V Liceum Ogólnokształcące im. Księcia Józefa Poniatowskiego w Warszawie

---

Historia

Przed II wojną światową

Historia tej szkoły rozpoczęła się 1 września 1918 roku, kiedy to powstała jako Królewsko-polska Szkoła dla byłych Wojskowych w budynku K. Kreczmara przy ul. Wilczej 41. Było to gimnazjum o profilu humanistycznym, które przyjmowało życiowych weteranów I wojny światowej pragnących uzupełnić swoje wykształcenie w klasach od V do VIII. W 1919 roku szkoła dwukrotnie zmieniała nazwę – najpierw na Państwowa Szkoła dla Byłych Wojskowych, a potem na Państwowe Gimnazjum dla Byłych Wojskowych.

W 1920 roku, z uwagi na zawirowania związane z wojną polsko-bolszewicką, nowy rok szkolny rozpoczął się z opóźnieniem dwóch miesięcy. Zarówno uczniowie, jak i nauczyciele wzięli aktywny udział w walkach, a z szeregów szkoły zginęło dziewięciu z nich. Na cześć poległych została ufundowana tablica pamiątkowa umieszczona w budynku szkoły przy ul. Złotej 53, z napisem DULCE ET DECORUM EST PRO PATRIA MORI, co w tłumaczeniu oznacza, że słodko i zaszczytnie jest umrzeć za ojczyznę. Tablica upamiętniała także nazwiska wszystkich poległych uczniów.

W 1922 roku szkoła przekształciła się w gimnazjum ogólnodostępne i przyjęła nazwę Państwowe Gimnazjum imienia Księcia Józefa Poniatowskiego. Została wprowadzona zasada przyjmowania uczniów na ogólnych zasadach, co obejmowało pierwszeństwo dla dzieci urzędników państwowych. W tym samym roku ustanowiono również dzień 19 października jako święto szkoły, w celu upamiętnienia śmierci patrona. W 1923 roku władze szkoły zorganizowały uroczystość poświęcenia sztandaru, a uczniowie i absolwenci aktywnie dbali o dziedzictwo swojej placówki.

W lutym 1924 roku szkoła przeniosła swoją siedzibę do gmachu Państwowego Gimnazjum im. Joachima Lelewela przy Złotej 53. Z kolei w 1931 roku, 1 lutego, szkoła zmieniła lokalizację na jeden z budynków Gimnazjum im. Władysława IV, a 15 września odbyła się przeprowadzka do nowej lokalizacji przy ulicy Lisa Kuli 16, na Żoliborzu, co na tamten czas stanowiło krok na przód. Wskutek zarządzenia Ministra Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego, na początku lipca 1938 roku, nazwa szkoły została zmieniona na V Państwowe Liceum i Gimnazjum im. Księcia Józefa Poniatowskiego.

Szkoła w latach wojny

Od 1 września 1939 roku, kiedy to II wojna światowa rozpoczęła swój tragiczny bieg, zajęcia w szkole odbywały się do 15 listopada tego samego roku. Z chwilą okupacji budynek szkolny został przekształcony w noclegownię dla uchodźców, a pod koniec 1941 roku utworzono w gmachu polowy szpital. Wkrótce po zamknięciu szkoły rozpoczęto tajne nauczanie, które prowadzone było w małych grupach do chwili wybuchu powstania warszawskiego.

Dzięki zaangażowaniu uczniów zawiązały się konspiracyjne grupy harcerskie, które przyczyniły się do powstania żoliborskich Szarych Szeregów. Starsi uczniowie wstąpili do wojskowych oddziałów Armii Krajowej. W 1940 roku rozpoczęto Kursy Przygotowawcze do Szkół Zawodowych II Stopnia Nr 5, w których nauczano w ramach dozwolonego przez władze zakresu. Pozostałe przedmioty, takie jak historia, geografia, a także przedmioty humanistyczne, były nauczane nielegalnie. Po zakończeniu wojny, 1 lutego 1945 roku, szkoła wznowiła działalność na placu Inwalidów 10.

W czasie II wojny światowej, 170 uczniów zdobyło świadectwo dojrzałości, jednak po zakończeniu działań wojennych 111 świadectw zostało odebranych.

Po 1945

Po zakończeniu wojny szkoła Poniatówka otrzymała piętro w gmachu XIV Gimnazjum i Liceum im. Aleksandry Piłsudskiej. We wrześniu 1945 roku przekształcono ją w Szkołę Męską im. ks. J. Poniatowskiego. Wprowadzono wtedy Trzyletnią Szkołę Ogólnokształcącą dla młodzieży, której edukacja została przerwana przez działania okupanta. W 1946 rok był znaczący, ponieważ wznowiono działalność różnorodnych organizacji uczniowskich, takich jak samorząd, harcerstwo, a także spółdzielnie uczniowskie i aktywność Polskiego Czerwonego Krzyża.

Na początku 1948 roku nastąpiło połączenie ze szkołą nr 22 przy ulicy Szymanowskiej 1, usytuowaną w pobliżu Fortu Traugutta. Utworzono nową placówkę o nazwie Państwowa 11-letnia Szkoła Ogólnokształcąca Stopnia Podstawowego i Licealnego im. Ks. Józefa Poniatowskiego. 18 października 1959 roku odbył się zjazd byłych wychowanków, w trakcie którego ufundowano tablicę pamiątkową z napisem „Pamięci Poległych, Pomordowanych i Zmarłych Profesorów, Wychowanków i Pracowników Gimnazjum im. Ks Józefa Poniatowskiego w Warszawie, uczestników Zjazdu Byłych Wychowanków.”

W roku 1961 szkoła została podzielona na dwie części – część klas przeniesiono do budynku przy ulicy Konwiktorskiej 1, pozostałe zaś znalazły się w nowo przekształconym Liceum Ogólnokształcącym im. Józefa Poniatowskiego w siedzibie przy ulicy Szymanowskiej 1. W 1965 roku dokonano zmian w trakcie budowy ulicy Szymanowskiej, nadano nową nazwę ulicy, na której zlokalizowana była szkoła, mianowicie Mariana Buczka (obecnie Słomińskiego).

W dniu 13 maja 1967 roku, jako wyraz uznania i wdzięczności, uczniowie i nauczyciele ufundowali nowy sztandar zaprojektowany przez absolwenta Jacka Cydzika. W drugiej połowie października 1968 roku, podczas obchodów święta szkoły, zapoczątkowano tradycję składania ślubowania przez pierwszoklasistów, która kultywowana jest do dnia dzisiejszego. Hymn szkolny został stworzony w 1970 roku, zaś jego słowa napisał Andrzej Stankiewicz, a muzykę skomponował Zygmunt Zwyrzykowski.

W 1975 roku, po raz ostatni, szkoła zmieniła swoją lokalizację, a obecnie zajmuje gmach dawnej szkoły podstawowej przy ulicy Nowolipie 8. W 1978 roku przedwojenny sztandar umieszczono w szkolnej Izbie Pamięci Narodowej, gdzie był przechowywany przez kadrę podczas okupacji. 17 października 1988 roku dodano do nazwy szkoły tytuł patrona, przez co oficjalnie nazwa szkoły brzmi Liceum Ogólnokształcące nr V im. Księcia Józefa Poniatowskiego. Szkoła ta posiada bogate archiwum, które dokumentuje jej wielowiekową działalność.

Absolwenci (m.in.)

W historii V Liceum Ogólnokształcącego im. Księcia Józefa Poniatowskiego w Warszawie zapisali się znani absolwenci, którzy wywarli znaczący wpływ na różne dziedziny życia publicznego.

Wśród nich znajduje się Olgierd Budrewicz, podróżnik oraz dziennikarz, który swojej pasji do odkrywania nowych miejsc i kultur poświęcił wiele lat. Nie można zapomnieć o Gustawie Budzyńskim ps. „Szymura”, żołnierzu Armii Krajowej i twórcy pionierskich zakładów kształcących inżynierów dźwięku w Polsce.

Również Jacek Cydzik ps. „Ran” zasłynął jako żołnierz Armii Krajowej, uczestnicząc w heroicznych walkach podczas powstania warszawskiego w Zgrupowaniu pułku „Baszta”.

Kolejnym wybitnym absolwentem jest Krzysztof Dunin-Wąsowicz, niezwykle ceniony profesor historii, który wniósł wiele do nauk humanistycznych.

Wśród absolwentów należy również wymienić Tadeusza Huskowskiego ps. „Tadeusz”, matematyka oraz dydaktyka, a także żołnierza Armii Krajowej w stopniu porucznika, który łączył swoje pasje z działalnością harcerską.

Jerzy Jurandot, znany satyryk, także dołączył do grona laureatów tego prestiżowego miejsca.

Nie można pominąć Witolda Kieżuna – powstańca warszawskiego, profesora zarządzania w Akademii Leona Koźmińskiego, który jest uznawany za jednego z twórców polskiej szkoły prakseologicznej.

Kolejnym ważnym nazwiskiem jest Stanisław Komornicki ps. „Nałęcz”, generał brygady, którego pamiętniki dotyczące tematyki wojennej stanowią cenne źródło wiedzy.

Tomasz Konecki, reżyser znanych filmów, w tym „Listów do M. 3”, to kolejny przykład na to, jak zróżnicowane są osiągnięcia absolwentów.

Marek Kwiatkowski, historyk sztuki, oraz Maciej Kuroń, kucharz i dziennikarz, również zapisali się w historii tej szkoły.

W gronie absolwentów znajduje się także Andrzej Markowski, dyrektor Instytutu Języka Polskiego na Wydziale Polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego, oraz Andrzej Nadolski, profesor archeologii i historyk wojskowości.

Architekt i urbanista Andrzej Pawlikowski również jest jednym z wybitnych absolwentów tej szkoły.

Michał Pietrzak, prawnik oraz profesor zwyczajny na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego, również zasługuje na wzmiankę.

Joanna Przetakiewicz, znana projektantka mody i założycielka domu mody „La Mania”, podkreśla, jak ważne są różnorodne kierunki kariery, które absolwenci tej szkoły wybierają.

Janusz Reykowski, profesor psychologii oraz działacz społeczno-polityczny, również współtworzy dorobek V Liceum.

Ważnym głosem w literaturze i filmie był Jerzy Stefan Stawiński, prozaik i scenarzysta, autor cenionych słuchowisk radiowych.

Oprócz niego, Jerzy Tomaszewski, profesor nauk politycznych i historycznych, oraz Roman Totenberg, znany skrzypek, wnoszą do tej grupy swoje unikalne talenty.

Jerzy Wiatr, socjolog, politolog, a także były minister edukacji narodowej, jak również Sylwester Zawadzki, działacz państwowy PRL, podkreślają różnorodność profesji, jakie reprezentują absolwenci tej szkoły.

Na koniec, warto wspomnieć o Ryszardzie Zasępie, statystyku oraz ekspercie organizacji międzynarodowych, a także o Jerzym Zborowskim ps. „Jeremi”, poruczniku i dowódcy batalionu Parasol, który walczył dzielnie podczas powstania warszawskiego.

Uczniowie (m.in.)

Wśród uczniów V Liceum Ogólnokształcącego im. Księcia Józefa Poniatowskiego w Warszawie znajduje się wiele wyróżniających się postaci, które miały znaczący wpływ na historię.

– Bronisław Pietraszewicz znany pod pseudonimem „Lot”, był harcerzem, a także dowódcą I plutonu batalionu Parasol. Do jego najważniejszych osiągnięć należy dowodzenie i realizacja zamachu na Franza Kutscherę.

Dyrektorzy

Historia dyrektorów V Liceum Ogólnokształcącego im. Księcia Józefa Poniatowskiego w Warszawie jest niezwykle bogata i różnorodna. Oto krótka lista osób, które pełniły tę odpowiedzialną funkcję przez lata:

• Jan Chmieleński (1918−1919) – był pierwszym dyrektorem tego wyjątkowego miejsca.
• Józef Wierzejski (1919−1920) – w 1920 roku, w obliczu nadciągającej ofensywy sowieckiej, zgłosił się na ochotnika do wojska i niestety już nie wrócił do szkoły. Po wojnie, od 1923 roku, pracował w Kuratorium Warszawskim.
• Włodzimierz Gałecki (1920−1929) – z pasją tworzył nowy typ polskiej edukacji w odrodzonej Polsce, wprowadzając nowoczesne metody dydaktyczno-wychowawcze.
• Feliks Straszewski (1929−1935) – jego kadencję zakończono w wyniku usunięcia ze stanowiska za brak organizacji uroczystości żałobnej po zmarłym marszałku Józefie Piłsudskim.
• Tadeusz Dąbrowski (1935−1946) – żołnierz w armii generała Edwarda Śmigłego-Rydza, po inwazji Niemców na Warszawę, rozpoczął zajęcia szkolne, a po wojnie pracował nad odbudową szkoły.
• Kazimierz Lisowski p.o. dyrektora (1937−1940) – współorganizował tajne nauczanie w czasie II wojny światowej.
• Witold Wołosiewicz (1946−1947) – czynnie odbudował szkołę po zniszczeniach wojennych, remontując budynek i na nowo aktywizując społeczność uczniowską poprzez organizację chóru oraz drużyny harcerskiej.
• Jan Gad (1947−1950) – brał udział w obronie Warszawy w 1939 roku, a później spędził wojnę w obozach niemieckich.
• Józef Stanik (1950−1963) – w czasach okupacji prowadził tajne nauczanie, a po wojnie pracował jako nauczyciel oraz był działaczem ZSL.
• Wacław Klamka (1963−1968) – aktywista młodzieżowy, związany z PZPR, którego działalność miała duży wpływ na szkołę.
• Stanisława Kamińska (1968−1972) – aktywna w życiu społecznym, członkini ZNP, wpływowa w tworzeniu szkoły, za jej kadencji Włodzimierz Zielicz został pierwszym olimpijczykiem z języka rosyjskiego.
• Danuta Wojciechowska (1972−1980) – do 1950 roku była polonistką w Oficerskiej Szkole Wojsk Pancernych w Poznaniu, a pod jej przewodnictwem liceum zainicjowało wiele wartościowych wydarzeń naukowych.
• Maria Maksara (1980−1986) – ukończyła studia na Wydziale Pedagogicznym UW, a w latach 1976−1980 była dyrektorką przy ambasadzie PRL w Hawanie, wzbogacając szkołę o nowe doświadczenia.
• Ewa Marczuk (1986−1987) – przed objęciem stanowiska dyrektora, pracowała w Szkole Podstawowej i Liceum Ogólnokształcącym przy ambasadzie PRL w Moskwie w latach 1972−1977.
• Ewa Jędrzejewska (1994−1999) – przed rozpoczęciem kadencji pełniła rolę nauczyciela matematyki w XVIII Liceum im. Jana Zamoyskiego w Warszawie, a po wyjeździe Mirosława Sosnowskiego do Londynu przejęła kierownictwo szkoły.
• Mirosław Sosnowski (1987−1994 i 2000−2021) – doktor literaturoznawstwa, pisarz i autor podręczników, dyrektor Szkoły im. Lotników Polskich w Londynie w latach 1994−1999, a także ekspert CKE.
• Maciej Rusiecki (od 2021) – mgr chemii, obecny nauczyciel chemii w szkole, kontynuujący bogate tradycje placówki.

Osiągnięcia

V Liceum Ogólnokształcące im. Księcia Józefa Poniatowskiego w Warszawie zyskało znakomitą reputację dzięki swoim niezwykłym osiągnięciom, które wzbudzają podziw wśród społeczności lokalnej oraz w kraju. Wielokrotnie uczestniczyło w olimpiadach chemicznych, zdobywając zaszczytne lokaty i medale.

W szczególności warto wyróżnić Jędrzeja Kaniewskiego, ucznia, który wykazał się niezwykłymi umiejętnościami w chemii, zajmując kolejno 7., 1. i 5. miejsce na olimpiadzie krajowej w latach 2004, 2005 i 2006. Na międzynarodowej arenie zdobył również dwa złote medale podczas 37. i 38. Międzynarodowej Olimpiady Chemicznej, gdzie zajął odpowiednio 23. i 10. miejsca. Jego kolega, Krzysztof Władysław Budny-Godlewski, także odniósł sukcesy, wygrywając LII olimpiadę chemiczną w roku 2005/2006 oraz zdobywając brązowy medal na 38. Międzynarodowej Olimpiadzie Chemicznej.

Obaj uczniowie byli przygotowywani przez mgr. Krzysztofa Kuśmierczyka, który odegrał istotną rolę w ich edukacji. W roku 2009 trzech uczniów liceum zajęło czołowe miejsca w LV Olimpiadzie Chemicznej, zdobywając odpowiednio 1., 2. i 3. miejsce.

Z sukcesami może pochwalić się także olimpiada fizyczna, gdzie w roku 2003/2004 pierwsze miejsce zdobyła Magdalena Gulewicz, przygotowywana przez mgr Annę Mazurkiewicz. Następny rok okazał się równie owocny, wówczas Sieciech Czajka zdobył tytuł zwycięzcy polskiej olimpiady oraz srebrny medal na międzynarodowej olimpiadzie fizycznej, mając zapewnione wsparcie mgr. inż. Andrzeja Majerowskiego.

W latach 90. XX wieku V LO wyróżniało się jako jedno z pierwszych liceów w Warszawie, które wprowadziło pracownie komputerowe oraz rozwijało rozszerzony program nauczania informatyki w klasach o profilu matematycznym. W 1991 roku Jakub Kruszona-Zawadzki, uczeń II klasy, zdobył złoty medal na Międzynarodowej Olimpiadzie Informatycznej w Atenach. To osiągnięcie podkreśla innowacyjność programu edukacyjnego szkoły.

Kolejnym obszarem, w którym V LO zyskało uznanie, są sukcesy w konkursach teatralnych. Szkoła ta od wielu lat utrzymuje się w czołówce warszawskich liceów ogólnokształcących, co świadczy o jej wysokiej jakości kształcenia i przygotowaniu uczniów do rywalizacji na różnych polach.

Rok	W Polsce	W Warszawie
2019	15	7
2018	20	10
2017	16	8
2016	20	10
2015	33	13
2014	37	12
2013	26	11
2012	26	10
2011	40	9
2010	29	7
2009	46	6
2008	26	5
2007	22	4
2006	brak danych	6
2005	brak danych	7
2004	7	2
2003	15	3
2002	17	4
2001	11	4
2000	16	4
1999	12	1
1998	_	2
1997	_	3
1996	_	3
1995	_	2
1994	_	2
1993	_	3
1992	_	1

Biblioteka

Biblioteka szkolna w V Liceum Ogólnokształcącym im. Księcia Józefa Poniatowskiego w Warszawie została otwarta w 1934 roku, wtedy z niewielkim księgozbiorem, który liczył zaledwie kilkadziesiąt tomów. Po zakończeniu II wojny światowej zbiór rozrósł się do około 600 pozycji, a w 1951 roku wynosił już 1600 tomów.

W 1971 roku wprowadzono podział zbiorów na poszczególne działy, korzystając z Uniwersalnej Klasyfikacji Dziesiętnej, co znacznie ułatwiło dostęp do książek. Rok 1998 był przełomowy – biblioteka otrzymała pierwszy komputer, co umożliwiło rozpoczęcie katalogowania księgozbioru w programie bibliotecznym MOL. Dzięki współpracy z uczniami, w 2000 roku zakończono tworzenie bazy danych.

W 2001 roku wprowadzono innowacje w postaci kart bibliotecznych, które zawierały zdjęcie oraz kod kreskowy. To wydarzenie ułatwiło identyfikację użytkowników. W tym samym roku biblioteka uzyskała również dostęp do internetu, co znacznie wzbogaciło możliwości naukowe uczniów.

Od października 2002 roku uczniowie mieli możliwość korzystania z bibliotecznej pracowni informatycznej, która wyposażona była w dostęp do sieci. W 2003 roku biblioteka mogła pochwalić się wzbogaceniem zbiorów o dary prywatne od Ewy Beaty i Mirosława Sosnowskich oraz prof. Magdaleny Fikus.

Obecnie księgozbiór biblioteki liczy około 18 000 książek, a także 22 tytuły czasopism, kasety wideo, płyty DVD oraz bogaty zbiór literatury anglojęzycznej, co sprawia, że jest ona ważnym centrum edukacyjnym dla uczniów.

Wolontariat

W szkole funkcjonuje wolontariat od 28 października 2004 roku, znany jako VoLOntariat. Na starcie jego działalności wzięło w nim udział 43 osoby, a liczba ta z każdym rokiem wzrasta. Co ciekawe, w gronie wolontariuszy znajdują się także osoby z innych szkół, które z różnych powodów nie mają możliwości działania w strukturach swojego liceum.

VoLOntariat podejmuje różnorodne działania wspierające osoby w potrzebie. Oferuje zarówno pomoc finansową, jak i organizuje różne wydarzenia, takie jak pokazy chemiczne, jasełka czy zbiórki odzieży. Dzięki tym inicjatywom, wolontariusze mają szansę na niesienie realnej pomocy potrzebującym, a także na rozwijanie swoich umiejętności.

Wolontariat każdego roku organizuje Doroczny Uczynek Charytatywny (DUCH), który trwa przez trzy dni. W tym czasie odbywają się liczne pokazy artystyczne, filmy, skecze kabaretowe, imprezy sportowe oraz koncerty. W ramach tego wydarzenia organizowana jest także licytacja, z której zebrane środki przeznaczane są dla osób w trudnej sytuacji. Do tej pory, impreza ta została uświetniona przez znane osobistości, takie jak Katarzyna Figura, Agata Młynarska, Conrado Moreno, Katarzyna Glinka, Artur Barciś oraz Muniek Staszczyk.

Inne informacje

W 1981 roku opublikowano szczegółową monografię tej prestiżowej instytucji edukacyjnej. Z okazji pięćdziesięciolecia matury absolwentów z klasy jedenastej „ce”, świętowanej w 2019 roku, powstał bogato ilustrowany tomik wspomnień oraz refleksji. W publikacji tej znaleźć można zdjęcia przedstawiające nie tylko budynek, ale również otoczenie dawnych murów szkoły, która mieściła się przy ulicy Słonimskiego 1.

Warto także zauważyć, że przymiotnik „francuska” w tytule tej publikacji odnosi się do przedmiotów, które były nauczane w tych klasach. Uczniowie klasy „ce” mieli możliwość nauki języka francuskiego, a ponadto w szkole funkcjonowały również klasy „łacińskie” oraz „angielskie”.

Interesujący epizod miał miejsce w listopadzie 2007 roku, kiedy to, podczas budowy hali sportowej, odkryto 35 niewypałów, które pochodziły z czasów II wojny światowej. Ta niecodzienna sytuacja podkreśla bogatą historię oraz znaczenie miejsca, w którym znajduje się szkoła.

---

Oceń: V Liceum Ogólnokształcące im. Księcia Józefa Poniatowskiego w Warszawie

---