Gmach Pocztowej Kasy Oszczędności w Warszawie

---

Historia

„W latach 1921–1922 powstał projekt gmachu, który był dziełemJózefa Handzlewicza. Urok tej budowli polega na tym, że stanowił on pierwszy publiczny budynek w Warszawie, wzniesiony po tym, jak Polska odzyskała niepodległość.

Najstarsza część budynku została zrealizowana w okresie od 1922 do 1923 roku na rogu ul. Świętokrzyskiej 31 i ul. Jasnej 9. Budynek składał się z sześciu kondygnacji. W roku 1930 nastąpiła rozbudowa skrzydła od strony ul. Świętokrzyskiej 33. Dodatkowo, około roku 1932, gmach zyskał dwie dodatkowe kondygnacje.

W późnych latach 30. XX wieku planowano realizację projektu, polegającego na połączeniu tego budynku z gmachem Centrali PKO, który powstał w latach 1938–1939 według koncepcji B. Szmidta i J. Vogtmana. Niestety, budynek PKO został zrujnowany w wyniku powstania warszawskiego, a jego pozostałości zburzono dopiero w latach 60. Obecnie w tym rejonie znajduje się południowo-wschodnie wyjście ze stacji metra Świętokrzyska.

W trakcie powstania warszawskiego gmach ten pełnił funkcję siedziby dowódcy powstania, płk. Antoniego Chruściela „Montera”, a także stanowił szpital polowy. Szereg bombardowań niemieckich, które miały miejsce 30 sierpnia 1944 roku, spowodowało istotne zniszczenia w naziemnych częściach budynków oraz na wyższych poziomach schronów. Dnia 4 września doszło do kolejnych bombardowań, które zburzyły część stropów, w wyniku czego gmach zaczął się palić. Ewakuowano cały szpital, a mimo ognia udało się uratować cenną aparaturę, leki oraz niezbędne środki opatrunkowe. Kolejnego dnia, w wyniku dalszych zniszczeń, ruiny budynku zostały całkowicie zburzone.

Proces odbudowy ukończono w 1961 roku. Nowa konstrukcja jest o jedną kondygnację niższa od pierwowzoru sprzed wojny. Od momentu odbudowy w tym miejscu funkcjonuje Urząd Pocztowy Warszawa 1 oraz biura Dyrekcji Okręgu.

Architektura

Budowla, która jest obiektem opisywanym, została wzniesiona w stylu półmodernistycznym z widocznymi elementami pseudoklasycyzmu. W części parterowej znajdują się kolumny w stylu jońskim, które stanowią dekoracyjny akcent. Obecny kształt gmachu, który przybrał swoją ostateczną formę w 1961 roku, jest wynikiem dwóch istotnych przebudów, które miały miejsce w latach 1930 i 1932, a także odbudowy po zniszczeniach wojennych.

Cała konstrukcja gmachu liczy 7 kondygnacji i została wykonana w technologii żelbetowej, co zapewnia jej dużą trwałość i stabilność. Opracowując nowatorską, spawaną konstrukcję, przy podwyższeniu budynku po 1932 roku, wyróżniał się wybitny inżynier Stefan Bryła. Jego praca w znaczący sposób wpłynęła na wygląd i przekształcenie tej wyjątkowej budowli.

Narożna część gmachu, stanowiąca ważny element architektoniczny, zwieńczona jest malowniczą kopułą, która przyciąga wzrok przechodniów i podkreśla wysublimowany charakter całego obiektu.

---

Oceń: Gmach Pocztowej Kasy Oszczędności w Warszawie

---