Ulica Twarda w Warszawie

Ulice i place

Ulica Twarda to ważny odcinek drogi usytuowany w ścisłym centrum Warszawy, rozciągający się między dzielnicami Śródmieście oraz Wola.

Jej strategiczne położenie sprawia, że jest to istotna arteria komunikacyjna, która łączy różne części stolicy, pełniąc funkcje zarówno mieszkalne, jak i biurowe.

Historia

Ulica Twarda stanowiła istotny element układu komunikacyjnego Warszawy, wiążąc plac Grzybowski z Królewskim Traktem, który prowadził do traktów krakowskich, a także rogatek Jerozolimskich. Plac Grzybowski oraz śródmieście skrywały w sobie bogatą historię, a sama ulica przecinała interesujące tereny, w tym rolę folwarku starościńskiego, a od XVII wieku – jurydykę Grzybów. Na przełomie XVIII wieku, ulica zasłynęła dzięki swojej zabudowie, która obejmowała różnorodne obiekty, takie jak pałac Gutakowskich, pięć kamienic, oraz kilka dworków i zakładów rzemieślniczych.

Nazwa Twarda, nadająca wymowną charakterystykę tej przestrzeni, została wprowadzona oficjalnie w 1770 roku, sugerując dość trudne warunki nawierzchni, które koncentrowały się na grobli wśród podmokłych terenów. W miarę upływu lat, ulica zaczęła zyskiwać na znaczeniu, a w okolicach 1845 roku została odcięta od Alej Jerozolimskich przez torowisko Kolei Warszawsko-Wiedeńskiej. W latach 1864–1866, Twarda zyskała nowoczesne wykończenie dzięki brukowi z kamienia polnego, co przyczyniło się do jej urbanistycznego rozwoju. Do końca XIX wieku, zabudowa ulicy stała się gęsta, nadając jej dzielnicowy, handlowy charakter, co przyciągało zarówno mieszkańców, jak i turystów, a w szczególności lokalne zakłady zegarmistrzowskie.

Jak pamiętać należy, w dniu 14 sierpnia 1908 roku po raz pierwszy ulicą Twardą przejechał elektryczny wóz tramwajowy, co było znaczącym krokiem do modernizacji transportu w Warszawie, zastępując wcześniejsze wozy konne.

W tragicznych okolicznościach II wojny światowej, w listopadzie 1940 roku, Twarda znalazła się w granicach warszawskiego getta. Bramą getta przy ulicy Złotej można było przejść do urokliwej, ale i dramatycznej historii tej przestrzeni, co do dziś pamiętają pomniki granic getta. Po przesunięciu granic getta na skutek wojennej tragedii, do sierpnia 1942 roku Twarda zmieniała swoje wymiary i funkcję, będąc zaniedbaną i niebezpieczną ulicą pełną wspomnień po zamordowanej ludności. Historia ulicy to także historia cierpienia i oporu.

Pamiętne wydarzenia związane z powstaniem warszawskim w 1944 roku nie były najlepszym okresem dla Twardej. To wtedy miały miejsce tragiczne akty przemocy, w tym m.in. mordu na kilku Żydach, którzy ukryli się w piwnicach przy ul. Twardej. Elementy te odzwierciedlają brutalność czasów, w których miasto stawało w obliczu oceny swojego istnienia.

Po wojnie, zabudowa ulicy niestety uległa zniszczeniu. Twarda zmieniała nazwy, próby jej upamiętnienia dotyczyły wielu aspektów, w tym okresu okupacyjnego, kiedy to została przemianowana na Querstrasse. Później, dzięki uchwale Rady Narodowej w 1947 roku, przywrócono jej nazwę Krajowej Rady Narodowej. Korekty administracyjne z lat 50. wydzieliły ją na dwa odcinki, a po kolejnej uchwale w 1970 roku udało się przywrócić pierwszą nazwę ulica Twarda, co świadczyło o chęci zachowania historycznej tożsamości tego miejsca. Ulica Prosta także miała swoje znaczenie w reorganizacji tej przestrzeni, podobnie jak ulica Juliana Marchlewskiego, przywracając historię do publicznej świadomości.

W grudniu 1990 roku, południowy odcinek ulicy powrócił do swej pierwotnej nazwy, co jest dziś świadectwem jej bogatej, choć dramatycznej historii. Możemy śmiało stwierdzić, że ulica Twarda, poprzez swoje ewolucje, kształtowała i wciąż kształtuje narrację Warszawy jako miejsca pełnego sprzeczności, odważnych walk i nieustannych, nostalgicznych wspomnień.

Ważniejsze obiekty

Ulica Twarda w Warszawie jest miejscem, które kryje w sobie wiele interesujących obiektów. Poniżej przedstawiamy najważniejsze z nich:

Przypisy

  1. Barbara Engelking, Jacek Leociak: Getto warszawskie. Przewodnik po nieistniejącym mieście. Warszawa: Stowarzyszenie Centrum Badań nad Zagładą Żydów, 2013, s. 113. ISBN 978-83-63444-27-3.
  2. Kwiryna Handke: Dzieje Warszawy nazwami pisane. Warszawa: Muzeum Historyczne m.st. Warszawy, 2011, s. 186. ISBN 978-83-62189-08-3.
  3. Lucyna Zapałowska. Ulica Twarda. „Stolica”. 17, s. 4, 27.04.1980 r.
  4. Uchwała nr 24 Rady Narodowej m.st. Warszawy z dnia 14.05.1970 r. w sprawie nadania nazw ulicom. „Dziennik Urzędowy Rady Narodowej m.st. Warszawy”, s. 1–2, 05.08.1970 r.
  5. Kwiryna Handke: Słownik nazewnictwa Warszawy. Warszawa: Slawistyczny Ośrodek Wydawniczy, 1998, s. 380. ISBN 83-86619-97X.
  6. Piotr Rozwadowski (red. nauk.): Wielka Ilustrowana Encyklopedia Powstania Warszawskiego. Tom 1. Warszawa: Dom Wydawniczy Bellona i Fundacja „Warszawa Walczy 1939–1945”, 2002, s. 383. ISBN 83-11-10124-8.
  7. Janusz Marszalec: Ochrona porządku i bezpieczeństwa publicznego w Powstaniu Warszawskim. Warszawa: Oficyna Wydawnicza Rytm, 1999, s. 251. ISBN 83-87893-07-2.
  8. Mapa Getto warszawskie. Granice przed wielką akcją likwidacyjną, opracowanie kartograficzne Paweł E. Weszpiński [w:] Barbara Engelking, Jacek Leociak: Getto warszawskie – przewodnik po nieistniejącym mieście. Warszawa: Wydawnictwo IFiS PAN, 2001. ISBN 83-87632-83-X.
  9. Eugeniusz Szwankowski: Ulice i place Warszawy. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1970, s. 85.

Oceń: Ulica Twarda w Warszawie

★★★★★
Średnia ocena:5 Liczba ocen:6