niemieckiej Stefan Rogowicz stracił stanowisko oraz mieszkanie, pracując jako robotnik w Zieleni Miejskiej. Po zakończeniu II wojny światowej, w 1945 roku, powrócił na stanowisko naczelnika Wydziału Plantacji. Uczestniczył również w pracach związanych z utworzeniem Łódzkiego Ogrodu Botanicznego.

Stefan Rogowicz zmarł 23 grudnia 1946 roku w wieku 56 lat. Został pochowany w części katolickiej Starego Cmentarza w Łodzi (kwatera XIX-2-23). Jego żona, Irena Rogowiczowa (ur. 7 marca 1906), odeszła 3 lutego 1982 roku i spoczęła na cmentarzu Zarzew w Łodzi (kwatera XLV-10-44).

Upamiętnienie

Stefan Rogowicz jest postacią, która pozostawiła trwały ślad w Łodzi, co wyraża się w nazwach ulic oraz miejsc publicznych. Jego imieniem nazwano ulicę na łódzkim osiedlu Olechów, co jest symbolem pamięci o jego wkładzie w rozwój miasta. Dodatkowo, w Łodzi znajduje się park Zielona Ostoja, usytuowany pomiędzy ulicami Centralną i Wycieczkową, który również upamiętnia jego działalność.

W 1996 roku, z okazji pięćdziesiątej rocznicy śmierci planisty, w parku im. J. Piłsudskiego na Zdrowiu w Łodzi, zorganizowano uroczystość odsłonięcia kamienia z tablicą pamiątkową, co podkreśla znaczenie jego pracy dla lokalnej wspólnoty. Szczególne uznanie dla jego dziedzictwa miało miejsce w 2021 roku, kiedy to z okazji 130. rocznicy urodzin oraz 75. rocznicy śmierci Rogowicza, ogłoszono Społeczny Rok Stefana Rogowicza. W tym samym czasie zrealizowano projekt odnowienia jego nagrobka dzięki wsparciu miejskiej dotacji.

Nagrody i odznaczenia

W ciągu swojej kariery Stefan Rogowicz otrzymał wiele prestiżowych nagród oraz odznaczeń, które potwierdzają jego znaczący wkład w rozwój miejskiego ogrodnictwa oraz działalności społecznej.

• Złoty medal na Wystawie Ogrodniczej w Poznaniu za owocną działalność na plantacjach miejskich w stolicy, 1926, wydany w Dzienniku Zarządu m. Łodzi nr 45 z dnia 05-11-1929 r.,
• Złoty Krzyż Zasługi, 1937, czego dowodem jest publikacja w Dzienniku Zarządu m. Łodzi nr 12 z 1937 r.

Publikacje

Stefan Rogowicz był autorem wielu istotnych publikacji, które poruszały zagadnienia związane z ogrodnictwem oraz zielenią miejską. W swoich pracach zwracał uwagę na piękno polskiego krajobrazu oraz istotność ogrodów w codziennym życiu społeczeństwa. Poniżej znajduje się lista jego najważniejszych artykułów i referatów, które ukazały się w różnych periodykach.

• Róże w parku (Ogrodnik nr 10 z 1926 r.),
• O piękno krajobrazu wsi polskiej (Ogrodnik nr 12 z 1925 r.),
• Ogrodnictwo dekoracyjne w świetle Międzynarodowej Wystawy Sztuki Dekoracyjnej w Paryżu (Ogrodnik nr 14 i nr 15 z 1925 r.),
• Ogród i zagroda (Ogrodnik nr 16 i nr 17 z 1925 r.),
• Rol-ogrodnictwo. Folwark-ogród (Ogrodnik nr 18 z 1925 r.),
• Ogrodnictwo piękne (Przegląd Ogrodniczy nr 2 z 1926 r.),
• Idea ogrodnictwa miast i wsi (Pamiętnik Jubileuszowej Wystawy Ogrodniczej w Poznaniu 25.IX-3.X.1926 r., Poznań 1926),
• Plantacje miejskie m. st. Warszawy (Ogrodnik nr 1 z 1927 r., podpisane St.R.),
• Ogrody mieszkalne (Ogrodnik nr 3, nr 5, nr 7, nr 8, nr 9, nr 11, nr 19 z 1928 r.),
• Ogrody cmentarne (Ogrodnik nr 4 z 1928 r.),
• Ogrody leśne (Ogrodnik nr 6 z 1929 r.), Ogródki mieszkalne (Osiedle, mieszkanie, dom nr 5 z 1929 r.),
• Ogrody osiedli leśnych (Osiedle, mieszkanie, dom nr 8 z 1929 r.),
• Pokaz dalji i roślin szklarniowych w Łodzi (Ogrodnik nr 21 z 1930 r.),
• O nowych kierunkach w sztuce ogrodnictwa pięknego (Ogrodnik nr 15/16 z 1933 r.),
• Miasta ogrody (Ogrodnik nr 4 z 1934 r.),
• Rozbudowa miast a plantacje miejskie (Ogrodnik nr 8 z 1934 r.),
• Prace przygotowawcze do zakładania plantacyj miejskich (Ogrodnik 13/14 i nr 15/16 z 1934 r.),
• Stosunek architekta do zagadnienia zadrzewiania miast i osiedli (streszczenie referatu wygłoszonego w dniu 10 kwietnia 1934 roku na zjeździe architektów powiatowych województwa łódzkiego) (Dziennik Zarządu m. Łodzi nr 5 z 15-05-1934 r.),
• Wszechpolski Zjazd Ogrodników Miejskich w Łodzi (Dziennik Zarządu m. Łodzi nr 10 z 15-10-1934 r.),
• Plantacje miejskie w Łodzi. Odczyt wygłoszony w Stowarzyszeniu Techników w Łodzi (Dziennik Zarządu m. Łodzi nr 8 z 15-08-1936 r.),
• W sprawie zmiany przeznaczenia terenów lasów miejskich w Łagiewnikach pod Łodzią (Dziennik Zarządu m. Łodzi nr 6 z 15-06-1937 r.),
• I Międzynarodowy Kongres Architektów ogrodników w Paryżu (Dziennik Zarządu m. Łodzi nr 7 z 15-07-1937 r.),
• Park wystawowy w Łodzi (Dziennik Zarządu m. Łodzi nr 10 z 15-10-1937 r.),
• Rozwój i realizacja ogrodów działkowych (Dziennik Zarządu m. Łodzi nr 3 z 15-03-1938 r.),
• Łódź na V Zjeździe Ogrodników Miejskich w Warszawie (Dziennik Zarządu m. Łodzi nr 10 z 15-10-1938 r.),
• Łódź zadrzewiona (Dziennik Zarządu m. Łodzi nr 12 z 15-12-1938 r.).

Każda z wymienionych prac przyczyniała się do rozwoju wiedzy na temat ogrodnictwa i znalazła swoje miejsce w polskiej literaturze ogrodniczej, stanowiąc inspirację dla przyszłych pokoleń entuzjastów tej dziedziny.

---

Oceń: Stefan Rogowicz

---