Ulica Icchoka Lejba Pereca w Warszawie

Ulice i place

Ulica Icchoka Lejba Pereca to interesująca przestrzeń usytuowana w dzielnicy Wola w Warszawie.

Jej nazwa upamiętnia znanego żydowskiego pisarza, co dodaje ulicy wyjątkowego charakteru. Wola jest dzielnicą, która dynamicznie się rozwija, łącząc historię z nowoczesnością.

Historia

Ulica, która została wytyczona w XVIII wieku, początkowo nosiła nazwę Ceglanej. W październiku 1951 roku nadano jej obecną nazwę, aby uczcić pisarza oraz publicystę Icchoka Lejba Pereca, uznawanego za jednego z najistotniejszych żydowskich autorów literatury w jidysz. Perec mieszkał i tworzył aż do swojej śmierci w nieistniejącej dziś kamienicy pod nr 1.

W 1805 roku Johann Gottlieb Ulrich nabył fragment folwarku miejskiego w obszarze dzisiejszych ulic, w tym Żelaznej i Pereca, o powierzchni około 5 hektarów, a następnie urządził tam ogród. W ogrodzie uprawiał różne gatunki warzyw, a w szklarniach hodował kwiaty oraz owoce, takie jak brzoskwinie czy winogrona. Posesja rozciągała się pomiędzy ulicami: Ceglaną, Ciepłą, Twardą, Prostą oraz Waliców.

Na początku lat 60. XIX wieku jego syn, Jan Krystian Ulrich, podjął decyzję o sprzedaży części terenu od strony ul. Ciepłej, co miało na celu budowę nowych kamienic. Szklarnie oraz inspekty funkcjonowały na tym obszarze do czasu, gdy na początku XX wieku zastąpiono je budynkami mieszkalnymi oraz gmachami Szkoły Handlowej Zgromadzenia Kupców. W tym samym czasie przedsiębiorstwo przeniosło działalność na zakupione w 1876 roku tereny w podmiejskich Górcach. Mimo to, zarówno centrala, jak i dom rodziny Ulrichów pozostały na ulicy Ceglanej aż do sierpnia 1944 roku.

W drugiej połowie XIX wieku na terenie pomiędzy ulicami: Żelazną, Grzybowską, Waliców oraz Ceglaną rozpoczął działalność browar, założony w 1854 roku przez Hermana Junga. Powstał on w wyniku rozbudowy istniejącego już browaru Jana Bogumiła Kazimirusa, który funkcjonował tutaj od 1824 roku. W 1897 roku budynki browaru przy ulicy Waliców zostały przekształcone w zakład produkcji wód gazowanych i magazyn piwa oraz lemoniady przez spółkę A. Domański. Przedsiębiorstwo prowadziło działalność w tym miejscu do 1944 roku.

W listopadzie 1940 roku część Ceglanej (z pominięciem budynków nr 4, 6, 8, 11, 13, 14 i 21) została włączona w obszar warszawskiego getta. Cała ulica została jednak wyłączona z getta i powróciła do „aryjskiej” części miasta, włączając tzw. małe getto w sierpniu 1942 roku, podczas wielkiej akcji deportacyjnej.

Podczas powstania warszawskiego na ulicy Ceglanej oraz w rejonie Grzybowskiej i Krochmalnej miały miejsce intensywne walki zbrojne. Powstańcy zajęli magazyny browaru Haberbusch i Schiele, zlokalizowane pod numerem 4/6, które miały znaczące zapasy jęczmienia. Zboże z tych magazynów, będące kluczowym składnikiem „zupy plujki”, miało istotne znaczenie w kontekście sytuacji żywnościowej zarówno dla powstańców, jak i ludności cywilnej w śródmieściu. Magazyn stanowił istotne źródło zaopatrzenia w żywność aż do kapitulacji powstania.

W trakcie II wojny światowej większość zabudowy ulicy uległa zniszczeniu. Po zakończeniu wojny fragment miasta, którego częścią była ulica, został nazwany Dzikim Zachodem. Uchwałą Rady Narodowej m.st. Warszawy z dnia 27 października 1951 roku nazwie ulicy Ceglanej nadano imię I. L. Pereca.

W latach 1950–1952 pod numerem 21 wzniesiono dwa socrealistyczne budynki Mennicy Państwowej, zaprojektowane przez Józefa Jaszuńskiego. To tutaj, z datą wsteczną 1949 roku, zaczęto produkcję pierwszych monet w 1953 roku. W latach 1965−1972 przy ulicy powstały bloki mieszkalne osiedla Za Żelazną Bramą.

W 1994 roku resztki budynków browaru Hermana Junga, znajdujące się przy ulicach Pereca i Waliców, zostały wpisane do rejestru zabytków. Uchwałą z dnia 8 listopada 2012 roku Rada m.st. Warszawy postanowiła skorygować nazwę ulicy I. L. Pereca na Icchoka Lejba Pereca. W 2014 roku budynki Mennicy Polskiej zostały zburzone, a w ich miejscu powstał kompleks biurowy Mennica Legacy Tower.

Przypisy

  1. Agnieszka Cubała: Sten pod pachą, bimber w szklance, dziewczyna i... Warszawa. Życie codzienne powstańczej Warszawy. Warszawa: Bellona, 25.05.2015 r.
  2. Barbara Engelking, Jacek Leociak: Getto warszawskie. Przewodnik po nieistniejącym mieście. Warszawa: Stowarzyszenie Centrum Badań nad Zagładą Żydów, 2013, s. 559. ISBN 978-83-63444-27-3.
  3. Robert Marcinkowski: Ilustrowany Atlas Dawnej Warszawy. Warszawa: Wydawnictwo Oliwka, 2013, s. 46. ISBN 978-83-931203-1-4.
  4. Michał Krasucki: Warszawskie dziedzictwo postindustrialne. Warszawa: Fundacja Hereditas, 2011, s. 279. ISBN 978-83-931723-5-1.
  5. Michał Krasucki: Warszawskie dziedzictwo postindustrialne. Warszawa: Fundacja Hereditas, 2011, s. 305. ISBN 978-83-931723-5-1.
  6. Barbara Engelking, Jacek Leociak: Getto warszawskie. Przewodnik po nieistniejącym mieście. Warszawa: Stowarzyszenie Centrum Badań nad Zagładą Żydów, 2013, s. 151. ISBN 978-83-63444-27-3.
  7. Barbara Engelking, Jacek Leociak: Getto warszawskie. Przewodnik po nieistniejącym mieście. Warszawa: Stowarzyszenie Centrum Badań nad Zagładą Żydów, 2013, s. 113. ISBN 978-83-63444-27-3.
  8. Janusz Sujecki: Rewaloryzacja reliktów dawnego browaru Junga przy ul. Waliców. Pytanie o sens ochrony [w;] "Zeszyty Wolskie". Warszawa: Muzeum Woli, 2002, s. 84-85. ISBN 83-88477-10-2.
  9. Jolanta Wiśniewska. Od Ceglanej do Ulrychowa. Z dziejów warszawskiej firmy ogrodniczej „C. Ulrich”. „Rocznik Warszawski”. XXXI, s. 60, 2003.
  10. Jarosław Zieliński. Apartamenty w inspektach. „Stolica”, s. 74, kwiecień 2017.
  11. Kwiryna Handke: Słownik nazewnictwa Warszawy. Warszawa: Slawistyczny Ośrodek Wydawniczy, 1998, s. 383. ISBN 83-86619-97X.
  12. Encyklopedia Warszawy. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1994, s. 912. ISBN 83-01-08836-2.
  13. Wykaz zabytków nieruchomych wpisanych do rejestru zabytków – stan na 31 marca 2014 r. Woj. mazowieckie (Warszawa). [w:] Narodowy Instytut Dziedzictwa [on-line]. nid.pl. s. 62.
  14. Uchwała nr XLVI/1262/2012 Rady Miasta Stołecznego Warszawy z dnia 8 listopada 2012 r. w sprawie nazw niektórych ulic i skwerów w Dzielnicy Wola m.st. Warszawy. [w:] Dziennik Urzędowy Województwa Mazowieckiego poz. 7870 [on-line]. edziennik.mazowieckie.pl, 21.11.2012 r.
  15. Z budynku Mennicy Polskiej pozostały gruzy. Będzie wieżowiec. [w:] "Gazeta Stołeczna" [on-line]. warszawa.gazeta.pl, 10.07.2014 r.
  16. Spacerownik po Woli. 20 tras tematycznych, Warszawa: Urząd Dzielnicy Wola m.st. Warszawy, 6, 143, ISBN 978-83-911262-7-1 [dostęp 23.05.2024 r.].
  17. Lech Chmielewski: Przewodnik warszawski. Gawęda o nowej Warszawie. Warszawa: Agencja Omnipress i Państwowe Przedsiębiorstwo Wydawnicze „Rzeczpospolita”, 1987, s. 50. ISBN 83-85028-56-0.
  18. Piotr Rozwadowski (red. nauk.): Wielka Ilustrowana Encyklopedia Powstania Warszawskiego. Tom 1. Warszawa: Dom Wydawniczy Bellona i Fundacja „Warszawa Walczy 1939–1945”, 2005, s. 95. ISBN 83-11-10124-8.

Oceń: Ulica Icchoka Lejba Pereca w Warszawie

★★★★★
Średnia ocena:4.46 Liczba ocen:16