Tadeusz Hoff

---

Życiorys

Tadeusz Kazimierz Hoff przyszedł na świat 17 marca 1923 roku w Warszawie. Jego matka była prawnuczką Walentego Lipińskiego, natomiast ojciec, Marian Ludwik Hoff (1872-1929), pełnił funkcję pułkownika inżyniera Wojska Polskiego w stanie spoczynku. Matka, Emilia Stefania Wiktoria z domu Stoy (1880-1944), była córką Henryka Stoya oraz Heleny z domu Lipińskiej, a także siostrą Kazimierza Stoya. Tadeusz miał troje rodzeństwa: brata Henryka (1911-1941, cierpiącego na poważne schorzenia) i dwie siostry – Helenę (1904-1982, żonę Stanisława Kosiny, która podczas II wojny światowej była w Tel Awiwie, pracując w zaopatrzeniu i wyżywieniu Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie) oraz Marylę, żonę Tadeusza Żulińskiego.

W czasach dzieciństwa Tadeusz wraz z rodziną mieszkał w Rzeszowie, Sanoku oraz w Brzozowie. W Sanoku zamieszkiwał w domach swoich krewnych Lipińskich i Beksińskich. W tym okresie nawiązał przyjaźń z dalekim kuzynem, Zdzisławem Beksińskim. Po zakończeniu szkoły podstawowej uczęszczał do Państwowego Gimnazjum im. Królowej Zofii w Sanoku oraz do Gimnazjum w Brzozowie, gdzie zakończył trzy klasy. Od najmłodszych lat był oddany muzyce; grał na skrzypcach, pobierając lekcje m.in. u prof. Romanowskiego.

II wojna światowa

Po wybuchu II wojny światowej, z obawą przed wkraczającymi wojskami niemieckimi, Tadeusz, jego matka Emilia oraz babka Helena Stoy postanowili opuścić Rzeszów. Prawdopodobnie 6 września 1939 roku wyjechali ze stacji Sanok pociągiem towarowym, który miał transportować sprzęt wojskowy. Następnego dnia, podczas postoju na stacji Ustrzyki Dolne, byli świadkami ataku niemieckiego lotnictwa. W obliczu zniszczeń na kolei, dalszą drogę przebyli furmankami. Przez kilka następnych dni z innymi uchodźcami przebywali w szkole w Dąbrówce pod Samborem, a potem w wynajętym domu na przedmieściach. Od końca października 1939 roku przebywali w pokoju na ul. Drohobyckiej 13, już pod okupacją sowiecką.

Wiosną 1940 roku Tadeusz z matką i babką podjęli próbę przekroczenia granicy ZSRR z III Rzeszą w Przemyślu, aby wrócić do Sanoka, lecz po trzech tygodniach oczekiwań w trudnych warunkach wrócili do Sambora. W nocy z 28 na 29 czerwca 1940 roku zostali aresztowani i przewiezieni na dworzec kolejowy, a następnie deportowani pociągiem w głąb ZSRR. Ich trasa podróży wiodła przez Lwów, Równe, Sarny, Łuniniec, Homel, Briańsk, Orzeł, Jelec, Miczuryńsk, Tambow, Penza, Sarańsk, Kazań (7 lipca), Janauł (8 lipca), Krasnoufimsk, Tiumeń, Omsk, Nowosybirsk (13 lipca) do Angarska, gdzie dotarli 19/20 lipca 1940 roku. Po kilku dniach postoju zostali przetransportowani barką w kierunku północnym w dół rzeki Angara.

W czwartym dniu spływu zostali wysadzeni w Zajarsku, a później transportowani ciężarówkami na wschód do Ust´-Kut. Z tej miejscowości, 29 lipca 1940, wyruszyli barkami w górę rzeki Lena, mijając Pokrowsk i Jakuck, a w końcu dotarli do przystanku w Ust´-Ałłach. Po dwóch dniach przewożono ich łodziami w górę rzeki Ałłach-Juń, a po dziesięciu dniach spływu dotarli do osady Zwiozdoczka. Z tego obozowiska wyruszyli pieszo, pokonując górzysty teren. 14 września 1940 roku Tadeusz z matką dotarli do miejsca zesłania, osady Minora.

W miejscu zesłania znajdowała się kopalnia złota, gdzie Hoff podjął pracę jako uczeń ślusarza. Poprzez sprzedaż osobistych przedmiotów, takich jak skrzypce, zdobywał dodatkowe fundusze. W grudniu 1940 roku zachorował na malarię, co zmusiło go do hospitalizacji aż do maja 1941 roku. Po rekonwalescencji Tadeusz pracował w brygadzie poszukiwaczy złota, ale warunki w tej pracy okazały się zbyt forsowne ze względu na jego zdrowie.

Po ataku Niemiec na ZSRR 22 czerwca 1941 oraz po podpisaniu układu Sikorski-Majski w lipcu 1941, Tadeusz oraz jego matka zostali zakwalifikowani do grupy deportowanych Polaków z uwagi na potrzebę zmiany klimatu. W połowie sierpnia tego roku wyruszyli przez Zwiozdoczkę, a następnie łodziami w dół rzeki Ałłach-Juń, aż do Ust´-Ałłachu, gdzie czekali na dalszy transport. Po kilkunastu dniach dalsza podróż odbyła się parowcem w górę rzeki Ałdan.

W Czagdzie, gdzie przy próbie transportowania ich dwoma kutrami jeden z nich zatonął, Tadeusz podjął pracę jako uczeń stolarski w spółdzielni wyrobów drewnianych. Następnie, usłyszawszy o wakującym miejscu nauczyciela w szkole średniej, zaczął pracę w Czagdańskiej Szkole Średniej, co poprawiło znacznie jego sytuację życiową. Od 1 lutego do 1 czerwca 1942 pracował tam, ale 4 czerwca 1942 roku musiał wyjechać dalej w górę Ałdanu.

Okres powojenny

Po kolejnych podróżach Tadeusz ostatecznie dotarł do Drugiego Oroczenu. Tam obydwoje, on i matka, doświadczyli ciężkiego stanu zdrowia, a Tadeusz przez długi czas przebywał w szpitalu. Po wyjściu ze szpitala przez pewien czas mieszkali w Drugim Oroczeniu. W 1943 roku, będąc już na wojennej tułaczce, Tadeusz zasiadł przed komisją poborową, gdyż z uwagi na stan zdrowia został uznany za niezdolnego do służby czynnej. 27 maja 1944 roku jego matka zmarła w szpitalu, a Tadeusz otrzymał promocję do X klasy szkoły średniej.

Po wojnie, w ramach repatriacji, Tadeusz znalazł się w Nachoju, gdzie objął stanowisko nauczyciela w 7-klasowej Niepełnej Szkole Średniej, ucząc języka niemieckiego oraz przedmiotów ścisłych. Jego życie zawodowe rozwijało się, prowadził również teatr amatorski i założył chór szkolny.

Od 1945 do 1946 roku brał udział w kursach dla nauczycieli, a następnie 2 czerwca 1946 roku, wraz z innymi Polakami, odbył drugą podróż do Polski. Po przyjeździe do Wrocławia i krótkim pobycie u rodziny, Tadeusz wyruszył do Puław, gdzie zamieszkała jego siostra Maria.

W lipcu 1946 roku dostał pracę jako asystent w Państwowym Instytucie Weterynaryjnym. Ukończył maturę w 1947 roku, a później podjął studia na Szkole Głównej Handlowej w Warszawie, zdobywając dyplom magistra w 1953 roku, kiedy uczelnia zmieniła nazwę na Szkołę Główną Planowania i Statystyki. Po studiach pracował tam jako asystent oraz lektor języka rosyjskiego, a w 1979 roku uzyskał habilitację w dziedzinie nauk ekonomicznych.

Hoff był również wykładowcą w Szkole Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie oraz Politechnice Warszawskiej. Pracował także na Uniwersytecie Marii Curie-Skłodowskiej w Rzeszowie, gdzie kierował różnymi zakładami naukowymi. W latach 70. był prorektorem Uniwersytetu, a także założył Studenckie Koło Naukowe Ekonomistów.

Hoff był autorem wielu prac akademickich, promował setki studentów. W 1969 roku otrzymał ministerialną nagrodę indywidualną. Jego lojalność wobec PRL była widoczna w jego działalności. Po ponad pięćdziesięciu latach złożył swoją publikację wspomnieniową o deportacji na Syberię, a poświęcił ją matce. Był żonaty z Jadwigą Szymczak, profesorem historii. Po przejściu na emeryturę zamieszkiwał w Rzeszowie, w dzielnicy Nowe Miasto. Zmarł 26 lipca 2011 roku w Rzeszowie i został pochowany na cmentarzu Pobitno w Rzeszowie.

Publikacje

W dorobku Tadeusza Hoffa znaleźć można istotne publikacje, które przyczyniły się do lepszego zrozumienia różnorodnych aspektów komunikacji. Wśród nich wyróżniają się:

• Rozwój komunikacji w Polsce ze szczególnym uwzględnieniem Rzeszowszczyzny (1975),
• Badania nad strukturą przestrzenną łączności w makroregionie środkowo-wschodnim (1983, Lublin),
• Die Mittel und Dienstleistungen des Nachrichtenwesens als Gegenstand der Forschungen der ökonomischen Geographie (1984, Lublin),
• Miejsce Polski w łączności świata i Europy (1991, Lublin),
• Zarys rozwoju polskiej radiofonii w aspekcie przestrzennym (1992, Lublin),
• Zarys rozwoju polskiej telewizji w aspekcie przestrzennym (1992, Lublin),
• Geografia łączności świata w zarysie (1992),
• Wspomnienia Sybiraka (1999, Rzeszów).

---

Oceń: Tadeusz Hoff

---