Piotr Cywiński (historyk)

Nauka i edukacja

Piotr Mateusz Andrzej Cywiński, ur. 16 kwietnia 1972 roku w Warszawie, jest uznawanym polskim historykiem mediewistą, który wyróżnia się zarówno w sferze akademickiej, jak i społecznej. Od 2006 roku pełni funkcję dyrektora Państwowego Muzeum Auschwitz-Birkenau, gdzie podejmuje się zachowania pamięci o tragicznych wydarzeniach drugiej wojny światowej.

Jako współtwórca i prezes Fundacji Auschwitz-Birkenau, angażuje się w działania mające na celu edukację oraz upamiętnienie historii Holokaustu. W latach 2000–2010 był także prezesem Klubu Inteligencji Katolickiej w Warszawie, gdzie starał się integrować różne środowiska intelektualne.

W dodatku, pełnił rolę wiceprezesa Stowarzyszenia Wikimedia Polska w latach 2005–2007, co uwidacznia jego wkład w rozwijanie wiedzy i edukacji w przestrzeni internetowej.

Życiorys

Piotr Cywiński to znakomity historyk, który jest synem Bohdana Cywińskiego i Marii-Małgorzaty, córki Zbigniewa Łoskota. W latach 1982–1993 przebywał w Szwajcarii oraz we Francji, co było efektem politycznej emigracji jego ojca.

Jako historyk mediewista, ukończył Uniwersytet Humanistyczny w Strasburgu w 1993 roku oraz Katolicki Uniwersytet Lubelski w 1995 roku. Jego praca doktorska została zrealizowana w Instytucie Historii PAN, gdzie uzyskał stopień naukowy w 2002.

W latach 1996–2000 pełnił funkcję wiceprezesa oraz w latach 2000–2010 prezesa Klubu Inteligencji Katolickiej w Warszawie. W 2002 roku aktywnie uczestniczył w tworzeniu Forum Świętego Wojciecha, które organizowało międzynarodowe zjazdy gnieźnieńskie, a przewodniczył Forum do stycznia 2009. Przez lata 2004–2008 był także prezesem w Europie w światowej federacji intelektualistów katolickich Pax Romana. Jako ekumenista, był członkiem Zespołu Episkopatu Polski do rozmów z Kościołem greckokatolickim na Ukrainie w latach 2002–2024.

Piotr Cywiński angażował się również w dialogi polsko-żydowskie, chrześcijańsko-żydowskie oraz w rozmowy międzykulturowe. W latach 2000–2002, wspólnie z Instytutem Adama Mickiewicza, współkierował Festiwalem „Europalia 2001 Polska”, a następnie stworzył serwis internetowy Diapozytyw.pl, który zawierał materiały o historii i kulturze żydowskiej w Polsce.

W okresie od 2001 do 2004 był członkiem Rady Konsultacyjnej Organizacji Pozarządowych przy Mazowieckiej Radzie Integracji Europejskiej. Od 2000 roku był również członkiem Międzynarodowej Rady Oświęcimskiej, a od 1 września 2006 roku piastował stanowisko dyrektora Państwowego Muzeum Auschwitz-Birkenau.

Współtworzył Międzynarodowe Centrum Edukacji o Auschwitz i Holokauście oraz do 2014 roku był wiceprezesem Rady Centrum, gdzie był odpowiedzialny za utworzenie jego siedziby. Centrum to stało się największym ośrodkiem edukacji o Zagładzie w Europie. W 2009 roku był współtwórcą i od tamtego momentu prezesem Fundacji Auschwitz-Birkenau, zapewniającej finansowanie dla prac konserwatorskich pozostałości po obozie. Fundacja również wspiera działania edukacyjne Muzeum, takie jak wprowadzenie pierwszego na świecie systemu oprowadzania online.

Czytając zapiski dotyczące jego działalności, można również zauważyć, że był jednym z twórców nowego Centrum Obsługi Odwiedzających oraz infrastruktury wokół Muzeum, co m.in. obejmowało stworzenie hotelu dla wolontariuszy i uczestników konferencji. Angażował się także w prace Instytutu Auschwitz-Birkenau (od 2018), a także jest głównym ekspertem Centrum Badań nad Ekonomiką Miejsc Pamięci (od 2018) na Uniwersytecie SWPS. Piotr Cywiński jest także przewodniczącym Rady Towarzystwa Zarządzania Miejscami Pamięci od 2019 roku.

W grudniu 2020 roku objął stanowisko zastępcy redaktora naczelnego czasopisma naukowego „Journal of Leadership and Management”. Dodatkowo, był członkiem Rady do Spraw Muzeów przy Ministrze Kultury w latach 2009–2018 oraz 2021–2027.

W latach 2010–2016 uczestniczył w pracach Rady Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa, a ponadto pełnił rolę wiceprzewodniczącego Rady Muzeum Tradycji Niepodległościowych w Łodzi, a także był członkiem Rady Powierniczej Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku zarówno w pierwszej kadencji jak i wracając do niej w 2024 roku.

W latach 2017–2021 był przewodniczącym Rady Programowej Żydowskiego Instytutu Historycznego im. Emanuela Ringelbluma w Warszawie, a od 2021 roku przewodniczy Radzie Muzeum – Miejsce Pamięci KL Płaszów. Jako członek Rady Fundacji na rzecz Maximilian-Kolbe-Werk, założonej przez Konferencję Episkopatu Niemiec, Piotr Cywiński był także jednym z prominentnych liderów w środowiskach międzynarodowych.

W 2021 roku zajął miejsce w Międzynarodowej Radzie szwedzkiego Instytutu Badań nad Holokaustem (IHRS). W 2008 roku miał zaszczyt pełnić rolę ambasadora Europejskiego Roku Dialogu Międzykulturowego. W 2004 roku ubiegał się o mandat w Parlamencie Europejskim z ramienia Unii Wolności.

Od 2014 roku Piotr Cywiński jest członkiem Komitetu Obywatelskiego Solidarności z Ukrainą (KOSzU). W latach 2005–2007 zajmował stanowisko wiceprezesa Stowarzyszenia Wikimedia Polska, a w latach 2007–2012 był członkiem Komisji Rewizyjnej tego stowarzyszenia.

Wybrane publikacje

Autor

Piotr Cywiński, uznawany za jednego z wiodących ekspertów w dziedzinie historii Auschwitz, jest autorem wielu znaczących publikacji. W swojej twórczości podejmuje różnorodne tematy związane z obozem oraz jego historycznym kontekstem.

  • Epitafium… i inne spisane niepokoje, Państwowe Muzeum Auschwitz-Birkenau, Oświęcim 2012, ISBN 978-83-7704-042-3,
  • Początki Auschwitz w pamięci pierwszego transportu polskich więźniów politycznych, Państwowe Muzeum Auschwitz-Birkenau, Oświęcim 2015, ISBN 978-83-7704-091-1,
  • Zagłada w pamięci więźniów Sonderkommando, Państwowe Muzeum Auschwitz-Birkenau, Oświęcim 2015, ISBN 978-83-7704-113-0,
  • Marsz śmierci w pamięci ewakuowanych więźniów Auschwitz, Państwowe Muzeum Auschwitz-Birkenau, Oświęcim 2016, ISBN 978-83-7704-131-4,
  • Sny obozowe w pamięci ocalałych z Auschwitz, Państwowe Muzeum Auschwitz-Birkenau, Oświęcim 2016, ISBN 978-83-7704-132-1,
  • Rampa w pamięci Żydów deportowanych do Auschwitz, Państwowe Muzeum Auschwitz-Birkenau, Oświęcim 2016, ISBN 978-83-7704-179-6,
  • Auschwitz. Monografia Człowieka, Państwowe Muzeum Auschwitz-Birkenau, Oświęcim 2021, ISBN 978-83-7704-354-7,
  • Auschwitz Bauleitung. Designing a Death Camp. Projektowanie Obozu Śmierci, Państwowe Muzeum Auschwitz-Birkenau, Oświęcim 2023, ISBN 978-83-7704-380-6.

Współautor

Cywiński nie tylko pisze jako autor, ale także pełni funkcję współautora w wielu zakresie badań i publikacji. Jego wkład do tych dzieł jest nieoceniony i w znaczący sposób przyczynia się do zrozumienia skomplikowanej historii okupacji.

  • Kościół wobec integracji europejskiej [współautor], red. Jan Grosfeld, Warszawa 1997, ISBN 83-85737-27-8,
  • L’Église en Pologne après 1989 face aux nouveaux défis de la démocratie z Marcin Przeciszewski, Volume 48 de Cahier / le Rayonnement culturel polonais, in Communio: revue catholique internationale, 179, Vol. XXX, 2005,
  • Mój Auschwitz [współautor rozmowy z Wł. Bartoszewskim], Znak, Kraków 2010, ISBN 978-83-240-1415-6,
  • Le futur d’Auschwitz. Actes de la journee d’etude du 11 mai 2010, IRICE (Sorbone, Paris IV, CNRS i in.), cahier 7: Paris 2011, ISSN 1967-2713,
  • Auschwitz od A do Z. Ilustrowana historia obozu, Państwowe Muzeum Auschwitz-Birkenau, Oświęcim 2013, ISBN 978-83-7704-060-7,
  • Auschwitz Legacies, Państwowe Muzeum Auschwitz-Birkenau, Oświęcim 2015, ISBN 978-83-7704-089-8,
  • La Shoah. Au coeur de l’anéantissement, red. Olivier Lalieu, Paryż 2021, ISBN 979-10-210-4736-5,
  • International Leadership and Management. Emerging, Contemporary, and Unorthodox Perspectives, Uniwersytet SWPS, Warszawa 2022, ISBN 978-83-6244-383-3.

Autor przedmowy lub koncepcji

Cywiński był także odpowiedzialny za przedmowy i koncepcje wielu książek, które uzupełniają zrozumienie tragicznej historii Auschwitz oraz jego dziedzictwa.

  • Guide historique d’Auschwitz [przedmowa], Jean-Francois Forges, Pierre-Jerome Biscarat, Autrement, Paryż 2011, ISBN 978-2-7467-1484-7,
  • Auschwitz-Birkenau. Miejsce, na którym stoisz [autor koncepcji i wprowadzenie], Państwowe Muzeum Auschwitz-Birkenau, Oświęcim 2012, ISBN 978-83-7704-035-5,
  • Honey, cake & latkes. Recipies from the old world by the Auschwitz-Birkenau Survivors, Nowy Jork 2022, ISBN 978-1595911230,
  • Anna Dobrowolska, Byłem fotografem w Auschwitz. Prawdziwa historia Wilhelma Brassego, Kraków 2022, ISBN 978-83-240-6413-7.

Odznaczenia i nagrody

Polskie

W roku 2006 Piotr Cywiński został uhonorowany Złotym Krzyżem Zasługi przez prezydenta Lecha Kaczyńskiego. Dwa lata później, 15 kwietnia 2008, prezydent przyznał mu Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski, a 20 stycznia 2010 Krzyż Oficerski tego samego orderu. W 2012 roku Cywiński otrzymał Odznakę Honorową „Bene Merito”, a w 2014 roku przyznano mu złotą odznakę „Za zasługi w pracy penitencjarnej”, przyznawaną przez ministra sprawiedliwości. Dodatkowo otrzymał odznakę honorową „Za Zasługi dla Ochrony Praw Człowieka”, przyznaną przez Rzecznika Praw Obywatelskich. W 2015 roku minister kultury i dziedzictwa narodowego przyznał mu srebrny Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”.

Piotr Cywiński był nominowany do nagrody Totus w 2008 roku w kategorii „Osiągnięcia w dziedzinie kultury chrześcijańskiej”. W 2022 roku, za swoją książkę „Auschwitz. Monografia Człowieka”, został nominowany do Nagrody im. Jana Długosza oraz do Nagrody Historycznej im. Kazimierza Moczarskiego, a także zdobył wyróżnienie w pierwszej edycji konkursu Muzealnej Książki Roku, organizowanego przez Narodowy Instytut Muzealnictwa i Ochrony Zbiorów, w kategorii książek naukowych.

Zagraniczne

W 2012 roku Cywiński otrzymał Krzyż Kawalerski belgijskiego Orderu Korony, a rok później Krzyż Kawalerski monakijskiego Orderu Świętego Karola. W 2014 roku przyznano mu Krzyż Oficerski greckiego Orderu Feniksa, a już w 2015 roku Krzyż Kawalerski francuskiego Orderu Palm Akademickich. W 2019 roku został odznaczony insygniami Kawalera Legii Honorowej. W 2020 roku uhonorowano go papieskim Krzyżem Pro Ecclesia et Pontifice, a także insygniami komandorskimi pochodzącymi z portugalskiego, prywatnego Orderu Świętego Sebastiana.

Szczególnie znaczące były dla niego wydarzenia związane z pięćdziesiątą rocznicą uklęknięcia kanclerza Willy’ego Brandta przed Pomnikiem Bohaterów Getta, kiedy to otrzymał Krzyż Kawalerski Orderu Zasługi Republiki Federalnej Niemiec. W 2022 roku zostało mu przyznane odznaczenie Wielkiego Krzyża Odznaki honorowej za Zasługi dla Republiki Austriackiej. W grudniu tego samego roku otrzymał insygnia oficerskie francuskiego Orderu Sztuki i Literatury. Na koniec, w 2023 roku, uhonorowano go Krzyżem Oficerskim Orderu Imperium Brytyjskiego.

W dniu 1 sierpnia 2019 roku, w przeddzień siedemdziesiątej piątej rocznicy likwidacji Zigeunerlager w Birkenau, Cywiński otrzymał Europejską Nagrodę Praw Obywatelskich, przyznaną przez niemieckich Sinti i Romów. W październiku 2021 roku odebrał nagrodę Premio Cherasco Storia we Włoszech za upowszechnianie historii, a w lipcu 2022 roku w Departamencie Stanu w Waszyngtonie otrzymał National Leadership Award, przyznawaną przez Muzeum Holokaustu w Waszyngtonie (USHMM). W październiku 2023 roku w Berlinie zdobył nagrodę Maximilian-Kolbe-Werk, związaną z pięćdziesiątą rocznicą tego ruchu, co z pewnością stanowiło dla niego ogromne wyróżnienie.

Oceń: Piotr Cywiński (historyk)

★★★★★
Średnia ocena:4.56 Liczba ocen:9