Maria Piskorska

Nauka i edukacja

Maria Anna Piskorska to postać, która na stałe wpisała się w historię Polski jako działaczka zaangażowana w ruch niepodległościowy oraz harcerski. Urodziła się 5 lipca 1906 roku w Warszawie, gdzie również spędziła większą część swojego życia, aż do swojej śmierci, która miała miejsce 15 sierpnia 1980 roku.

Piskorska była harcmistrzynią oraz nauczycielką, a jej działalność miała znaczący wpływ na młode pokolenia. Jej życie pełne było oddania i pasji do pracy z młodzieżą oraz dążenia do odzyskania i zachowania niepodległości Polski.

Dzieciństwo, szkoły

Maria Piskorska, będąca córką Przemysława i Anny Podgórskich, w młodym wieku doświadczyła wiele zmian życiowych. W zaledwie 2 lata po narodzinach, rodzina przeniosła się do Belgii, a następnie spędziła dwa kolejne lata w Moskwie, gdzie mieszkała jej babcia, Wanda Podgórska.

Po powrocie do Polski, osiedliła się z rodzicami w Lublinie. Tam rozpoczęła naukę u panny Papieskiej, gdzie miała okazję rozwijać swoje zainteresowania edukacyjne. W wieku 14 lat rodzina przeniosła się do Częstochowy, co pozwoliło jej na kontynuację nauki w szkole sióstr nazaretanek.

Po kolejnej przeprowadzce do stolicy, Maria uczęszczała do Gimnazjum im. Marii Konopnickiej, mieszczącego się przy ul. św. Barbary. W maju 1924 roku uzyskała świadectwo dojrzałości, co stanowiło ważny krok w jej edukacji. Tuż po maturze uczestniczyła w 3-miesięcznym kursie nauczycielskim w Płocku, co pokazało jej zaangażowanie w rozwój kariery.

W 1924 roku rozpoczęła studia na Uniwersytecie Warszawskim. W trakcie swojej edukacji zainteresowała się różnymi kierunkami, jednak ostatecznie w 1936 roku ukończyła studia, zdobywając magisterium z filozofii, w zakresie chemii. Jej droga edukacyjna była pełna wyzwań, ale również niezwykle inspirująca.

Harcerstwo

Maria Piskorska zdobyła stopień podharcmistrzowski podczas obozu, który odbył się w Sromowcach Wyżnych w 1926 roku. Po tym wydarzeniu rozpoczęła swoją działalność w Wydziale Zuchów Komendy Warszawskiej, współpracując m.in. z dr Jado-Zwolakowską. W 1928 roku zaczęła redagować obozowe czasopismo harcerskie „Skrzydła”, co przyczyniło się do jej rozwoju w strukturach organizacji. 21 stycznia 1929 roku uzyskała zaszczytny tytuł harcmistrzyni.

W okresie od 1930 do 1932 roku, Piskorska współpracowała z Wydziałem Starszoharcerskim w Komendzie Chorągwi Warszawskiej, w ramach „Gromady Jeżów”. Wspólnie z mężem Tomaszem Piskorskim, opracowała zasady dotyczące pracy z młodzieżą starszoharcerską.

Po zakończeniu II wojny światowej, w latach 1945–1948, objęła funkcję pierwszej hufcowej żeńskiego hufca ZHP w Zabrzu. Była również odpowiedzialna za redagowanie audycji harcerskich w rozgłośni radia Katowice oraz wizytowanie środowisk harcerskich Komendy Śląsko-Dąbrowskiej Chorągwi Harcerek.

Na falach odnowy harcerstwa, w 1957 roku Piskorska ponownie zaangażowała się w działalność w tej organizacji. Do 1960 roku była aktywna w Kręgu „Wigierskim”, a także pełniła funkcję zastępczyni hufcowej Hufca Wilanów w Warszawie, aż do 1961 roku, kiedy postanowiła zawiesić swoje zaangażowanie w harcerstwie z powodu zmieniającej się sytuacji politycznej w ZHP.

Praca

Maria Piskorska po ukończeniu matury podjęła pierwszą pracę jako nauczycielka w Zgorzałej. Następnie, jej kariera edukacyjna rozwijała się, gdy została zatrudniona w powszechnej szkole w Piasecznie. Od 1925 roku aktywnie uczestniczyła w działalności Związku Nauczycielstwa Polskiego.

W 1930 roku, Piskorska kontynuowała swoją misję jako nauczycielka, pełniąc jednocześnie funkcję kierownika świetlicy w Robotniczym Instytucie Oświaty i Kultury im. Stefana Żeromskiego. Jej zaangażowanie w edukację doprowadziło, że regularnie występowała jako prelegentka na Uniwersytecie Robotniczym i Ludowym. W latach 1936-1939, po uzyskaniu odpowiednich kwalifikacji, uczyła chemii oraz fizyki w Gimnazjum i Liceum Żeńskim Haliny Gepnerówny w Warszawie.

W okresie II wojny światowej, Maria przeżywała trudne czasy, pracując w Lublinie jako robotnica w cukrowni. W 1940 roku wróciła do Warszawy, gdzie podjęła zatrudnienie w gazowni. Po dramatycznych wydarzeniach, jak aresztowanie jej matki i brata, Piskorska z całą rodziną musiała się ukrywać. W latach 1941-1944 wykonywała pracę w Pierwszym Miejskim Gimnazjum Zawodowym oraz w tajnej edukacji, pełniąc funkcje kierownicze i nauczycielskie.

Po zakończeniu Powstania Warszawskiego, Maria Piskorska osiedliła się w Konstancinie, gdzie zaczęła pracować w transporcie owoców. Już w listopadzie 1944 roku, założyła i prowadziła sklepik spożywczy. W okresie od kwietnia do września 1945 roku uczyła w filii Państwowego Gimnazjum i Liceum im. Tadeusza Reytana w Konstancinie. We wrześniu tego samego roku przeniosła się do Zabrza, gdzie objęła stanowisko w Państwowym Gimnazjum Żeńskim. W kolejnych latach pracowała w Liceum dla dorosłych oraz w Liceum przy Ośrodku Szkolenia Zawodowego Przemysłu Spożywczego, gdzie wykładała takie przedmioty jak chemia, fizyka, technologia i materiałoznawstwo.

W 1948 roku Maria wróciła do Warszawy, gdzie przystąpiła do odbudowy domku swoich rodziców, znanego jako „Willa Podgórskich”. Do 1950 roku uczyła w Gimnazjum Przemysłu Cukierniczego, a w latach 1948-1951 pełniła obowiązki w Gimnazjum Przemysłowym Mirkowskiej Fabryki Papierniczej w Jeziornie oraz w Państwowej Szkole Pracy Społecznej nr 2. Była też starszym radcą w Biurze Programowym Centralnego Urzędu Szkolenia Zawodowego, odpowiedzialna za programy BHP w różnych ministerstwach.

W latach 1951-1953 uczyła w Technikum Chemiczno-Ceramicznym w Warszawie oraz w Liceum Sióstr Zmartwychwstania na warszawskim Żoliborzu. Później pracowała w Technikum Budowlanym dla Pracujących i Liceum Sióstr Nazaretanek NMP, zlokalizowanym przy ul. Czerniakowskiej. W latach 1956-1965 znów nauczała chemii w Technikum Przemysłu Papierniczego w Jeziornie, gdzie niestety została usunięta z powodów politycznych. Następnie pracowała w Technikum Mechaniczno-Elektrycznym nr 1, które mieściło się przy ul. Okopowej, a potem w Technikum Chemicznym.

W 1966 roku Maria Piskorska podjęła pracę w Liceum Sztuk Pięknych, a w latach 1968-1971 była pracownikiem V Liceum Ogólnokształcącym im. ks. Józefa Poniatowskiego, z którego ostatecznie przeszła na emeryturę.

Działalność społeczna i niepodległościowa

Maria Piskorska, od najmłodszych lat, angażowała się w działalność młodzieżowych organizacji niepodległościowych, takich jak „Zet”, „PET”, a później ZPMD. W 1925 roku, razem ze swoim mężem, Tomaszem Piskorskim, podjęła starania o reaktywację „PET”, która wcześniej została rozwiązana w 1921 roku.

W 1929 roku, podczas III Ogólnopolskiego Zjazdu ZPMD, Piskorska została wybrana do Wydziału Wykonawczego Związku. Gdy w 1939 roku rozpoczęła się II wojna światowa, jako ochotniczka organizowała obronę przeciwlotniczą na obszarze Mariensztatu, Nowego Zjazdu oraz Dobrej. W połowie września, w obawie przed oblężeniem Warszawy, udała się z córkami do Lublina, aby później wrócić do stolicy w 1940 roku.

Maria Piskorska była poszukiwana przez Gestapo za nielegalną pomoc Żydom. Uczestniczyła w działaniach akcji „Żegota”, w tym także w przemycie broni do getta warszawskiego. W jej mieszkaniu przy Nowym Zjeździe 3 ukrywało się wielu Żydów, w tym czteroosobowa rodzina, z których niektórzy zostali zadenuncjowani przez sąsiadów i tragicznie rozstrzelani na moście Kierbedzia. Piskorska cudem uniknęła śmierci.

Kobieta organizowała także przechowywanie broni, którą otrzymywała od Jana Błońskiego oraz Ludwika Bergera. Wiosną 1941 roku przystąpiła do pracy w Sekcji Opieki nad Dziećmi i Młodzieżą, gdzie działała jako lustratorka RGO. Stanęła również w szeregu żołnierzy łączności w AK oraz pełniła funkcję łączniczki w batalionie Wigry.

W czasie powstania warszawskiego, po zburzeniu jej domu na ul. Nowy Zjazd, zamieszkała u rodziców w Willę Podgórskich przy ul. Powsińskiej 24 (obecnie 104), gdzie kontynuowała swoją działalność w ramach zgrupowania „Wichra” i „Jaszczura”, zajmując się łącznością szlaków Czerniaków-Sadyba.

„Na Sadybie w zgrupowaniu „Wichra”, później „Jaszczura”, pełniła tę służbę [łączności] wraz z kilkoma łączniczkami. W grupie operacyjnej w komórce dywersyjnej łączniczki brały także udział w przyjmowaniu zrzutów i w dostarczaniu broni z magazynów.”

Przed wyznaczoną godziną „W”, Czesław Szczubełek, dowódca Rejonu V Obwodu Mokotów AK, wybrał dom na ul. Powsińskiej 24 na siedzibę dowództwa rejonu. Po wojnie, w 1977 roku, Maria Piskorska zaangażowała się w działalność opozycji demokratycznej, propagując wydawnictwa Ruchu Obrony Praw Człowieka i Obywatela. Otwarcie udostępniała swój dom na zebrania, a także zbierała fundusze dla robotników. Wkrótce w jej domu zaczynała działać podziemna drukarnia wydawnictw niezależnych.

Przynależność do innych organizacji

Maria Piskorska była aktywną osobą związana z różnymi organizacjami, które miały na celu wspieranie edukacji i społeczności lokalnych. Jej przynależność do wskazanych grup miała duże znaczenie w kontekście jej działalności społecznej i kulturalnej.

  • uczestniczyła w Związku Nauczycielstwa Polskiego w latach 1925–1971,
  • była zaangażowana w działalność Towarzystwa Uniwersytetów Robotniczych,
  • pełniła funkcję członkini sądu koleżeńskiego w Bratniaku,
  • wiązała się z Towarzystwem Uniwersytetów Ludowych,
  • posiadała legitymację ZBoWiD, nr 44631,
  • była przewodniczącą Komisji Porozumiewawczej między Organizacjami Młodzieżowymi w Związku Obrony Kresów Zachodnich „Rodło” oraz Polskim Związku Zachodnim w latach 1945–1948.

Życie rodzinne

Maria Piskorska połączyła swoje życie z Tomaszem Piskorskim w dniu 21 stycznia 1928 roku. Ich wspólne życie zaowocowało dwoma córkami:

  • Anną Piskorską-Chlebowską (1929–1983); Anna była utalentowaną chemiczką, która osiedliła się w Warszawie. Wyszła za mąż za Cezarego Chlebowskiego, z którym doczekała się dwójki dzieci: Tomasza Chlebowskiego, męża Elżbiety Regulskiej-Chlebowskiej, oraz Weroniki Chlebowskiej-Dziadosz,
  • Katarzyną Piskorską (1937–2010), która była znakomitą rzeźbiarką warszawską. Jej życie tragicznie zakończyło się 10 kwietnia 2010 roku w wyniku katastrofy polskiego samolotu Tu-154M w Smoleńsku.

Maria Piskorska, do samego końca swoich dni, wykazywała dużą aktywność oraz zamiłowanie do odkrywania nowych rzeczy. W 1956 roku przystąpiła do Polskiego Towarzystwa Miłośników Astronomii, co obrazuje jej pasje. Ponadto, w latach 60. – mając ponad 60 lat – zdobyła prawo jazdy, co było odważnym krokiem w tamtych czasach.

Maria Piskorska zmarła w 1980 roku, a jej ostatnie miejsce spoczynku znajduje się na warszawskich Powązkach, w grobie, w którym wcześniej symbolicznie spoczął jej mąż, w kwaterze 18-1-1.

Odznaczenia

Maria Piskorska otrzymała szereg wyjątkowych odznaczeń, które podkreślają jej zasługi oraz wkład w rozwój edukacji i walkę o niepodległość.

  • Złota Odznaka ZNP – 1974,
  • Medal Komisji Edukacji Narodowej – pośmiertnie,
  • Krzyż Armii Krajowej – pośmiertnie (nr 22-95-464 z 11 kwietnia 1995 roku),
  • Warszawski Krzyż Powstańczy – pośmiertnie (nr 8-95-98 z 5 maja 1995 roku).

Oceń: Maria Piskorska

★★★★★
Średnia ocena:4.71 Liczba ocen:15